8
PODSTAWY DIAGNOSTYKI
BADANIE KLINICZNE: ZESTAWIENIE II
Tkanki miękkie są niewidoczne na zdjęciu RTG. Palpacja dotyczy tylko tych struktur, w których już wcześniej
stwierdzano schorzenie.
A. Historia choroby/ Ból rzutowany
1. Zebranie wywiadu
B. Ocena funkcji
2. Badanie stawu sposobem wybiórczego napinania przy użyciu:
TESTÓW BIERNYCH odnośnie
struktur niekurczliwych: torebki
stawowej, więzadeł, kaletki, powięzi,
opony twardej, korzeni nerwowych
TESTÓW OPOROWYCH odnośnie
struktur kurczliwych: mięśni, ścięgien,
przyczepów kostnych
Badanie
(a) ból
(b) osłabienie mięśni
Główne wnioski
(a) ból: uszkodzenie danej struktury
kurczliwej
(b) osłabienie, bez bólu: związek
z unerwieniem
(c) duża siła, bez bólu: stan
prawidłowy
(4) Osłabienie, ból: świadczy o istnieniu poważnej patolo-
gii, np. złamania lub zmian nowotworowych. Mogą pro-
wadzić one do osłabienia mięśni z powodu ograniczania
ruchów przez odczuwany ból.
(5) Ból przy powtarzaniu czynności: jeśli pierwsze ruchy są
silne i bezbolesne, a ból pojawia się dopiero po wyko-
naniu pewnej liczby powtórzeń, to jego przyczyną może
być upośledzenie krążenia obwodowego.
(6) Ból pojawia się we wszystkich kierunkach napinania
przeciwko oporowi: może świadczyć o poważnym
uszkodzeniu w części bliższej, np. torebki stawowej, co
jest szczególnie widoczne, gdy staw nie jest całkowicie
ustabilizowany. Bardziej prawdopodobne jest jednak
uszkodzenie układu nerwowego.
W praktyce testy oporowe wykonuje się po przeprowa-
dzeniu testów biernych.
Testy bierne
Uszkodzenie tkanek kurczliwych nie powoduje ogranicze-
nia ruchów biernych (z wyjątkiem częściowego zerwania
mięśnia lub obecności blizn i zrostów). Gdy ruch bierny jest
ograniczony już o 5O, wskazuje to na uszkodzenie struktur
niekurczliwych. Należy jednak dokładnie to zbadać. Bada-
jący musi czasem użyć trochę większej siły, aby uzyskać
precyzyjny obraz sytuacji lub posłużyć się perswazją
i/lub niewielką zmianą ustawienia stawu, aby przekroczyć
bolesny kąt zgięcia i przekonać się, czy ból rzeczywiście
ustępuje po osiągnięciu końca ruchu.
Jeśli testy bierne wskazują na uszkodzenie struktur
niekurczliwych, to pierwszym zadaniem jest stwierdzenie,
czy uszkodzenie dotyczy torebki stawowej czy też struktur
pozatorebkowych. Jeśli doszło do uszkodzenia pozato-
rebkowego, to najbardziej prawdopodobną przyczyną jest
uszkodzenie wewnątrzstawowe, naderwanie więzadeł lub
zapalenie kaletki. Przyczyna pozatorebkowego ograniczenia
ruchu biernego może też być zlokalizowana pozastawowo.
Wynik testów biernych
Uszkodzenie torebkowe
Jeśli doszło do zapalenia w obrębie całej torebki stawowej,
to wykonanie większości lub wręcz wszystkich ruchów
biernych będzie powodować naciąganie jakiejś jej części.
Dlatego praktycznie każdy ruch bierny w stawie będzie
bolesny i z ograniczonym zakresem.
Powyższe stwierdzenie stanowi podstawę jednego
z najważniejszych założeń medycyny ortopedycznej, mó-
wiącego, że uszkodzenie całej torebki stawowej powoduje
