Sprawa polska, Poradniki, Projekty, Badania z Historia

Pobierz Sprawa polska i więcej Poradniki, Projekty, Badania w PDF z Historia tylko na Docsity!

SPRAWA POLSKA PODCZAS I WOJNY ŚWIATOWEJ

1. Polskie orientacje polityczne przed I wojn ą ś wiatow ą. a) Polacy chcieli skorzystać z zaistniałej sytuacji – po raz pierwszy pastwa zaborcze stanęły po przeciwnych stronach konfliktu. Jeszcze przed wybuchem wojny wykształciły się orientacje polityczne:
orientacja prorosyjska – jej twórcą był Roman Dmowski i Narodowa Demokracja. Orientacja ta zakładała, ze w wojnie zwyciężą państwa Ententy więc Polacy powinni walczyć u boku Rosji gdyż ziemie polskie mogą zostać zjednoczone przez cara, który nada im autonomię
orientacja proaustriacka – jej źródeł należy szukać w szerokiej autonomii jaką posiadała Galicja pod rządami Austro – Węgier. Jej twórcą był m.in. Józef Piłsudski, który za głównego wroga uważał Rosję. Zwolennicy tej orientacji chcieli walczyć u boku Austro – Węgier przeciwko Rosji. Piłsudski chciał wywołać powstanie w Królestwie Kongresowym przeciwko Rosji. W późniejszym okresie wojny Piłsudski stworzył orientacj ę niepodległo ś ciow ą – Polacy muszą sami wybić się na niepodległość.
orientacja rewolucyjna – jej twórcami byli politycy SDKPiL-u oraz PPS – Lewicy, którzy uważali że wojna jest sprawą kapitalistów. Wszyscy robotnicy powinni się połączyć i wywołać rewolucję społeczną na skutek której przejmą władzę. Nie głosili haseł niepodległościowych. Ich zdaniem po rewolucji Europa będzie kontynentem bez granic b) Polacy w 1912 r. utworzyli w Galicji Komisję Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (KSSN – PPS, PPSD, PSL i część ND)

c) polskie formacje zbrojne w czasie wojny – dzięki nim Polacy wzięli czynny udział w

walce o niepodległość i umiędzynarodowili sprawę polską. Zmuszono państwa zaborcze do

zajęcia stanowiska wobec sprawy polskiej.

W sojuszu z pa ń stwami centralnymi W sojuszu z Entent ą

5/6 VIII. 1914 – I Kompania Strzelców pod dowództwem Józefa Piłsudskiego wkroczyła do Królestwa Kongresowego by wywołać powstanie przeciwko Rosji. Próba zakończyła się klęską
16.VIII.1914 r. utworzono Naczelny Komitet Narodowy w Krakowie (Juliusz Leo) oraz Legiony Polskie: I Brygada pod dow. J. Piłsudskiego II Brygada „Karpacka” – dow. Józef Haller (walki w Galicji Wschodniej) III Brygada Stanisława Szeptyckiego (walczyła na Lubelszczyźnie, Wołyniu)
VIII 1915 r. – państwa centralne zajmują Warszawę. Powstaje Centralny Komitet Obywatelski z księciem Zdzisławem Lubomirskim na czele. Królestwo Kongresowe jest okupowane przez państwa centralne
po Akcie 5 listopada 1916 r. utworzono Królestwo Polskie (nie określono granic) i Polskie Siły Zbrojne by pozyskać polskiego rekruta. Spowodowało to w VII.1917 r. „kryzys przysięgowy” – odmowa złożenia przysięgi państwom centralnym przez żołnierzy I i III Brygady. Żołnierzy internowano a Piłsudskiego osadzono w twierdzy w Magdeburgu. II Brygada została oddana Austro – Węgrom jako

XI 1914 r. w Warszawie powstał Komitet Narodowy Polski na czele z Romanem Dmowskim i Zygmuntem Wielkopolskim oraz Legion Puławski. Po krótkim okresie walk został on rozwiązany w 1915 r. i wszedł w skład Polskiej Brygady Strzeleckiej, przemianowanej w 1917 r. w Dywizj ę Strzelców Polskich. Brała ona udział w kampanii Brusilowa.
VI 1917 – powołano Naczelny Polski Komitet Wojskowy, na czele z Władysławem Raczkiewiczem. Uzyskał on zgodę na zorganizowanie I Korpusu Polskiego pod dow. gen. Józefa Dowbora – Muśnickiego. Następnie powstał II i III Korpus Polski
w 1915 r. utworzono polski Legion Bajo ń czyków we Francji. Poniósł olbrzymie straty w bitwie pod Arras
po rewolucji w Rosji Roman Dmowski utworzył Komitet Narodowy Polski (KNP) w Paryżu
w 1917 r. we Francji powstała Armia Polska, którą dowodził gen. Józef Haller

Polski Korpus Posiłkowy, który po pokoju brzeskim połączył się z II Korpusem Polskim. Został rozbity w V 1918 r.
Polska Organizacja Wojskowa (POW) założona przez Piłsudskiego w 1914 r. w celu dywersji na tyłach wojsk ros., prowadziła wywiad i instruktaż wojskowy. Po kryzysie przysięgowym przeszła do konspiracji; dow. płk. Edward Rydz – Śmigły

d) sprawa polska w polityce wielkich mocarstw

w 1914 r. państwa zaborcze ogłosiły deklaracje by przyciągnąć Polaków do swoich

armii. Państwa Ententy uznały, że sprawa polska jest wewnętrzną sprawą Rosji

Akt 5 listopada 1916 r. – cesarz niem. Wilhelm II i cesarz Austro – Węgier

Franciszek Józef I zapowiedzieli powstanie samodzielnego państwa polskiego pod

opieką państw centralnych. Nie określono jego granic ale powołano armię – Polskie

Siły Zbrojne. Celem Aktu – pozyskanie rekruta. Już w styczniu 1917 r. w Warszawie

powołano Polsk ą Rad ę Stanu , na czele z Wincentym Niemojowskim, która działała

do VIII. 1917. Wówczas 12.IX.1917 r. cesarze Niemiec i Austro – Węgier powołali

Rad ę Regencyjn ą, która miała być tymczasową władzą w Królestwie (na czele

arcybiskup Aleksander Kakowski). Akt 5 listopada miał olbrzymie znaczenie –

zaborcy przestali być solidarni – państwa centralne uznały, ze istnieje sprawa polska i

w ten sposób ją umiędzynarodowiły umożliwiając polskim politykom walkę

dyplomatyczną.

oświadczenia prezydenta USA Thomasa Woodrow Wilsona z 22.I.1917 r. i z

8.I.1918 (tzw. orędzie noworoczne) , o tym ,że po wojnie powinno powstać wolne i

suwerenne państwo polskie

rewolucje w Rosji przyczyniły się do zmiany stanowiska rosyjskiego w sprawie ziem

polskich:

o 27.III.1917 r. Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich

uznała prawo Polski do niepodległości

o 29.III.1917 r. Rząd Tymczasowy zapowiedział powstanie Polski niepodległej

związanej z Rosją

o 15.XI.1917 r. ogłoszono „Deklaracje Praw Narodów Rosji”, która podkreślała

prawa narodów do samostanowienia

o 29.VIII.1918 r. Rada Komisarzy Ludowych (rząd Rosji Radzieckiej) anulował

traktaty rozbiorowe

3.VI.1918 r. deklaracja wersalska Anglii i Francji mówiła, że jednym z warunków

pokoju jest powstanie niepodległej Polski

(Szerzej stosunek mocarstw do sprawy polskiej omówiono w następnym temacie)