Pobierz Farmakognozja- surowce i więcej Notatki w PDF z Biologia tylko na Docsity! 1. KWIATOSTAN LIPY (Tiliae inflorescentia) ○ Związki czynne: ■ flawonoidy, glikozydy kwercetyny, kemferolu ■ śluzy ■ olejek eteryczny (monoterpeny: geraniol, eugenol, limonen…; seskwiterpeny: farnezol) ○ Działanie: przeciwzapalne, zwiększające wydzielanie potu, uspokajające (składniki olejku eterycznego) ○ Wskazania: ■ jako lek napotny w przeziębieniach i infekcjach przebiegających z gorączką ■ suchy kaszel ■ stany zapalne jamy ustnej i gardła ■ rzadziej: bezsenność 2. KWIATOSTAN GŁOGU (Crataegi inflorescentia) ○ Związki czynne: ■ flawonole, glikozydy kwercetyny ■ epikatechina, katechina ■ procyjanidyny (zbudowane z cząsteczek katechiny i/lub katechiny) ■ kwasy triterpenowe (ursolowy, oleanolowy) ■ fenolokwasy (chlorogenowy, kawowy) ○ Działanie: wzmacniające serce, rozszerzające naczynia wieńcowe i obwodowe, obniżające ciśnienie krwi, antyarytmiczne; uspokajające (wyciągi alkoholowe) ○ Wskazania: ■ niewydolność serca (Cardiotonicum) ■ nadciśnienie ■ “serce starcze” ■ łagodne zaburzenia rytmu serca ■ zaburzenia krążenia obwodowego (miażdżyca) i mózgowego (np. w niedotlenieniu mózgu) ■ nerwica serca 3. KWIATOSTAN KOCANEK (Helichrysi inflorescentia) ○ Związki czynne: ■ flawonoidy (glikozydy naryngeniny, kemferolu, apigeniny) ■ olejek eteryczny (zawiera ftalidy) ■ fitosterole (kampesterol) ■ hydroksykumaryny (umbeliferon, eskuletyna), skopoletyna ○ Działanie: rozkurczające na mięśnie gładkie pęcherzyka żółciowego i jelit, pobudzające czynności wydzielnicze wątroby, pobudzające trawienie ○ Wskazania: ■ stany zapalne i skurczowe wątroby, dróg żółciowych ■ niedostateczne wytwarzanie żółci i utrudniony jej przepływ 4. KWIATOSTAN ARNIKI (Arnicae anthodium) ○ Związki czynne: ■ laktony seskwiterpenowe typu gwajanu - arnikolidy ■ helenalina ■ flawonoidy ■ olejek eteryczny ■ fenolokwasy (galusowy, kawowy, chlorogenowy, ferulowy), cynaryna ○ Działanie: stosowane zewnętrznie: przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, ułatwiające resorpcję krwiaków, przeciwobrzękowe, zapobiegające powstawaniu zakrzepów żylnych; stosowane wewnętrznie: poprawiające krążenie w kończynach oraz w mózgu, spazmolitycznie ○ Wskazania: ■ obrzęki i tępe urazy, będące wynikiem stłuczeń, zwichnięć i złamań ■ schorzenia skórne (czyraczność, stany zapalne po ukąszeniu przez owady) ■ jako płukanka w stanach zapalnych jamy ustnej i gardł 5. KWIAT WIĄZÓWKI (Flos ulmariae) ○ Związki czynne: ■ glikozydy fenolowe (spireina, salicyna) ■ olejek eteryczny (m.in. aldehyd salicylowy, salicylan metylu) ■ garbniki ■ flawonoidy ○ Działanie: napotne, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwreumatyczne, moczopędne (flawonoidy), ściągające (garbniki) ○ Wskazania: ■ wspomagająco w przeziębieniu, chorobach infekcyjnych przebiegających z gorączką ○ Działanie: moczopędne, żółciopędne i żółciotwórcze, przeciwreumatyczne (w postaci olejku stosowanego miejscowo) ○ Wskazania: ■ obrzęki wywołane niewydolnością krążenia ■ kamica moczowa ■ niewydolność wątroby ■ zewnętrznie w nerwobólach i bólach reumatycznych 12. LIŚĆ SZAŁWII (Salviae folium) ○ Związki czynne: ■ olejek eteryczny (zawiera tujon, eukaliptol, kamforę…) ■ garbniki ■ flawonoidy ○ Działanie: ściągające, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, przeciwbiegunkowe ○ Wskazania: ■ nadmierna potliwość ■ płukanki na stany zapalne błon śluzowych jamy ustnej i gardła ■ jako nasiadówki i okłady w stanach zapalnych pochwy i sromu ■ biegunki 13. ZIELE JEMIOŁY (Herba visci) ○ Związki czynne: ■ lektyny ■ wiskotoksyna ■ mannitol ■ fitosterole ○ Działanie: moczopędne, obniżające ciśnienie krwi, rozszerzające naczynia krwionośne; cytotoksyczne i immunostymulujące (lektyny) ○ Wskazania: ■ nadciśnienie ■ zaburzenia krążenia mózgowego ■ krwawienia z narządów rodnych ■ niespecyficzna terapia bodźcowa guzów złośliwych 14. LIŚĆ SENESU (Folium sennae) ○ Związki czynne: ■ antrazwiązki ■ pochodne diantronu (sennozydy) ○ Działanie: pobudzające perystaltykę, przeczyszczające ○ Wskazania: ■ zaparcia ■ przed badaniami radiologicznymi ■ schorzenia wymagające zmniejszenia wysiłku przy defekacji (hemoroidy, szczeliny odbytu) 15. ZIELE GLISTNIKA (Herba chelidonii) ○ Związki czynne: ■ alkaloidy izochinolinowe (m.in. chelidonina) ○ Działanie: spazmolityczne, żółciopędne ○ Wskazania: ■ stany skurczowe przewodu pokarmowego i dróg żółciowych 16. LIŚĆ MĄCZNICY (Folium uvae ursi) ○ Związki czynne: ■ glikozydy fenolowe (arbutyna), hydrochinon ■ garbniki ○ Działanie: dezynfekujące drogi moczowe, ściągające ○ Wskazania: ■ infekcje bakteryjne dróg moczowych 17. LIŚĆ MELISY (Folium melissae) ○ Związki czynne: ■ kwas rozmarynowy ■ olejek eteryczny ■ aldehydy monoterpenowe (geranial i neral) ○ Działanie: uspokajające, spazmolityczne, wiatropędne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze ○ Wskazania: ■ stany pobudzenia nerwowego ■ czynnościowe zaburzenia przewodu pokarmowego o podłożu nerwowym ■ zaburzenia rytmu serca o podłożu nerwowym ■ bezsenność 18. OWOC ANYŻU (Fructus anisi) ○ Związki czynne: ■ olejek eteryczny (zawiera m.in. anetol) ○ Działanie: pobudzające czynności wydzielnicze błon śluzowych górnych dróg oddechowych i przewodu pokarmowego, wiatropędne, spazmolityczne, ułatwiające odkrztuszanie, pobudzające laktację ○ Wskazania: ■ kaszel suchy ze skąpą wydzieliną ■ nieżyty górnych dróg oddechowych, chrypka ■ nieżyty przewodu pokarmowego z bólem brzucha i wzdęciami ■ niedostateczna laktacja 19. OWOC KOPRU WŁOSKIEGO (Fructus foeniculi) ○ Związki czynne: ■ olejek eteryczny (anetol, estragol, fenchon) ■ fitosterole (stigmasterol) ■ flawonoidy (pochodne kwercetyny i kemferolu) ○ Działanie: wykrztuśne, spazmolityczne, wiatropędne, mlekopędne ○ Wskazania: ■ dolegliwości trawienne z bólem, wzdęciami ■ niedostateczna laktacja ■ nieżyt górnych dróg oddechowych 20. OWOC KMINKU (Fructus carvi) ○ Związki czynne: ■ olejek eteryczny (karwon, limonen) ■ fenolokwasy ■ flawonoidy ○ Działanie: spazmolityczne, wiatropędne, mlekopędne ○ Wskazania: ■ spastyczne dolegliwości żołądkowo-jelitowe ■ kolka niemowlęca ■ brak łaknienia ■ nudności ■ niedostateczna laktacja 21. OWOC KOLENDRY (Fructus coriandri) ○ Związki czynne: ○ Działanie: moczopędne, słabe przeciwkrwotoczne, przeciwanemiczne, zewnętrznie jako dermaticum ○ Wskazania: ■ stany zapalne dróg moczowych ■ wewnętrznie i zewnętrznie w chorobie reumatycznej ■ niedobory witamin i mikroelementów 27. KORZEŃ MNISZKA (Radix taraxaci) ○ Związki czynne: ■ fenolokwasy ■ gorzkie związki seskwiterpenowe ■ inulina ○ Działanie: żółciotwórcze i żółciopędne, nasilają wydzielanie soków żołądkowych, pobudzające łaknienie, moczopędne i saluretyczne, hipoglikemizujące ○ Wskazania: ■ niestrawność ■ brak łaknienia ■ osłabione wydzielanie żółci przez wątrobę i zastoje w drogach ■ przewlekłe zapalenie kłębuszków nerkowych, moczowodów i pęcherza ■ początkowe stadia cukrzycy typu 2 ■ 28. KORZEŃ ŻYWOKOSTU (Radix symphyti) ○ Związki czynne: ■ alantoina ■ śluzy ■ garbniki ■ alkaloidy pirolizydynowe (TRUJĄCE - nie stosowane wewnętrznie!) ○ Działanie: zewnętrznie: przyspieszające ziarninowanie, przeciwzapalne, zmiękczające, ściągające ○ Wskazania: ■ trudno gojące się rany, czyraki ■ tępe urazy, siniaki, skręcenia ■ stany zapalne stawów, bóle reumatyczne ■ leczenie owrzodzeń podudzi, odmrożeń, oparzeń ■ zakrzepowe zapalenie żył 29. KORZEŃ OMANU (Radix inulae) ○ Związki czynne: ■ olejek eteryczny (seskwiterpeny: helenina) ■ fitosterole (beta-sitosterol, stigmasterol) ■ inulina ■ alantopikryna (substancja gorzka) ○ Działanie: wykrztuśne, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, wzmagające czynności wydzielnicze przewodu pokarmowego, przeciwrobacze ○ Wskazania: ■ utrudnione odkrztuszanie ■ stany zapalne skóry o podłożu bakteryjnym/grzybiczym ■ robaczyce 30. KORZEŃ PRAWOŚLAZU (Radix althaeae) ○ Związki czynne: ■ śluzy ■ pektyny ■ flawonoidy ○ Działanie: osłaniające i powlekające błony śluzowe przewodu pokarmowego i górnych dróg oddechowych, wykrztuśne, przeciwzapalne ○ Wskazania: ■ nieżyty błon śluzowych górnych dróg oddechowych ■ schorzenia przewodu pokarmowego (podrażnienia, choroba wrzodowa, nadkwaśność) ■ stany zapalne gardła i krtani ■ zewnętrznie: podrażnienia skóry, wrzody, czyraki, zaczerwienienie i swędzenie odbytu, zapalenie spojówek i brzegów powiek (w postaci okładów) 31. KORZEŃ LUBCZYKU (Radix levistici) ○ Związki czynne: ■ furanokumaryny typu psoralenu: psoralen, bergapten ■ hydroksykumaryny (umbeliferon) ■ olejek eteryczny (zawiera alkiloftalidy) ○ Działanie: moczopędne, spazmolityczne, rozszerzające naczynia krwionośne, pobudzające miesiączkowanie, fotouczulające ○ Wskazania: ■ stany zapalne dróg moczowych ■ leczenie i zapobieganie kamicy nerkowej ■ obrzęki kończyn dolnych ■ zaburzenia miesiączkowania 32. NASIENIE KOZIERADKI (Semen foenugraeci) ○ Związki czynne: ■ śluzy (głównie galaktomannany) ■ saponiny steroidowe (pochodne diosgeniny) ■ flawonoidy ○ Działanie: osłaniające błonę śluzową przewodu pokarmowego, obniżające poziom cukru i cholesterolu, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne ○ Wskazania: ■ choroba wrzodowa ■ w okresie rekonwalescencji jako środek wzmacniający i odżywczy ■ w diecie cukrzycowej i przeciwmiażdżycowej ■ zewnętrznie: stany zapalne skóry, wrzody, czyraki, obrzęki 33. NASIENIE LNU (Semen lini) ○ Związki czynne: ■ śluzy ■ olej (zawierające niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe) ■ lignany ○ Działanie: osłaniające i powlekające błony śluzowe gardła i przewodu pokarmowego, przeczyszczające, obniżające poziom cukru i cholesterolu, przeciwzapalne i zmiękczające naskórek ○ Wskazania: ■ zaparcia ■ zespół jelita drażliwego ■ nieżyty żołądka i jelit ■ choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy ■ bolesne stany zapalne skóry