Rola prezydenta w USA, Streszczenia z Historia

Pobierz Rola prezydenta w USA i więcej Streszczenia w PDF z Historia tylko na Docsity!

Rola prezydenta w USA

Wprowadzenie Przeczytaj Film 1 Film 2 Dla nauczyciela

Bibliografia:

Źródło: Katarzyna Czernik, Najdziwniejsza procedura świata. Dlaczego Amerykanie tak skomplikowali wybory prezydenckie?, 30.10.2016 r., dostępny w internecie: wiadomosci.dziennik.pl [dostęp 7.01.2021 r.]. Źródło: Jakubiak: System prezydencki jest najlepszy, 3.10.2017 r., dostępny w internecie: gazetaprawna.pl [dostęp 7.01.2021 r.]. Źródło: Tomasz Zaleski, (…), 6.10.2019 r., dostępny w internecie: polityka.pl [dostęp 7.01. r.].

Scharakteryzujesz pozycję prezydenta w systemie politycznym Stanów Zjednoczonych. Wyjaśnisz zależności między rodzajami władzy w modelu separacji. Ocenisz sposób pociągania prezydenta USA do odpowiedzialności.

Dla zainteresowanych

Prezydent w USA System partyjny w USA System polityczny USA – wprowadzenie

Kongres USA

Przeczytaj

System prezydencki w USA

W literaturze politologicznej system polityczny USA określa się jako system prezydencki.

Prezydent jest wyłaniany w pośrednich wyborach powszechnych (większościowy system wyborczy), co niewątpliwie umacnia jego pozycję wśród innych naczelnych organów państwowych. Prawo kandydowania na to stanowisko mają obywatele amerykańscy, którzy ukończyli 35 lat, mieszkają na terenie USA przez co najmniej 14 lat, nie są obywatelami naturalizowanymi i dysponują pełnią praw publicznych.

Wybór prezydenta

Zgłoszeń kandydatów mogą dokonywać grupy wyborców, partie polityczne bądź sam zainteresowany. Prezydencka kampania wyborcza składa się z trzech etapów:

Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Wyborcy mimo głosowania na konkretnych kandydatów nie wybierają jednak bezpośrednio prezydenta, lecz w ich imieniu robi to kolegium elektorskie. Każdy stan ma tyle miejsc elektorskich, ilu łącznie ma przedstawicieli w Senacie i Izbie Reprezentantów. Podział mandatów wyborczych między kandydatów na prezydenta dokonuje się według zasady

nominacji kandydatów przez pare polityczne;

wyborów powszechnych;

wyboru prezydenta przez kolegium elektorów.

Biały Dom – rezydencja prezydentów USA Źródło: Kurt Kinner, licencja: CC BY-SA 4.0.

Uprawnienia ustawodawcze prezydenta

Prezydent USA ma także pewne uprawnienia w sferze ustawodawczej. Zaliczyć do nich należy:

możliwość przedkładania Kongresowi propozycji ustaw ; mają one różne formy – generalny program ustawodawczy zawarty jest w orędziu prezydenta, szczegółowy w konkretnych inicjatywach aktów prawnych wnoszonych przez członków Kongresu należących do partii prezydenta; separacja władz powoduje, że prezydent musi korzystać z rozbudowanego aparatu służącego „układaniu się” z Kongresem; w rezultacie obecnie prezydenci uzyskują poparcie dla 50% swych propozycji legislacyjnych, i to niezależnie od tego, czy dysponują większością partyjną w Kongresie; obowiązek podpisywania ustaw uchwalonych przez Kongres i instytucja weta – prezydent dysponuje dwoma podstawowymi rodzajami weta: regularnym i „kieszonkowym”; w pierwszym przypadku, nie zgadzając się na regulację ustawy, odmawia jej podpisania i tym samym unicestwia akt Kongresu (rzadkością jest przegłosowanie weta prezydenckiego większością 2/3 głosów Kongresu); o wecie „kieszonkowym” mówimy, gdy w czasie przysługującym głowie państwa na podpisanie ustawy (10 dni) nastąpi odroczenie sesji Kongresu, a projekt nie znajduje aprobaty prezydenta; niezajęcie przez prezydenta stanowiska nie pozwala na wejście w życie ustawy; tym samym nie wraca ona do parlamentu i definitywnie upada, gdyż Izba Reprezentantów i Senat nie mają już możliwości ponownego jej rozpatrzenia i obalenia weta; po wznowieniu obrad legislatywy prezydent przesyła jedynie tzw. memorandum,

uzasadniające jego decyzję; jest to dogodny dla prezydenta środek protestu przeciwko ustawom, których nie aprobuje.

Weto prezydenckie

Prezydent ma również możliwość zastosowania nieformalnego weta – „zamrożenia” kredytów na realizację nieaprobowanej przez niego ustawy bądź niewydanie aktu prawnego koniecznego do wykonania takiej ustawy.

Dysponuje też prawem do wydawania rozporządzeń wykonawczych (mogą one dotyczyć uszczegółowienia przepisów ustawy, ustalenia sposobów jej wykonania itp.). Przez wydawanie rozporządzeń wykonawczych prezydent, zamiast zwracać się do parlamentu o regulację ustawową tej czy innej kwestii, może rozwiązać wiele problemów polityki wewnętrznej i zagranicznej państwa bez udziału Kongresu.

Wpływ na politykę międzynarodową

Prezydent Stanów Zjednoczonych kieruje również polityką zagraniczną i stoi na czele sił zbrojnych w czasie wojny i pokoju.

Zawarcie umowy międzynarodowej przez prezydenta wymaga zgody co najmniej 2/ obecnych podczas posiedzenia senatorów. Rokowania w sprawie traktatów prowadzi administracja federalna. Traktat po podpisaniu przez strony przekazuje się do senatu w celu ratyfikacji, po czym zostaje podpisany przez prezydenta i dopiero wówczas wchodzi w życie. W amerykańskim systemie rządów wyłączna władza w stosunkach międzynarodowych należy do szefa władzy wykonawczej, a Kongres powinien się w tej mierze podporządkować decyzjom prezydenta. Ściśle związana z rolą kierownika polityki zagranicznej jest funkcja głównodowodzącego sił zbrojnych. Konstytucja w tej mierze jest lakoniczna. Na podstawie ogólnikowych zapisów konstytucyjnych prezydent dysponuje wyłącznym prawem mianowania funkcjonariuszy wojskowych i planowania strategii wojskowej wraz z Sekretarzem Obrony i Radą Bezpieczeństwa Narodowego. W czasie wojny prezydent jest upoważniony do podejmowania bieżących decyzji. Należy uznać, że władza prezydenta jest w praktyce ogromna, choć bez wątpienia równoważona przez kompetencje Kongresu.

Zgodnie z Konstytucją Stanów Zjednoczonych prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej. Nie może być odwołany podczas trwania swojej kadencji. Natomiast ponosi odpowiedzialność prawną za delikty konstytucyjne i przekroczenia prawa. Ta procedura nazywana jest impeachmentem; funkcję sądu pełni Senat Stanów Zjednoczonych pod przewodnictwem prezesa Sądu Najwyższego, a oskarżenie wnosi Izba Reprezentantów.

weto kieszonkowe

szczególny rodzaj weta prezydenckiego, występujący w określonych sytuacjach w Stanach Zjednoczonych, mający charakter absolutny

Film 1

Polecenie 1

Zapoznaj się z analizą prof. Andrzeja Antoszewskiego na temat systemu prezydenckiego, a następnie wykonaj zadania.

Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/Dq7fAGqP Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Film nawiązujący do treści materiału: Cechy systemu prezydenckiego.

Ćwiczenie 1

Ćwiczenie 2

Ćwiczenie 3

Sprawdź się

Oceń znaczenie władzy sądowniczej w systemie politycznym Stanów Zjednoczonych.

Wyjaśnij, dlaczego model systemu politycznego Stanów Zjednoczonych nie przyjął się na terenie Europy.

Wskaż, jakie zagrożenia dla amerykańskiej demokracji pojawiły się po 2016 roku.

Ćwiczenie 5

Zapoznaj się ze schematem, a następnie wykonaj ćwiczenie.

Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Stwierdzenie Prawda Fałsz Twórcy Konstytucji Stanów Zjednoczonych uważali, że obywatele mogą być nieprzewidywalni w swoich decyzjach i dlatego należy równoważyć organy władzy pochodzącej z wyboru wzmocnieniem władzy sądowniczej. Poseł M. Jakubiak i prezes PiS nie dostrzegają zagrożeń dla demokracji płynących z wyboru przez obywateli na ważne urzędy w państwie osób niegodnych. Ich zdaniem obywatele nie popełniają błędów w swoich wyborach politycznych.

Rozstrzygnij, czy na schemacie przedstawiony jest system polityczny charakterystyczny dla Stanów Zjednoczonych. Odpowiedź uzasadnij.

Film 2

Polecenie 1

Zapoznaj się z miniwykładem prof. Dariusza Dolińskiego na temat tego, w jaki sposób postrzegamy innych ludzi.

Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DESmj3zuE Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Film nawiązujący do treści materiału: Jak postrzegamy innych?

Pokaż ćwiczenia: 輸 醙 難

Polecenie 2

Korzystając z dostępnych źródeł, uzupełnij linię chronologiczną o informacje dotyczące wszczęcia procedury impeachmentu wobec prezydentów USA, a także ich samych.

Historia impeachmentu w USA

Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 1 Zastanów się, jak nasz sposób postrzegania innych może wpływać na wyniki wyborów prezydenckich, nie tylko w USA, ale i w innych państwach. Zapisz swoje spostrzeżenia.

Zwolennicy systemu elektorskiego przypominają, że u podstaw

Kolegium leżała potrzeba połączenia skomplikowanych i często

sprzecznych interesów stanowych oraz federalnych. Wybór

powszechny (głosy obywateli) miał być ważnym, ale jednak tylko

częściowym elementem tej skomplikowanej wyborczej konstrukcji.

Chodziło o utrzymanie niezależności prezydenta od Kongresu oraz

ochronę mniejszych stanów przed kontrolą ze strony dużych i gęsto

zaludnionych sąsiadów. Choć wielu przeciwników Kolegium uważa, że

system ten promuje dwie główne pare (Republikanów i Demokratów),

zamykając drzwi do prezydentury kandydatom niezrzeszonym,

zwolennicy systemu postrzegają to jako atut. Według nich Kolegium

Elektorskie zapewnia stabilność polityczną, eliminując radykalny

politycznie margines (podzieleni w kwesi Trumpa Republikanie mogliby

z tym argumentem polemizować).

Źródło: Katarzyna Czernik, Najdziwniejsza procedura świata. Dlaczego Amerykanie tak skomplikowali wybory prezydenckie?, 30.10.2016 r., dostępny w internecie: wiadomosci.dziennik.pl [dostęp 7.01.2021 r.].

Zaznacz zdania prawdziwe.

Powszechne wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych miały być elementem podkreślającym separację władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej.

Funkcjonujący w Stanach Zjednoczonych system elektorski w wyborach prezydenckich jest konsekwencją federalnego ustroju terytorialnego Stanów Zjednoczonych.

Zwolennicy wyborów pośrednich w Stanach Zjednoczonych wskazują na wysoką reprezentatywność tego systemu wyborczego i możliwość swobodnego dostępu do najwyższego urzędu w państwie przez wszystkich obywateli.

Przeciwnicy systemu elektorskiego w Stanach Zjednoczonych wskazują na coraz częstszy brak reprezentatywności decyzji Kolegium Elektorów. Kandydat na prezydenta może uzyskać więcej głosów bezwzględnych w głosowaniu obywateli, a przegrać głosami elektorskimi.

Ćwiczenie 3

Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.

Tomasz Zaleski

(…)

Za konstytucyjną „poważną zbrodnię” członkowie Kongresu uznają

zwykle czyny będące objawem nadużycia władzy, podważające zasady

systemu, osłabiające bezpieczeństwo państwa lub powagę i autorytet

jego najwyższego urzędu. Nietrudno dostrzec, że stwarza to pole do

dość arbitralnej interpretacji wykroczeń.

W przypadku Trumpa Izba Reprezentantów wykonała dopiero pierwszy

krok w procedurze, wszczynając dochodzenie, które ma zdecydować

o sformułowaniu zarzutów. Według demokratów Trump wywierał presję

na prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego. Chciał, by wznowił on

śledztwo przeciw Joemu Bidenowi – jego prawdopodobnemu rywalowi

w przyszłorocznych wyborach – oraz jego synowi Hunterowi, który

przez kilka lat zasiadał w zarządzie ukraińskiej firmy gazowej Burisma,

oskarżanej o korupcję. Trump dał do zrozumienia, że oczekuje przysługi

w zamian za pomoc USA dla Ukrainy, zablokowaną wcześniej przez

Biały Dom. Demokratyczny przewodniczący komisji ds. wywiadu Adam

Schiff porównał zachowanie Trumpa do wymuszania okupu przez szefa

mafii

Źródło: Tomasz Zaleski, (…), 6.10.2019 r., dostępny w internecie: polityka.pl [dostęp 7.01.2021 r.].

Rozstrzygnij, czy w tekście przedstawiona jest procedura impeachmentu. Odwołaj się do dwóch argumentów.

burza mózgów; analiza materiału źródłowego; metoda dramy; dyskusja.

Formy zajęć:

praca indywidualna; praca w parach; praca w grupach; praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale; telefony komórkowe z dostępem do internetu; tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.
2. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie najważniejszych cech demokracji liberalnej i zasady trójpodziału władzy – burza mózgów.
3. Uczniowie wskazują na zależności między różnymi rodzajami władzy w państwach europejskich – równowaga i kontrola.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie proszeni są o przeczytanie fragmentów Konstytucji Stanów Zjednoczonych oraz wypisanie kompetencji i niezależności poszczególnych władz. Powinni scharakteryzować różnice między państwami europejskimi, np. Polską i Szwajcarią, a USA.
2. Nauczyciel inicjuje dyskusję mającą na celu ocenę konieczności współpracy między różnymi władzami dla właściwego funkcjonowania państwa. Można do tego wykorzystać film Jak postrzegamy innych.
3. Klasa, wykorzystując metodę dramy, przedstawia mechanizm impeachmentu. Zostaje podzielona na trzy grupy. Jedna grupa odgrywa role przedstawicieli Izby Reprezentantów przygotowujących argumenty za impeachmentem, druga grupa – przedstawicieli senatu, którzy będą inscenizowali komisję senacką. Trzecia grupa pełni funkcje oskarżonego prezydenta i jego prawników.

4. Grupy, po przeprowadzeniu inscenizacji, oceniają wiarygodność i znaczenie tego mechanizmu.

Faza podsumowująca

1. Klasa ogląda pierwszy film Cechy systemu prezydenckiego i na jego podstawie wskazuje na zagrożenia płynące z amerykańskiego modelu demokracji liberalnej.

Praca domowa:

Uczniowie proszeni są o przygotowanie informacji na temat poprzednich prób przeprowadzenia impeachmentu i ich skutków (uzupełnienie osi czasu).

Materiały pomocnicze:

Konstytucja Stanów Zjednoczonych, libr.sejm.gov.pl.

Marek Bankowicz, Beata Kosowska‐Gąstoł (red.), Systemy polityczne, Kraków 2020.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Filmy mogą zostać wykorzystane jako materiały pomagające ocenić uczniom mechanizmy funkcjonowania systemu prezydenckiego w Stanach Zjednoczonych.