Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

charakterystyka baroku, Notatki z Język polski

charakterystyka epoki baroku, podstawowe informacje, omówienie tekstów

Typologia: Notatki

2018/2019

Załadowany 22.10.2019

mery6893
mery6893 🇵🇱

5

(1)

1 dokument

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz charakterystyka baroku i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity! BAROKOWY KONCEPTYZM Konceptyzm (wł. concetto – świetny, wyszukany pomysł) – główny prąd w poezji baroku, cechujący się dążeniem do nieustannego zadziwiania, zaskakiwania i zaszokowania czytelnika. Koncept to wyszukany, oryginalny i niespodziewany pomysł, na którym oparty jest utwór poetycki, zarówno pod względem budowy jak i treści. Poetykę konceptyzmu można określić mianem poetyki kontrastu. Zamiłowanie do niego zaznaczyło się w doborze skojarzeń, puent czy tropów (termin z zakresu retoryki, oznaczający zastąpienie pewnego słowa lub wyrażenia innym - dla większej obrazowości, wyrazistości i skuteczności przekazu słownego), takich jak antytezy, oksymorony, paradoksy. Konceptyzm narodził się w literaturze hiszpańskiej i włoskiej. Daniel Naborowski (1573-1640) Znawca języków i literatur zachodnioeuropejskich, krzewiciel modnego stylu na gruncie polskim- reprezentował nurt dworski. Zajmował się tłumaczeniami z łaciny, włoskiego, francuskiego i niemieckiego. Pisywał dorywczo, jednakże jego utwory uderzają niezwykłą pomysłowością, wirtuozerią i fascynacją ulotnego życia ludzkiego. Najkunsztowniejsze wiersze poety polegają nie na dwuznacznych konceptach, ale mistrzowskim operowaniu słowiem i wierszem. Wybrana twórczość: Marność Świat hołduje marności I wszytkie ziemskie włości; To na wieki nie minie, Że marna marność słynie. Miłujmy i żartujmy, Żartujmy i miłujmy, Lecz pobożnie, uczciwie, A co czyste, właściwie. Nad wszytko bać się Boga - Tak fraszką śmierć i trwoga. Na oczy królewny angielskiej Twe oczy, skąd Kupido na wsze ziemskie kraje, Córo możnego króla, harde prawa daje, Nie oczy, lecz pochodnie dwie nielitościwe, Które palą na popiół serca nieszczęśliwe. Nie pochodnie, lecz gwiazdy, których jasne zorze Błagają nagłym wiatrem rozgniewane morze. Nie gwiazdy, ale słońca pałające różno, Których blask śmiertelnemu oku pojąć próżno. Nie słońca, ale nieba, bo swój obrót mają I swoją śliczną barwą niebu wprzód nie dają. 1 Nie nieba, ale dziwnej mocy są bogowie, Przed którymi padają ziemscy monarchowie. Nie bogowie też zgoła, bo azaż bogowie Pastwią się tak nad sercy ludzkimi surowie? Nie nieba: niebo torem jednostajnym chodzi; Nie słońca: słońce jedno wschodzi i zachodzi; Nie gwiazdy, bo te tylko w ciemności panują; Nie pochodnie, bo lada wiatrom te hołdują. Lecz się wszytko zamyka w jednym oka słowie: Pochodnie, gwiazdy, słońca, nieba i bogowie. Cnota grunt wszystkiemu Fraszka wszytko na świecie, fraszka z każdej strony! Nic to, choć ty masz pałac kosztem wystawiony, Nic to, że stół zastawiasz hojnie półmiskami, Nic to, że-ć złoto, srebro leży gromadami, Nic to, że gładka żona i domu zacnego, Nic to, że mnóstwo wnuków liczysz z boku swego, Nic to, że masz wsi gęste i wielkie osady, Nic to, że sług za tobą niemałe gromady, Nic to, że równia nie znasz dowcipowi swemu, Nic to, że się ty światu podobasz wszytkiemu, Nic to, że-ć szczęście płynie nieodmiennym torem, Nic to, choćbyś opatem abo był pryjorem, Nic to, choć masz papieskie i carskie korony, Nic to, że cię wyniosło Szczęście nad Tryjony, Nic to, byś miał tysiąc lat szczęsne panowanie, Bo iż to wszytko mija, za nic wszytko stanie. Sama cnota i sława, która z cnoty płynie, Nade wszytko ta wiecznie trwa i wiecznie słynie. Tą kto żyje, ma dosyć, choć nie ma niczego, A bez tej kto umiera, już nic ze wszytkiego. Jan Andrzej Morsztyn (1621-1693) Jedna z najciekawszych osobistości w życiu dyplomatyczno-dworskim czasów Jana Kazimierza i jego dwóch następców (Michał Korybut Wiśniowiecki i Jan III Sobieski). Od młodości dyplomata, posłujący za najcięższych dla państwa czasów, bo podczas najazdu szwedzkiego (1655-1660), na dwory ościenne, po abdykacji zaś ostatniego Wazy przywódca stronnictwa francuskiego nie wahający się knuć projektów zamachu stanu za pieniądze francuskie (chciał zdetronizować Jana III Sobieskiego), wskutek czego w przeddzień wyprawy wiedeńskiej musiał uciekać z Polski do Francji. Poezja Morsztyna to niemal w całości poezja miłosna i towarzyska, tematyką spokrewniona z anakreontykami (wierszowany utwór literacki o tematyce biesiadnej, wesołej lub rubasznej, 2