Polecenia podsumowujące Rzeczpospolita
Obojga Narodów
Podsumowanie 14
Unie polsko -litewskie w drugie j połowie XIV w. i na początku XVI w.
Skutki unii lubelskiej
Pierwsze rokowania polsko-litewskie
Unia parlamentarna z Prusami Królewskimi
Kulturowa rola Polski w upowszechnianiu wzorców cywilizacji
zachodniej na Wschodzie
1385 – umowa w Krewie.
1386 – pierwsza unia polsko-litewska.
Próby zacieśnienia unii w pierwszej połowie XV w. – zakończone niepowodzeniem.
1501 – unia w Mielniku, próby ustanowienia unii realnej – zakończone niepowodzeniem.
1569 – uchwalenie unii polsko-litewskiej (unii realnej).
Główne postanowienia
• powstanie Rzeczpospolitej Obojga Narodów
• wspólny monarcha wybierany w wolnej elekcji
• wspólny sejm
• wspólna polityka zagraniczna
• ta sama moneta
Dążenie szlachty do unifikacji Prus Królewskich z Koroną.
1569 – przyjęcie aktu unii na sejmie lubelskim – likwidacja autonomii Prus Królewskich.
Popularyzacja języka polskiego wśród szlachty litewskiej i ruskiej.
Działalność szkół opartych na wzorcach humanistycznych, np. Uniwerytetu Wileń-
skiego, Akademii Zamojskiej w Zamościu i Akademii Mohylańskiej w Kijowie.
Polecane publikacje
R. Frost , Oksfordzka historia unii polsko-litewskiej, t. 1, Powstanie i rozwój 1385–1569,
przeł. T. Fiedor ek, Poznań: Dom Wydawniczy R ebis, 2018.
H. Wisner, Unia. Sceny z przeszł ości Polski i Litwy, Warszawa:
Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1988.
• zrównanie w prawach szlachty litewskiej z polską
• odrębne urzędy centralne, np. kanclerza i hetmana
• osobne wojsko, skarb
• różne języki urzędowe w Koronie (polski) i na Litwie (ruski)
Powstanie ogromnego państwa.
Wzmocnienie międzynarodowej pozycji Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Możliwość skuteczniejszego odparcia ekspansji Wielkiego Księstwa Moskiewskiego i Turcji.
Nauka zasad współżycia i tolerancji w wieloetnicznym, wielokulturowym i wielowyznaniowym społeczeństwie.
Wzrost znaczenia politycznego szlachty.
Wzmocnienie pozycji politycznej i sytuacji ekonomicznej magnaterii.
Konieczność obrony długich granic państwa.
Unia lubelska
Zwolennicy unii realnej
• przedstawiciele ruchu egzekucyjnego – oczekiwanie większego wsparcia militarnego ze strony Litwy, chęć nabywania majątków na Litwie
• szlachta litewska (bojarzy) – postulat uzyskania tych samych praw politycznych i ekonomicznych, które miała polska szlachta; oczekiwanie
wsparcia przez stronę polską w konflikcie z Moskwą
Przeciwnicy unii realnej
• niezbyt liczni litewscy magnaci – obawa przez zmniejszeniem znaczenia politycznego
• początkowo Jagiellonowie – ryzyko utraty ziem rodowych
1. Wymień najważniejs ze postanowienia unii lubelskiej.
2. Rozstrzygnij, c zy unia lubelska była sukcesem czy pora żką
Zygmunta Augusta. O dpowiedź uzasadnij.
3. Opisz rozprzes trzenianie się zachodnich wzorców kul turowych
na terenie Wielkie go Księstwa Litewskiego i Ukrainy po podpi-
saniu unii lubelskiej.
149
HL2-1_Księga.indb 149HL2-1_Księga.indb 149 16.07.2021 11:34:3416.07.2021 11:34:34
