Wiedza o społeczeństwie – TECHNIKUM
TEMAT 9: PODSTAWOWE ZASADY PRAWA I FUNKCJONOWANIA SĄDÓW.
Zagadnienia:
1. Zasady prawa.
2. Konstytucyjne zasady funkcjonowania sądów.
Rozwinięcie:
1. Zasady prawa.
zasady prawa:
to dyrektywy postępowania, które dało się wyinterpretować z tekstu prawnego lub wywnioskować
z tekstu prawnego i które są przez to prawnie wiążące;
ustalone przez starożytnych prawników rzymskich, uniwersalne i oczywiste w swojej wymowie;
są uznawane w systemie prawa.
katalog podstawowych zasad prawa (15 przykładowych zasad):
zasada nieretroaktywności (lex retro non agit – prawo nie działa wstecz): to zakaz karania za czyn,
który w chwili jego popełnienia nie stanowił przestępstwa, a znamion przestępstwa nabrał w świetle
nowych przepisów;
nullum crimen sine lege – nie ma przestępstwa, jeśli nie nastąpiło złamanie prawa;
nulla poena sine lege – nie ma kary bez ustawy;
ignorantia iuris nocet – nieznajomość prawa szkodzi. Nie można powoływać się na nieznajomość
obowiązującego prawa;
prawo do obrony – każdy ma prawo bronić się sam lub korzystać z obrońcy. W Polsce obrońcą może
być adwokat;
domniemanie niewinności – osoba oskarżona o popełnienie przestępstwa nie może być uznana za
winną, dopóki jej wina nie zostanie udowodniona i nie zostanie wydany prawomocny wyrok (art. 42,
ust. 3 KRP);
in dubio pro reo – obowiązek rozstrzygania wszelkich wątpliwości na korzyść oskarżonego (art. 42
KRP);
zasada jawności procesu karnego – to prawo do uzyskania informacji o działalności organów
państwowych (podlega jednak ograniczeniom);
zasada prawdy materialnej – organ sądowy musi ustalić wszystkie fakty i okoliczności popełnienia
przestępstwa i na nich opiera swoje rozstrzygnięcie;
zasada obiektywizmu – to bezstronny stosunek organu sądowego do oskarżonego i do oskarżyciela.
To obowiązek wysłuchania przez sąd obu stron;
zasada swobodnej oceny dowodów – sąd kieruje się jedynie zasadami logicznego rozumowania,
własną wiedzą oraz doświadczeniem życiowym;
lex posterior derogat priori – ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą;
ne bis in idem – nikogo nie należy karać po raz drugi za to samo;
pacta sunt servanda – umów należy dotrzymywać;
si in ius vocatio – wzywają cię, to idź.
