–
–
–
–
–
–
–
–
Czarnowski o Kulturze
Chapter I:
O kulturze mówić możemy dopiero wówczas, gdy odkrycie czy wynalazek zostaje
zachowany, gdy jest przekazywany z pokolenia na pokolenie, gdy staje się dorobkiem
trwałym zbiorowości ludzkiej, nie przyzwyczajeniem poszczególnej jednostki czy jej
mniemaniem osobistym.
Kultura warunkuje wejście w jej skład nowego odkrycia: Np. Historia maszyny parowej.
Wynaleziona w końcu XVII w przez Dionizego Papina, potraktowana jako dziwowisko,
została zaniechana po pierwszej nieudanej próbie zastosowania jej do poruszania łodzi.
Wypadło czekać lat kilkadziesiąt na wielką „rewolucję przemysłową”, na taki rozwój
produkcji kapitalistycznej, by dążenie do wyzwolenia przewozu towarów od
przypadkowości wiatru stało się przemożne: silnik parowy, zastosowany do okrętów, został
wówczas wynaleziony po raz drugi przez Amerykanina Fultona.
Jest w rozwoju kultury konieczność , która sprawia, że każdorazowy stan jej jest
warunkiem stanu następnego. Twórczość jednostek, nawet najgenialniejszych, pomnaża
lub zmienia to tylko, co było przed nimi, a kierunek jej określony jest przez to wszystko, co
jako „kultura” duchowa i materialna pozwala tymże jednostkom na rozwój ich twórczości.
Jednostka, nigdy jednostka osamotniona, ale współpracująca z innymi, przeszłymi i
współczesnymi - przyczynia się do budowy gmachu kultury, podobne jak każdy
poszczególny polip koralowy przyczynia się do budowy rafy (Tylko rafa nie jest jego
dziełem, tylko tych polipów).
Społeczeństwo to nie tylko zbiór jednostek. To także to wszystko, co jest za tymi
jednostkami i co jest pomiędzy nimi: ta masa dóbr materialnych, praktykowanych
sposobów opanowania i wyzyskania przyrody, narzędzi, technik, teorii, które człowieka
dzielą od hipotetyzowanego przez myślicieli wieku 17 i 18 „stanu natury”. To także
obyczaje, formy obcowania, praktyki religijne, pojęcie o tym, co dobre a co złe, co piękne a
co brzydkie - co ludzi łączy i dzieli. Np. Tolstoj ustami swego bohatera w
zmartwychwstaniu, stwierdzając obecność przeszkód w bezpośrednim porozumieniu się
człowieka z człowiekiem: obyczaje, przesądy, formy.
Kultura sprawia, że człowiek nie jest istotą „natury” w rozumieniu Rousseau: „kultura jest
środowiskiem, w którym ludzie są, rzec można, zatopieni i każdy między nimi stosunek
określony jest przez kulturę danej zbiorowości”.
Ludzka jednostka jest tej kulturalnej zbiorowości wytworem.
Społeczeństwo, to wszystko w człowieku ma początek społeczny i społecznie jest
określone, poza tym jedynie, co wynika bezpośrednio z jego ustroju psychofizycznego.
Chapter II:
