układ krążenia zbiór, Ćwiczenia z Biologia

Pobierz układ krążenia zbiór i więcej Ćwiczenia w PDF z Biologia tylko na Docsity!

Układ krwionośny – Zbiór zadań Zadanie 1 Krzywa wiązania tlenu przedstawia wysycenie cząstkowe hemoglobiny w zależności od ciśnienia cząstkowego tlenu. Wysyceniem cząstkowym nazywa się stosunek liczby miejsc zawierających związany tlen do całkowitej liczby miejsc zdolnych do wiązania tlenu w cząsteczkach hemoglobiny. Na wiązanie tlenu przez hemoglobinę wpływają różne czynniki, m.in. stężenie 2,3-bisfosfoglicerynianu (2,3-BPG) w erytrocytach. Na wykresie przedstawiono dwie krzywe wiązania tlenu:

• czarna krzywa przedstawia dane uzyskane z użyciem ludzkiej hemoglobiny oczyszczonej (wyizolowanej z erytrocytów)
• czerwona krzywa przedstawia dane uzyskane z użyciem ludzkiej hemoglobiny znajdującej się w erytrocytach. Na osi X zaznaczono typowe wartości ciśnienia cząstkowego tlenu występujące w płucach oraz w tkankach innych narządów organizmu. a) Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące wiązania tlenu przez hemoglobinę są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. b) Wiązanie 2,3-BPG z hemoglobiną płodową jest znacznie słabsze niż z hemoglobiną dorosłego człowieka. U ciężarnych kobiet stężenie 2,3-BPG w erytrocytach jest o 30% wyższe niż u kobiet niebędących w ciąży. Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby w poprawny sposób przedstawiało wpływ 2,3-BPG na wiązanie tlenu przez hemoglobinę. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie. Podwyższone stężenie 2,3-BPG w erytrocytach ciężarnych kobiet jest przyczyną (obniżonego /

podwyższonego) powinowactwa hemoglobiny matki do tlenu, co (ułatwia / utrudnia) dyfuzję tlenu z części macicznej łożyska do części płodowej łożyska. c) Podaj przykład funkcji pełnionej przez hemoglobinę w erytrocytach, innej niż transportowanie tlenu. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 2 Krew i jej składniki są substancjami medycznymi pochodzenia ludzkiego. Pod pojęciem krwi pełnej jest rozumiana krew pobrana od zdrowego dawcy, zawierająca wszystkie składniki krwi. Obecnie przetaczanie krwi pełnej w zasadzie nie jest już stosowane, a pacjentom są przetaczane jedynie składniki krwi, których niedobór występuje u danej osoby. Koncentrat krwinek czerwonych (KKCz) zawiera jednak pewną ilość osocza, ponieważ otrzymuje się go z krwi pełnej, a proces usuwania osocza nie ma 100% wydajności. Przetoczenie krwi jest poprzedzone dwukrotnym oznaczeniem grupy krwi biorcy w układzie ABO oraz próbą zgodności serologicznej, podczas której jest weryfikowana zgodność grup krwi dawcy i biorcy. Do oznaczania przynależności grupowej krwi w układzie ABO służą hemotesty, zawierające aglutyniny anty-A (α) uzyskane z krwi grupy B, aglutyniny anty-B (β) uzyskane z krwi grupy A oraz aglutyniny anty-A (α) i anty-B (β) uzyskane z krwi grupy O. Technika oznaczania grupy krwi polega na dodaniu do surowicy testowej zawiesiny badanych krwinek w soli fizjologicznej oraz na obserwacji, czy zachodzi ich aglutynacja (zlepianie się). Niebezpieczeństwo powikłań po przetoczeniu krwi jest minimalizowane przez stosowanie do transfuzji krwi grupy jednoimiennej, czyli takiej, jaką ma pacjent. Jeżeli grupa krwi biorcy nie jest znana, a występują bezpośrednie zagrożenie życia chorego i konieczność natychmiastowego przetoczenia, lekarz może podjąć decyzję o podaniu KKCz grupy O. Grupa krwi w układzie ABO jest warunkowana przez allele kodominujące IA i IB oraz allel recesywny i. a) Podaj grupę krwi układu ABO, której krwinki nie ulegają aglutynacji w żadnej z surowic testowych. ……………………………………………………………………………………………………………………………………… b) Wyjaśnij, dlaczego przetoczenie KKCz grupy O może być szkodliwe dla biorcy, który ma grupę krwi B. W odpowiedzi odnieś się do układu ABO. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. Zadanie 3 Na rysunku przedstawiono budowę serca człowieka. Literami A–D oznaczono niektóre z głównych naczyń krwionośnych, a literą E – jedną z zastawek.

a) Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie.

1. W momencie oznaczonym na wykresie literą C ciśnienie w lewej komorze jest (niższe / wyższe) niż ciśnienie w aorcie, a zastawka aorty jest (otwarta / zamknięta).
2. W momencie oznaczonym na wykresie literą D ciśnienie w lewej komorze (spada poniżej / wzrasta powyżej) ciśnienia w lewym przedsionku, co jest przyczyną (otwarcia się / zamknięcia się) lewej zastawki przedsionkowo-komorowej. b) W którym momencie spośród zaznaczonych na wykresie (A–D) powstaje pierwszy ton serca? Zapisz właściwą odpowiedź. Pierwszy ton serca powstaje w momencie oznaczonym literą: ……….. c) Podaj cechę budowy ściany aorty, która sprawia, że ciśnienie w aorcie utrzymuje się na stosunkowo wysokim poziomie, nawet gdy ciśnienie w lewej komorze spada prawie do zera. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… d) Określ, które z poniższych mechanizmów wspomagają powrót krwi żylnej do prawej części serca. Zaznacz T (tak), jeśli dany mechanizm wspomaga powrót krwi żylnej, albo N (nie) – jeśli go nie wspomaga. Zadanie 5 Do mikrokrążenia, oprócz naczyń włosowatych, zaliczamy również znajdujące się w wielu narządach tętniczki i żyłki. Małe naczynia łączące tętniczki z żyłkami to tzw. metarteriole (metatętniczki), od których odchodzi sieć naczyń włosowatych. We wszystkich ujściach metarterioli do naczyń włosowatych znajdują się mięśnie gładkie zwane zwieraczami przedkapilarnymi. Mogą one zamykać się lub otwierać. W warunkach spoczynku tylko przez 25% naczyń włosowatych przepływa krew. Na schematach przedstawiono mikrokrążenie przy otwartych (schemat I) i zamkniętych (schemat II) zwieraczach przedkapilarnych.

a) Określ, który ze schematów – I czy II – przedstawia mikrokrążenie w pracującym mięśniu szkieletowym. Odpowiedź uzasadnij. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… b) Przedstaw sposób, w jaki jest regulowany przepływ krwi przez tętnice i tętniczki. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… c) Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące mikrokrążenia są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. Zadanie 6 Wątroba dorosłego człowieka waży około 1,5 kg i jest jednym z nielicznych narządów, które ze względu na pełnione funkcje mają dwa rodzaje unaczynienia:

• unaczynienie czynnościowe, związane z transportem do wątroby wchłoniętych w jelicie składników pokarmowych
• unaczynienie odżywcze, którego zadaniem jest m.in. dostarczanie tlenu do komórek wątroby. Uzupełnij tabelę dotyczącą unaczynienia wątroby – wpisz w odpowiednie miejsca tabeli nazwy wymienionych naczyń krwionośnych. tętnica wątrobowa żyła wątrobowa żyła wrotna Zadanie 7 Kontakt erytrocytów mających w błonie komórkowej określony antygen ze skierowanym przeciwko

b) Na podstawie informacji przedstawionych na wykresie B uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało ono informacje prawdziwe. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie. Utlenowanie hemoglobiny w płucach powoduje, że CO2 jest od niej (łatwiej / trudniej) odłączany, natomiast w tkankach, gdy hemoglobina oddaje tlen, (zwiększa się / zmniejsza się) jej powinowactwo do CO2. Zadanie 9 Ośrodki automatyzmu serca tworzą zmodyfikowane włókna mięśniowe przypominające komórki embrionalne, posiadające zdolność do rytmicznego samopobudzania. a) Podaj nazwę nadrzędnego ośrodka automatyzmu pracy serca. ……………………………………………………………………………………………………………………… b) W przypadku zatrzymania akcji serca konieczne jest wykonywanie pośredniego masażu serca poprzez rytmiczne uciskanie mostka na głębokość 5-6 centymetrów, w tempie ok. 120 ucisków na minutę. Wyjaśnij, dlaczego konieczne jest, aby rozpocząć masaż jak najszybciej od chwili ustania pracy serca. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. c) Podaj, jakiego rodzaju leczenie można zastosować (prócz farmakoterapii) przy defektach pracy ośrodków automatyzmu serca. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Zadanie 10 a) Uzupełnij poniższy schemat tak, aby prawidłowo ilustrował krążenie krwi w dużym i małym obiegu krwi człowieka. Wpisz w wyznaczone miejsca nazwy obiegów krwi oraz właściwe nazwy naczyń krwionośnych – wybierz je spośród wymienionych poniżej. żyły główne tętnice płucne aorta żyły płucne b) Określ rolę małego obiegu krwi w funkcjonowaniu organizmu człowieka. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 11 Komórki ciała pobierają tlen z płynu tkankowego na zasadzie dyfuzji. Na poniższym schemacie przedstawiono przepływ krwi przez naczynie włosowate w dużym obiegu.

Zaznacz wiersz tabeli (A–D), w którym elementom oznaczonym numerami I–III prawidłowo przyporządkowano odpowiednie wartości ciśnienia parcjalnego tlenu. Zadanie 12 Na schemacie przedstawiono układ krwionośny człowieka. a) Uzupełnij przedstawiony schemat – wpisz w wyznaczone miejsca właściwe nazwy elementów układu krwionośnego człowieka wybrane spośród wymienionych. prawy przedsionek lewy przedsionek prawa komora lewa komora tętnica płucna żyła płucna b) Oceń, czy prawdziwe jest stwierdzenie: ,,Wszystkie żyły występujące w organizmie człowieka transportują krew odtlenowaną”. Odpowiedź uzasadnij. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 13 Na rysunkach przedstawiono trzy możliwe sposoby połączeń włosowatych naczyń krwionośnych występujące w organizmie człowieka.

Zadanie 16 Rytmiczne skurcze serca przebiegają pod wpływem bodźców powstających w samym sercu. Włókna mięśnia sercowego tworzące układ bodźcowo-przewodzący mają charakterystyczną budowę. Ich błona komórkowa odznacza się zdolnością do rytmicznej depolaryzacji, co jest przyczyną wytwarzania impulsów elektrycznych pobudzających skurcze serca. Na pracę serca wpływają również bodźce fizjologiczne oraz sygnały z autonomicznego układu nerwowego, które mogą hamować lub pobudzać jego własny rytm. Na schemacie przedstawiono elementy (A–C) układu bodźcowo-przewodzącego serca człowieka. a) Wybierz ze schematu i zapisz literę: A, B lub C, którą oznaczono element układu bodźcowo- przewodzącego serca odgrywający rolę nadrzędną, i podaj jego nazwę. ……………………………………………………………………………………………………………………………………… b) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące układu bodźcowo-przewodzącego serca są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa. c) Uzupełnij poniższe zdania tak, aby poprawnie opisywały regulujące działanie mechanizmów fizjologicznych wpływających na pracę serca. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie. Adrenalina wydzielana przez nadnercza (zwalnia / przyśpiesza) pracę serca. Wzrost temperatury ciała (hamuje / pobudza) aktywność układu bodźcowo-przewodzącego, dlatego gdy mamy gorączkę, nasze tętno jest (niższe / wyższe). Zadanie 17 W układzie krwionośnym człowieka występują trzy rodzaje naczyń krwionośnych: tętnice, żyły i

naczynia włosowate. Poniżej przedstawiono zdjęcie preparatu przekroju poprzecznego żyły i tętnicy. a) Porównaj cechy głównych żył i tętnic – wpisz w odpowiednie komórki tabeli właściwe określenia, wybrane spośród podanych w nawiasach. b) Podaj przykład funkcji, jaką pełnią włosowate naczynia krwionośne. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 18 a) Uzupełnij schemat – w prostokątach oznaczonych numerami 1.–3. wpisz odpowiednio: elementy morfotyczne krwi człowieka oraz składnik chemiczny osocza. b) Określ funkcję, jaką pełnią w organizmie krwinki czerwone i płytki krwi. Krwinki czerwone: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… Płytki krwi:

a) Wybierz i zaznacz w tabeli poprawne dokończenie poniższego zdania: spośród A–D zaznacz nazwę zastawki oznaczonej na rysunku literą X oraz spośród 1.–4. zaznacz poprawny opis jej zamykania się. Literą X na rysunku zaznaczono b) Uporządkuj elementy układu krwionośnego człowieka w kolejności, w jakiej przepływa przez nie krew w obiegu płucnym, zaczynając od prawej komory. Wpisz w tabeli numery 2–5. c) Wyjaśnij, dlaczego ściany lewej komory serca człowieka są znacznie grubsze od ścian prawej komory. W odpowiedzi uwzględnij różnicę między dużym a małym obiegiem krwi. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. Zadanie 22 W naczyniach krwionośnych wyprowadzających krew z serca panuje wysokie ciśnienie. Naczynia te mają stosunkowo małe światło i nie ma w nich zastawek. W naczyniach doprowadzających krew do serca jest niskie ciśnienie. Mają one stosunkowo szerokie światło i występują w nich zastawki. Na podstawie tekstu uzupełnij tabelę, w której porównasz opisane naczynia krwionośne.

Zadanie 23 Często spotykaną formą niedozwolonego dopingu fizjologicznego są transfuzje krwi. Stosowane są zarówno transfuzje krwi własnej, uprzednio zmagazynowanej, jak i transfuzje krwi pochodzącej od wyselekcjonowanych dawców. Oczekiwanym efektem takiej transfuzji jest szybkie uzyskanie zwiększonej zdolności do wysiłku fizycznego. Wyjaśnij, w jaki sposób transfuzje krwi wpływają na zwiększenie wydolności fizycznej zawodnika. W odpowiedzi odnieś się do składu krwi i jej roli w organizmie. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Zadanie 24 Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce. Najczęstszymi i najgroźniejszymi chorobami układu krążenia są miażdżyca tętnic oraz choroba nadciśnieniowa, prowadzące do wielu innych schorzeń, takich jak zawał serca czy udar mózgu. Wielu z chorób układu krążenia można byłoby uniknąć, jeżeli przestrzegałoby się pewnych zasad profilaktycznych. a) Wyjaśnij, w jaki sposób miażdżyca tętnic wieńcowych zwiększa ryzyko wystąpienia zawału serca. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………. b) Oceń, czy poniższe zalecenia dotyczące diety, których należy przestrzegać, aby zmniejszyć ryzyko powstania miażdżycy, są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zalecenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. Zadanie 25 Na schemacie przedstawiono budowę serca człowieka i kierunek przepływu krwi.

B. tętnica płucna C. żyła płucna D. żyła główna dolna E. żyła główna górna F. żyła wątrobowa Zadanie 27 Na rysunku przedstawiono w uproszczeniu układ krwionośny człowieka. a) Podaj, z którego obiegu krwi – A czy B – wpływa do serca krew utlenowana. Odpowiedź uzasadnij. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. b) Zaznacz poniżej nazwy dwóch naczyń krwionośnych, którymi krew wypływa z serca. A. żyła płucna B. aorta C. tętnica płucna D. żyła główna E. żyła wrotna Zadanie 28 Na rysunku w sposób schematyczny przedstawiono mały i duży obieg krwi w organizmie człowieka. Uwaga: nie oznaczono kierunku przepływu krwi. a) Wpisz po dwa oznaczenia literowe naczyń krwionośnych (A−D), które: doprowadzają krew do serca…………….. wyprowadzają krew z serca………………….

b) Wpisz literę, którą na rysunku oznaczono aortę. …………………………….. Zadanie 29 Na wykresie przedstawiono zależność między wysyceniem hemoglobiny tlenem a ciśnieniem parcjalnym tlenu. Określ, który z punktów (A–C) zaznaczonych na wykresie wskazuje wysycenie hemoglobiny typowe dla naczyń włosowatych płuc. Odpowiedź uzasadnij. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Zadanie 30 Żylaki kończyn dolnych to trwałe poszerzenia żył powierzchownych z ich jednoczesnym wydłużeniem i poskręcaniem. Jest to związane z nieprawidłowym przepływem krwi w tych naczyniach. Na schemacie przedstawiono mechanizm przepływu krwi w naczyniach żylnych kończyn dolnych człowieka. a) Wyjaśnij, jaką funkcję w przepływie krwi przez naczynia żylne pełnią znajdujące się w nich zastawki. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. b) Wyjaśnij, dlaczego długotrwała praca, której towarzyszy stałe napięcie mięśni kończyn dolnych, np. wielogodzinne stanie w jednym miejscu, może być przyczyną powstawania

Zadanie 33 Przyporządkuj poniższym elementom morfotycznym krwi ich funkcje. A. Erytrocyty B. Trombocyty C. Leukocyty

1. Udział w procesach krzepnięcia krwi
2. Udział w procesach odpornościowych
3. Transport tlenu
4. Transport hormonów Zadanie 34 Uporządkuj we właściwej kolejności wymienione poniżej etapy procesu krzepnięcia krwi. Zapisz ich numery w odpowiednich miejscach tabeli. Zadanie 35 Proces krzepnięcia krwi składa się z wielu etapów prowadzących do wytworzenia skrzepu. Głównym składnikiem skrzepu są włókna nierozpuszczalnego białka fibryny powstające z rozpuszczonego w osoczu fibrynogenu. Innymi składnikami osocza, biorącymi udział w procesach krzepnięcia krwi, są protrombina oraz jony wapnia. Na podstawie schematu wyjaśnij, w jaki sposób na proces krzepnięcia krwi wpływa zbyt niski poziom wapnia w organizmie. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Zadanie 36 W tabeli przedstawiono antygeny grupowe poszczególnych grup krwi człowieka i odpowiednie przeciwciała znajdujące się w osoczu krwi.

Na podstawie podanych informacji uzupełnij poniższą tabelę.