Rośliny funkcjonowanie, Notatki z Biologia

Pobierz Rośliny funkcjonowanie i więcej Notatki w PDF z Biologia tylko na Docsity!

ZAJĘCIA NR 4

Temat: Podziały komórkowe. Protisty, grzyby, porosty.

PROTISTY

1. Podział:
   • zwierzęce
   • roślinopodobne
   • grzybopodobne

PROTISTY ZWIERZĘCE

1. Ogólna charakterystyka
   • jednokomórkowe pantofelki, ameby, świdrowce, rzęsistki, zarodźce, promienionóżki, otwornice, orzęski
   • budowa komórkowa – typowa dla zwierząt (brak ściany komórkowej i chloroplastów)
2. (^) Budowa

Pellikula

• okrywa ciało protistów
• jest to błona komórkowa połączona z cytoplazmą i cytoszkieletem
• reguluje transport, ruch i kształt niektórych protistów
• U pantofelka jest gruba i ma alweole (pęcherze regulujące ilość wody w komórce)

Cytoszkielet (9+2) – 9 podwójnych mikrotubul po bokach i 2 pojedyncze w centrum pantofelka

3. (^) Ruch
   • Nibynóżki – u tych, które mają cienką pellikulę np. ameba – ruch pełzakowaty

• wici – u tych, które maja grubą pellikulę
• rzęski – u tych, które mają grubą pellikulę np. pantofelek
• błonka falująca – u pasożytów

4. (^) Wydalanie i osmoregulacja

Słodkowodne zwierzęce protisty są stale narażone na napływanie do nich wody. Jej nadmiar usuwany jest przez wodniczki tętniące. Przy okazji usuwane są szkodliwe produkty przemiany materii.

5. Odżywianie
   • heterotrofy ( saprobionty, pasożyty, drapieżniki)
   • (^) drobne substancje np. cukry proste chłoną całą powierzchnią ciała poprzez dyfuzję prostą, dyfuzję ułatwioną, transport aktywny
   • duże cząsteczki – endocytoza (wpuklenie błony, utworzenie pęcherzyka, który po oderwaniu od błony jest wodniczką pokarmową)
     • pinocytoza (wodne roztwory cukrów, białek…) – mały pęcherzyk pinocytarny jest trawiony razem z jego zawartością przez enzymy hydrolityczne w lizosomach
     • fagocytoza (duże cząsteczki i mikroorganizmy) – duży pęcherzyk nie jest trawiony, tylko jego zawartość. Resztki pokarmowe są usuwane przez egzocytozę a błona pęcherzyka łączy się z błoną komórkową organizmu
6. Rozmnażanie
   • bezpłciowe
   • płciowe

Bezpłciowe – przez podział komórki (u pantofelka – podział poprzeczny)

• szybki przyrost osobników, ale mała zmienność genetyczna

Płciowe – połączenie haploidalnych gamet (n), powstanie diploidalnej zygoty (2n), powstanie dojrzałego osobnika = przemiana faz jądrowych

U pantofelka postacią troficzną (odżywia się, rośnie i dzieli się) jest postać 2n U ameby, rzęsistka, świdrowca postacią troficzną jest postać n

7. Koniugacja orzęsków/ pantofelka

• nibytkankowe(z wielokomórkowych nici ciasno splecionych tworzących nibytkankę)
• tkankowe – mają część liściokształtną, łodygokształtną i chwytniki

2. Budowa
3. Odżywianie

• autotrofy przeprowadzające proces fotosyntezy lub miksotrofy, które są samo i cudzożywne (euglena zielona)
• autotrofy oprócz zielonego chlorofilu mają także inne barwniki, którym zawdzięczają zabarwienie (brunatnice – fukoksantyna )
• glukoza powstała w fotosyntezie jest magazynowana pod postacią skrobi, paramylonu lub tłuszczu w ścianie komórkowej, cytozolu lub pirenoidach (struktury w chloroplastach)

4. Rozmnażanie

• (^) bezpłciowo:
  • podział komórki,
  • fragmentacja plechy,
    • rozmnóżki (specjalne struktury, które po oderwaniu tworzą nowy organizm)
    • haploidalne zarodniki = spory tzw. Oospory (ruchliwe, uwicione), aplanospory (nieuwicione i nieruchliwe)
• płciowo
  • za pomocą gamet, które powstają w gametangiach (plemniach i lęgniach)
  • zapłodnienie to izogamia, anizogamia lub oogamia Izogamia – gamety męskie i żeńskie są jednakowe Anizogamia – makrogameta żeńska i mikrogameta męska Oogamia – komórka jajowa i plemnik
  • przemiana pokoleń – gametofit na zmianę ze sporofitem

5. Przykłady

TYP PRZYKŁAD OPIS

Eugleniny Euglena zielona Żyją w małych, zanieczyszczonych wodach słodkich. Nie mają ściany komórkowej, tylko grubą pellikulę Tobołki bruzdnice Plankton wód słonych, endosymbionty (żyją wewnątrz innych organizmów) lub pasożyty, powodują zakwity wód Okrzemki okrzemek Plankton wód słodkich, powodują brązowe zakwity, zbudowane z krzemionkowego denka i wieczka Złotowiciowce Dinobryon Mają 2 wici i złociste zabarwienie Brunatnice Morszczyn pęcherzykowy, listownica

W strefie przybrzeżnej zimnych mórz

PROTISTY GRZYBOPODOBNE

1. Ogólna charakterystyka
   • plecha ze strzępek, ale ściana komórkowa z celulozy jak u roślin
   • niektóre nie mają ściany komórkowej a ich ciało to śluźnia (plazmodium) poruszająca się ruchem pełzakowym
   • są heterotroficzne (saprobionty lub pasożyty)
2. Przykłady

TYP PRZYKŁAD OPIS

Lęgniowce Roztoczek, fitoftora Żyją na lądzie i w wodzie, mają strzępki i celulozową ścianę komórkową. Fitoftora – pasożyt roślin wywołujący zarazę ziemniaczaną

Śluzowce właściwe Rulik nadrzewny Są na pniach, mchu

Śpiączka

afrykańska

Mucha tse-tse z świdrowcem gambijskim

Gorączka, bóle stawów, śpiączka

Higiena, ochrona przed muchami, wczesne wykrycie

GRZYBY

1. Ogólna charakterystyka:
   • lądowe, beztkankowe heterotrofy
   • plechowce
   • budowa typowa dla tej grupy – ściana komórkowa z chityny, brak chloroplastów, jedno lub wiele jąder komórkowych
2. Budowa:
3. Rodzaje strzępek:
4. Odżywianie

• heterotrofy

• saprobionty wydzielają enzymy hydrolityczne rozkładające martwą materię organiczną np. zrywka
• pasożyty roślin, zwierząt i innych grzybów. Np. buławinka czerwona, rdza źdźbłowa, huba
• symbionty np. glon + grzyb = porost, korzenie roślin +grzyb = mikoryza Rodzaje mikoryzy:

• endotroficzna – strzępki grzyba wnikają do wnętrza korzenia rośliny (80-90%)
• ektotroficzna – strzępki grzyba wnikają między korzenie (koźlarz + brzoza, borowik + dąb)

• drapieżniki – chwytają strzępkami glebowe pierścienice i nicienie

5. Oddychanie

• tlenowe
• beztlenowe (fermentacja drożdży wykorzystywana jest do produkcji chleba czy alkoholu)

6. Rozmnażanie

• bezpłciowo
  • pączkowanie drożdży
    • fragmentacja pieczarki
    • zarodniki mitotyczne (nieruchliwe aplanospory u grzybów lądowych, ruchliwe zoospory u grzybów wodnych)
• płciowe
  • rozsiewanie zarodników mejotycznych
  • gametogamia, czyli łączenie gamet (izo, anizo, oogamia). Gamety powstają w plemniach i lęgniach np. skoczkowce
  • gametangiogamia – zawartość plemni przelewa się w całości do lęgni przez tzw.włostek np. sprzężniowce, workowce
• somatogamia – kopulacja i zrastanie się strzępek np. podstawczaki

Rodzaje zarodników:

Mitotyczne – sporangialne (powstające w kulistych zarodniach wewnątrz)

• konidialne (powstające przez odcięcie komórki na końcach strzępek)

Mejotyczne – workowe ( powstające w wewnątrz workowych zarodni)

• podstawkowe (powstające przez odcięcie komórki na podstawce)

7. Cykl rozwojowy sprzężniowców

• rozmnażanie bezpłciowe (nieruchliwe mendo i egzospory)
• rozmnażanie płciowe – gametangiogamia z przemianą faz jądrowych
• dominuje faza haploidalna (n) nad diploidalną (2n) i dikariofazą (n+ n)

8. Cykl rozwojowy workowców

• rozmnażanie bezpłciowe (zarodniki konidialne)
• rozmnażanie płciowe – gametangiogamia z przemianą faz jądrowych

• choroby: grzybice, drożdżakowe zapalenie pochwy
• pasożyty roślin tj. rdza, buławinka, mączniaki powodują straty w rolnictwie
• psucie żywności i materiałów (drewno, skóra, bawełna)
• zatrucia np. muchomor sromotnikowy
• produkcja antybiotyków (np. penicylina z pędzlaka)
• do syntezy białek (interferon, hirudyna – z drożdży)
• produkcja serów
• produkcja piwa, wina
• piekarnictwo
• destruenci umożliwiają obieg pierwiastków w przyrodzie i użyźniają glebę
• grzyby symbiotyczne umożliwiają rozwój roślin
• dodatek do potraw (workowce i podstawczaki zawierają wit. B, PP, A, D, minerały)

POROSTY

1. Ogólna charakterystyka

• strzępki grzybów i komórki glonów (zielenice lub sinice)
• organizmy kosmopolityczne
• organizmy pionierskie
• wrażliwe na tlenki siarki
• autotrofy
• (^) rozmnażanie bezpłciowe przez rozmnóżki

2. Budowa
3. Rodzaje plech
4. (^) Rozmnażanie

• 2 typy rozmnóżek:
  • urwistki (tworzą się wewnątrz plechy i wydostają przez jej pęknięcie)
  • wyrostki (powstają na powierzchni plechy i są łatwo odłamującymi się uwypukleniami)

5. (^) Znaczenie
   • czynny udział w procesie wietrzenia skał (kwasy porostowe)
   • biorą udział w procesie glebotwórczym jako organizmy pionierskie

• pożywienie dla zwierząt w tajdze i tundrze (chrobotek reniferowy)
• bioindykatory
• do produkcji lakmusu (orselka barwiarska)
• utrwalacze zapachu do perfum (mąlka tarniowa)
• dodatek do leków wykrztuśnych (płucnica islandzka)