Pobierz Typy blastul i więcej Prezentacje w PDF z Biologia tylko na Docsity! Typy blastul Wprowadzenie Przeczytaj Grafika interaktywna Sprawdź się Dla nauczyciela Aby z organizmu rodzicielskiego mógł powstać osobnik potomny, musi zajść szereg skomplikowanych procesów. Jednym z nich jest bruzdkowanie, w wyniku którego kształtuje się blastula, będąca wczesnym stadium rozwoju zarodkowego tkankowców. O tym, jakie typy blastul wyróżniamy oraz od czego zależy ich budowa, dowiesz się z niniejszego e‐materiału. Twoje cele Scharakteryzujesz bruzdkowanie i jego typy. Opiszesz budowę blastuli. Porównasz typy blastul. Blastula (z gr. blastos − zarodek) najczęściej ma kształt kulistego pęcherzyka. Źródło: NWABR, Flickr, licencja: CC BY 2.0. Typy blastul U większości zwierząt blastula ma kształt kulistego pęcherzyka (celoblastula), którego ściana (blastoderma) jest zbudowana z jednej lub kilku warstw komórek otaczających jamę blastuli (blastocel, tzw. pierwotną jamę ciała), wypełnioną płynem. Budowa blastuli. Źródło: Englishsquare Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Typy blastul Wyróżniamy następujące typy blastul: Stereoblastula Stereoblastula powstaje w wyniku bruzdkowania spiralnego. Blastocel jest bardzo mały. Blastomery są stosunkowo duże i jest ich niewiele. Stereoblastula występuje np. u niektórych pierścienic. Celoblastula Powstaje w wyniku bruzdkowania mniej lub bardziej równomiernego. Celoblastula ma kształt pęcherzyka o jednowarstwowej ścianie, wypełnionego płynem. Występuje m.in. u strzykw, ślimaków, lancetników. Dyskoblastula Ten typ blastul występuje w: jajach telolecytalnych – o nierównomiernie rozmieszczonej substancji zapasowej (żółtku), która zgromadzona jest na biegunie wegetatywnym (odżywczym) jaja; w konsekwencji jajo bruzdkuje nierównomiernie; jajach bruzdkujących częściowo. Dyskoblastula ma postać spłaszczonego dysku z niewielkim, szczelinowatym blastocelem, rozdzielającym zarodek na dwie warstwy. Występuje m.in. u ryb spodoustych i kostnoszkieletowych oraz u żółwi. Peryblastula (periblastula) Powstaje z jaj centrolecytalnych (z żółtkiem usytuowanym w środku), w których jedna z warstw komórek nosi nazwę peryblastu. Peryblastula nie ma pierwotnej jamy ciała, czyli blastocelu. Ten typ blastul występuje u niektórych owadów. Blastocysta Blastocysta to typ blastul występujący u łożyskowców – m.in. u większości ssaków, w tym człowieka. Ma kształt pęcherzyka o ścianie utworzonej z jednej warstwy komórek, zawierającego węzeł zarodkowy, czyli grupę komórek, z których rozwija się właściwy zarodek. W stadium blastocysty zarodek zagnieżdża się w śluzówce macicy. Słownik blastula (gr. blastós - zarodek, związek) wczesne stadium rozwoju zarodkowego tkankowców; powstaje w wyniku procesu bruzdkowania bruzdkowanie (segmentacja) seria wielokrotnych podziałów mitotycznych zachodzących w zapłodnionym lub niezapłodnionym jaju, w wyniku których powstają coraz mniejsze komórki – blastomery bruzdkowanie spiralne rodzaj bruzdkowania spotykany u niektórych bezkręgowców (np. u wirków wielojelitowych, pierścienic, ślimaków i małżów), w którym bruzdy dzielącego się jaja są ustawione skośnie względem siebie, wskutek czego blastomery są przesunięte i w zarodku ułożone są spiralnie gametogeneza proces tworzenia i różnicowania komórek rozrodczych (gamet) morula stadium rozwoju zarodka występujące po bruzdkowaniu; poprzedza stadium blastuli; morula składa się z 12–32 blastomerów powstałych w wyniku podziałów zygoty, otoczonych osłonką przejrzystą osłonka przejrzysta bezkomórkowa warstwa zbudowana z glikoprotein, otaczająca oocyt I rzędu w pęcherzyku jajnikowym ssaka; po owulacji staje się wewnętrzną osłonką jaja, a zawarte w niej glikoproteiny kilku typów odpowiedzialne są za wiązanie plemników z komórką jajową partenogeneza (gr. parthénos – dziewica, génesis – powstanie); odmiana rozmnażania, która polega na rozwinięciu się osobnika potomnego z komórki jajowej bez udziału plemnika węzeł zarodkowy (embrioblast) grupa komórek powstających w wyniku bruzdkowania w rozwoju zarodkowym; część blastocysty, z której powstaje właściwy zarodek Ćwiczenie 4 Połącz definicje z odpowiednimi terminami. Bruzdkowanie Proces tworzenia i różnicowania komórek rozrodczych. Gametogeneza Typ blastuli występujący u łożyskowców – m.in. u większości ssaków, w tym u człowieka. Blastocysta Seria podziałów mitotycznych, w wyniku których powstają coraz mniejsze komórki – blastomery. Embrioblast Węzeł zarodkowy, część blastocysty, z której powstaje właściwy zarodek. Ćwiczenie 5 Wskaż prawidłowe dokończenia zdania. U człowieka występuje... bruzdkowanie całkowite nierównomierne. blastula w postaci celoblastuli. blastula w postaci blastocysty. bruzdkowanie całkowite równomierne. 醙 醙 Ćwiczenie 6 Przyporządkuj grupy zwierząt do danego typu blastuli, która występuje u nich w rozwoju zarodkowym. Celoblastula Dyskoblastula Peryblastula Blastocysta Łożyskowce Ryby spodouste i kostnoszkieletowe Żółwie Owady Lancetniki Strzykwy Ślimaki Ćwiczenie 7 Porównaj dwa typy bruzdkowania częściowego: tarczkowe i powierzchniowe. Ćwiczenie 8 Wymień i krótko scharakteryzuj typy blastul. 難 難 難 Dla nauczyciela Autor: Anna Juwan Przedmiot: Biologia Temat: Typy blastul Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym Podstawa programowa: Zakres rozszerzony Treści nauczania – wymagania szczegółowe XI. Funkcjonowanie zwierząt. 2. Porównanie poszczególnych czynności życiowych zwierząt, z uwzględnieniem struktur odpowiedzialnych za ich przeprowadzanie. 9) Rozmnażanie i rozwój. Uczeń: k) porównuje na podstawie schematów etapy rozwoju zarodkowego zwierząt pierwoustych i wtóroustych, Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii. Cele operacyjne ( językiem ucznia): Scharakteryzujesz bruzdkowanie i jego typy. Opiszesz budowę blastuli. Porównasz typy blastul. Strategie nauczania: konstruktywizm; konektywizm; lekcja odwrócona. Metody i techniki nauczania: z użyciem komputera; ćwiczenia interaktywne; analiza grafiki interaktywnej;