makroekonomia 2, Egzaminy z Makroekonomia

Pobierz makroekonomia 2 i więcej Egzaminy w PDF z Makroekonomia tylko na Docsity!

MAKROEKONOMIA 2

Wykład 5. Polityka fiskalna

Dagmara Mycielska

Joanna Siwińska - Gorzelak

Plan wykładu

1. Budżet rządu, finanse publiczne: definicje i liczby.

2. Ograniczenie budżetowe rządu.

3. Dług publiczny: dynamika, redukcja.

4. Polityka fiskalna i makroekonomia.

Literatura: podręcznik, roz. 26.1, 26.2 (str. 861-862, 865-

Wielkość wydatków publicznych w XX wieku – wzrost roli rządu.

 - Kraj^1913 1920 1937 1960 1970 1980 1990 1995 - Australia 16,5 19,3 14,8 21,2 25,0 32,4 33,2 35,7 33, - Austria 14,7 20,6 35,7 37,3 46,9 48,8 52,5 47, - Belgia 13,8* 22,1* 21,8* 30,3 39,5 53,3 50,4 50,2 46, - Francja 17,0 27,6 29,0 34,6 37,6 45,5 49,5 53,5 50, - Holandia 9,0* 13,5* 19,0* 33,7 37,0 50,9 49,4 47,7 41, - Irlandia 18,8 25,5 28,0 - 47,3 39,9 38,0 30, - Japonia 8,3 14,8 25,4 17,5 18,3 29,2 30,4 34,4 36, - Kanada 16,7 25,0 28,6 33,8 39,1 45,7 45,0 37, - Niemcy 14,8 25,0 34,1 32,4 37,2 46,5 43,8 46,3 45, 

• Norwegia 9,3 16,0 11,8 29,9 34,9 43,9 49,7 47,6 40, - USA 7,5 12,1 19,7 27,0 29,6 31,3 33,6 32,9 30, - Szwecja 10,4 10,9 16,5 31,0 42,0 57,6 55,9 61,8 52, Szwajcaria 14,0 17,0 24,1 17,2 - - 33,5 39,4 -
• W. Brytania 12,7 26,2 30,0 32,2 - - 39,1 42,2 38, - Włochy 11,1* 22,5* 24,5* 30,1 32,0 41,0 52,9 51,1 45, - Średnia 11,9 18,2 22,4 27,9 33,7 43,4 44,7 45,2 41,

Sektor publiczny w Polsce (dane GUS)

• Dochody budżetu państwa, 2015: około 290 miliardów
• Wydatki budżetu państwa, 2015: około 331 miliardów
• W tym płatności odsetkowe: około 29 miliardów
• Deficyt budżetu państwa, 2014: – 39,7 mld
• Deficyt budżetu państwa 2015: - 29,8 mld
• Deficyt budżetu państwa 2016: - 48,1 mld
• Deficyt sektora finansów publicznych, 2015: -46,1 mld
• Deficyt sektora finansów publicznych, 2016: -44,7 mld

Sektor publiczny w Polsce

• W Polsce, jak i w innych krajach, bardzo istotny jest - obok

rządu centralnego, również sektor (rząd )lokalny

• W Polsce, obejmuje on dochody i wydatki budżetów

województw, powiatów i gmin.

• Znaczna część dochodów lokalnych, to transfery z budżetu

centralnego; tym niemniej około 30% dochodów gmin to podatki

własne, czyli trafiające bezpośrednio od mieszkańców do rządu

gminnego.

• Część danin publicznych trafia też do funduszy publicznych (w

Polsce – między innymi do bardzo dużego Funduszu

Ubezpieczeń Społecznych).

• Tych środków „nie widać” w rachunkach budżetu państwa.
• Aby ocenić aktywność sektora publicznego w gospodarce,

należy patrzeć na dane sektora „ general government ” , czyli

sektora finansów publicznych.

Polska – finanse publiczne

0

100 000

200 000

300 000

400 000

500 000

600 000

700 000

800 000

2010 2011 2012 2013 2014 2015

Dochody sektora finansów publicznych Dochody budżetu państwa ogółem Wydatki budżetu państwa Wydatki sektora finansów publicznych

Budżet – różne definicje

• DEFICYT BIEŻĄCY (current deficit ) = wydatki publiczne

bez wydatków inwestycyjnych - dochody publiczne

• Pierwotny deficyt bieżący = wydatki publiczne bez

wydatków inwestycyjnych i bez płatności odsetkowych –

dochody publiczne

Automatyczne stabilizatory

• Automatyczne stabilizatory to mechanizmy, które

automatycznie zmieniają wysokość dochodów i wydatków

rządu w sposób przeciw-cykliczny.

• Przykłady: zasiłek dla bezrobotnych; progresywny podatek

dochodowy;

• Oznacza to, że w czasie recesji deficyt finansów publicznych rośnie,

a w czasie boomu spada.

• Stąd też wykorzystywane jest pojęcie deficytu

strukturalnego oraz deficytu cyklicznego

Deficyt budżetowy i dług publiczny -

obliczenia

Deficyt budżetowy w roku t:

deficytt = rBt-1 + Gt – Tt,

gdzie B

t-

• dług publiczny na koniec roku t-1.

Innymi słowy:

deficyt

t

= ΔB = B

t

• B t- 1

Realny dług publiczny na koniec roku t wynosi zatem:

B

t

= (1+r)B

t-

+ G

t

• T t

Oficjalne miary deficytu (oraz długu) podawane są w wielkościach

nominalnych, uwzględniających nominalną stopę procentową:

deficytt = iBt-1 + Gt – T

t

Ograniczenie budżetowe rządu

• Ograniczenie budżetowe rządu stanowi, że zmiana wartości

długu publicznego w okresie t jest równa deficytowi w

okresie t :

• Nominalny dług publiczny na koniec okresu wynosi:

t t t t

B B B deficit 1

    

 

t t t t

B   i B  G  T

1

 

Y

Y gdzie

b b b r b g t t t t t t t

 

        



 1 1

WNIOSEK: Zmiana stosunku długu do PKB zależy od

dwóch czynników:

• Różnicy między realną stopą procentową r a stopą wzrostu

gospodarczego γ, pomnożoną przez początkową wartość

stosunku dług/PKB.

• Stosunku deficytu pierwotnego do PKB.
• Oznacza to, że znaczenie ma zarówno polityka fiskalna,

jak i koniunktura gospodarcza

Ograniczenie budżetowe rządu: dług w stosunku do PKB

Dynamika długu publicznego

• Przypadek r<γ oraz stała różnica g t - t t

0; dług w

stosunku do PKB stabilizuje się

Δb

bt

gt- tt

Redukcja długu publicznego…

• …jest trudnym zadaniem.
• Ograniczanie deficytu budżetowego może być związane

ze zmniejszeniem (krótkookresowego) tempa wzrostu, co

utrudnia redukcję długu.

• Jednocześnie narastający dług publiczny może zwiększyć

oprocentowanie obligacji

Dług publiczny i tempo wzrostu PKB

0

1

2

3

4

5

1 2 3 4 5 6 7 8 Wielkość długu publicznego