Polecenia podsumowujące
1. Podaj główne przyc zyny rozłamu w Kościele zachodnim w X VI w.
2. Scharakteryzuj sytuację religijną w Rzeszy w X VI w.
3. Porównaj doktryny religijne: Marcina Lut ra, Ulricha Zwingliego oraz
Jana Kalwina. Wskaż podobieństwa i różnice.
4. Przedstaw skutki refor macji.
Reformacja w Europie
Podsumowanie 5
Kryzys wewnętr zny w Kościele katol ickim na przełomie XV i XVI w.
Wystąpienie Marcina Lutra i pocz ątek reformacji
Pokój religij ny w Augsburgu
Rozprzestrzenianie się reformacji i dok tryna luterańska
Rozwój kalwinizmu
Wojny religijne we Francji
Skutki reformacji
Przemiany w Anglii
Wojny religijne w Rzesz y
Począt ki ruchu reformacyjnego w Szwaj carii
Sprzedaż odpustów, symonia, nepotyzm i nikolaizm, upadek obyczajów wśród kleru, zaniedbywanie posługi duchowej wobec wiernych.
Nieskuteczne próby reform podejmowane na soborach, opieszałość papieży.
1517 – ogłoszenie 95 tez przez Marcina Lutra.
Początek reformacji. Jej głównym celem – reforma Kościoła.
1520 – spalenie bulli papieskiej przez Lutra na rynku w Wittenberdze. Zerwanie z papiestwem.
1555 – sejm w Augsburgu, zawarcie pokoju między katolikami i protestantami.
Przyjęcie zasady „czyja władza, tego religia” (łac. cuius regio, eius religio).
Utrwalenie podziału religijnego na terytorium Rzeszy.
1521 – edykt wormacki.
Przekład Biblii na język niemiecki przez Lutra.
1529 – protest zwolenników reformacji na sejmie Rzeszy w Spirze.
1530 – wydanie Augsburskiego wyznania wiary – doktryny luterańskiej.
Jan Kalwin działający w Genewie – twórca doktryny kalwińskiej, inspirowanej nauką Lutra.
Zreformowanie struktur religijnych w Genewie: gmina, konsystorz (pastorzy i członkowie świeccy).
Popularność kalwinizmu wśród mieszczaństwa i części szlachty (Burbonowie).
1562–1594 – wojny religijne między hugenotami (kalwinistami) a katolikami.
1572 – noc św. Bartłomieja: rzeź hugenotów dokonana przez katolików w Paryżu.
1598 – edykt nantejski nadający hugenotom wolność wyznania i gwarancję bezpieczeństwa, zakończenie wojen religijnych.
Podział Europy na państwa katolickie i protestanckie.
Szybszy rozwój gospodarczy krajów protestanckich.
Uformowanie się nowej protestanckiej mentalności.
Wzrost liczby szkół i poziomu alfabetyzacji wśród protestantów.
Podniesienie poziomu edukacji w szkołach katolickich.
1534 – Akt supremacji – Henryk VIII głową Kościoła anglikańskiego niezależnego od papieża.
Wojna chłopska.
Wojny szmalkaldzkie.
Ulrich Zwingli – przywódcą ruchu, Zurych – centrum przemian.
1529–1531 – wojna religijna protestantów z katolikami. Zwycięstwo katolików.
Polecane publikacje
J. Burkhard t,
Stulecie re formacji w Niemczec h (1517–1617). Mię dzy rewolucją medial-
ną a przeło mem instytucjonalnym
, tłum. J. Gór ny, Warszawa: Wiedza Po wszechna,
2009.
B. Cottr et, Kalwin, przeł. M. Milew ska, Warszawa: PIW, 2000.
S. Grzybows ki, Marcin Luter, Kr aków: Wyd. WAM, 2004.
61
HL2-1_Księga.indb 61HL2-1_Księga.indb 61 16.07.2021 11:32:1816.07.2021 11:32:18