Pobierz Starożytna Grecja: Historia, Kultura i Cywilizacja i więcej Notatki w PDF z Sztuka tylko na Docsity!
Starożytna Grecja
II
Osiągnięcia starożytnej Grecji w dziedzinie sztuki, filozofii, literatury, a także polityki
i organizacji społeczeństwa wpłynęły na kształt współczesnego świata. W Atenach na-
rodziła się demokracja , przejęta potem przez wiele państw. Z greckich polis pochodzili
świetni żeglarze i mężni Spartanie, których niezwykle surowe wychowanie przygotowa-
ło do pełnej poświęcenia służby ojczyźnie. Na zgliszczach Hellady zrodziło się ogromne
imperium Aleksandra Wielkiego, sięgające od Egiptu po Indie. Grecja to ojczyzna wy-
bitnych filozofów – Sokratesa, Platona, Arystotelesa, a także poetów i dramatopisarzy
- Homera i Sofoklesa. Jest miejscem narodzin teatru oraz igrzysk olimpijskich. Nie bez
przyczyny współcześni nazywają starożytną Grecję kolebką cywilizacji europejskiej.
1. Omów cechy charakterystyczne kultury minojskiej i mykeńskiej.
2. Scharakteryzuj najważniejsze formy ustrojowe greckich polis.
3. Opisz wielką kolonizację grecką.
Grecja – kolebka
cywilizacji europejskiej
Podsumowanie
Polecane publikacje
Benedetto Bravo, Ewa Wipszycka,Historia starożytnych Greków, t. 1, Warszawa 1988. Jerzy Ciechanowicz,Cień Minotaura, Warszawa 1996. Oswyn Murray,Narodziny Grecji, Warszawa 2004.
Położenie geograficzne i specyfika kraju Greków (Hellady)
Formy ustrojowe i organizacja polis
Wielka kolonizacja grecka
Południowa część Półwyspu Bałkańskiego, wybrzeże Azji Mniejszej i wyspy leżące na Morzach Egejskim, Jońskim i Kreteńskim. Tereny w większości górzyste. Słabo rozwinięte rolnictwo. Brak surowców naturalnych. Silnie rozwinięte handel i żeglarstwo.
Podział Grecji na setki miast-państw (polis). Agora – główny plac polis. Organy kolegialne (zgromadzenie ludowe, rada). Formy ustrojowe – monarchia, oligarchia, tyrania oraz demokracja.
Od VIII do VI w. p.n.e. Rozprzestrzenianie się osadnictwa i kultury greckiej w basenie Mórz Śródziemnego i Czarnego. Przykładowe greckie kolonie – Syrakuzy, Marsylia.
Cywilizacja minojska (kreteńska)
Kreta, XXX–XV w. p.n.e. Budowa charakterystycznych kompleksów pałacowych (największe w Knossos i Fajstos). Bogato rozwinięta sztuka (malowidła z pałacu w Knossos, dysk z Fajstos). Upadek pod wpływem najazdu Mykeńczyków.
Cywilizacja mykeńska
Kontynentalna część Grecji, XVI–XII w. p.n.e. Mykeńczycy utożsamiani z Achajami. Budowa kompleksów pałacowych (największy w Mykenach). Bogato rozwinięta sztuka (np. maska Agamemnona). Upadek początkiem wieków ciemnych w historii Grecji.
Przyczyny Przebieg Skutki
- walki o władzę w Grecji
- głód ziemi
- rozwój handlu
- wzrost liczby mieszkańców w Grecji
- zasiedlanie wybrzeży Mórz: Śródziemnego i Czarnego
- zakładanie kolonii na polecenie macierzystej polis (metropolii)
- zakładanie faktorii handlowych
- poszerzenie granic greckiego świata
- zacieśnienie kontaktów z innymi cywilizacjami
- przejęcie osiągnięć innych ludów, np. pisma alfabetycznego
- przejmowanie obyczajów, wierzeń i ustroju politycznego Greków przez miejscową ludnośćludność
1. Wymień przyczyny wojen grecko-perskich.
2. Opisz przebieg II wojny grecko-perskiej.
3. Omów skutki wojny peloponeskiej dla świata
greckiego.
Wojny grecko-perskie
i wojna peloponeska
Podsumowanie
Polecane publikacje
Nic Fields,Termopile 480 p.n.e. Ostatnia walka Trzystu, Kraków 2008. Ryszard Kulesza,Maraton 490 p.n.e., Warszawa 1995. John F. Lazenby,Wojna peloponeska. Historia militarna, Oświęcim 2018.
Wojny grecko-perskie (490–449 p.n.e.)
Wojna peloponeska (431–404 p.n.e.)
Przyczyny
- wzrost potęgi Persji
- narzucenie perskiej władzy greckim koloniom w Azji Mniejszej
- 499 p.n.e. – powstanie jońskie – zryw kolonii greckich przeciwko Persom
- odwet Persów na Ateńczykach za udzielenie wsparcia powstańcom
- chęć narzucenia perskiej władzy w Grecji kontynentalnej
Przebieg I wojna grecko-perska (490 p.n.e.)
- 490 p.n.e. – bitwa pod Maratonem, zwycię- stwo Ateńczyków pod dowództwem Miltiade- sa nad Persami, zatrzymanie ofensywy perskiej II wojna grecko-perska (480–449 p.n.e.)
- ofensywa lądowa i morska władcy perskiego Kserksesa
- 480 p.n.e. – bitwa pod Termopilami, porażka wojsk greckich
- 480 p.n.e. – bitwa morska pod Salaminą, zwycięstwo Greków dowodzonych przez Temistoklesa
- 479 p.n.e. – bitwa pod Platejami, zwycięstwo Greków
- 479 p.n.e. – bitwa morska pod Mykale, zwy- cięstwo Greków
Skutki
- zahamowanie ekspansji perskiej na greckie polis
- 449 p.n.e. – pokój Kalliasa
- zrzeczenie się perskich roszczeń do dominacji na Morzu Egejskim
- uznanie przez Persów suwerenności greckich kolonii w Azji Mniejszej
- wzrost znaczenia Aten i Związku Morskiego w Grecji
Przyczyna
- rywalizacja między Atenami a Spartą o wpływy w Helladzie
Przebieg
- objęcie działaniami zbrojnymi prawie całej Grecji
- dominacja Aten na morzu
- dominacja Sparty na lądzie
- 421 p.n.e. – pokój Nikiasza
- ponowne podjęcie działań wojennych
Skutki
- spadek znaczenia Aten
- rozwiązanie Związku Morskiego
- wzrost znaczenia Sparty
- wyniszczenie greckich polis
- ponowne przejęcie kontroli nad koloniami greckimi przez Persję
1. Scharakteryzuj religię starożytnych Greków.
2. Przedstaw najważniejsze osiągnięcia kulturowe starożyt-
nych Greków.
3. Wyjaśnij, w jaki sposób kultura grecka wywarła wpływ
na współczesną cywilizację europejską.
Religia i kultura
starożytnych Greków
Podsumowanie
Religia
Teatr
Architektura i sztuka
Igrzyska olimpijskie
Filozofowie greccy
Literatura
Charakter politeistyczny i obywatelski. Siedziba bogów – Olimp. Duże znaczenie wyroczni, w tym delfickiej. Święta religijne na cześć bogów, m.in. Panateneje, misteria.
Główne gatunki – epika, liryka i dramat. Homer –Iliada iOdyseja. Herodot –Dzieje. Tukidydes –Wojna peloponeska.
Geneza – święta ku czci boga Dionizosa. Główni autorzy utworów dramatycznych – Ajschylos, Sofokles, Eurypides i Arystofanes. Tragedie i komedie. Aktorami wyłącznie mężczyźni. Budowa teatru – widownia, orchestra, proskenion, skene, parodos.
Budowle wznoszone z kamienia. Najbardziej znana świątynia – Partenon na Akropolu w Atenach. Trzy porządki architektoniczne – dorycki, joński, koryncki. Rzeźba – idealne proporcje poszczególnych części ludzkiego ciała (kanon). Główni rzeźbiarze – Fidiasz (posąg Ateny w Partenonie), Myron ( Dyskobol ).
Gimnazjon – ośrodek sportu. 776 p.n.e. – pierwsze igrzyska olimpijskie. Dyscypliny olimpijskie – biegi, skok w dal, rzut oszczepem, rzut dyskiem, zapasy, boks, pankration.
Tales z Miletu – podstawą świata jest woda. Heraklit z Efezu – „wszystko płynie”. Demokryt z Adbery – świat składa się z atomów. Pitagoras z Samos – istotą wszechrzeczy są liczby. Sokrates – „Wiem, że nic nie wiem”. Platon – świat jest odbiciem idei. Arystoteles – istnieje tylko świat materialny.
Polecane publikacje
Bogdan J. Kunicki,Kultura fizyczna antycznej Grecji (ideologia, filozofia, nauka), Poznań 2002. Stanisław Stabryła,Zarys kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2007. Lidia Winniczuk,Ludzie, zwyczaje, obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1985.
