Załącznik 1, Streszczenia z Dietetyka

Pobierz Załącznik 1 i więcej Streszczenia w PDF z Dietetyka tylko na Docsity!

Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego

PROGRAM REHABILITACJI LECZNICZEJ

DLA MIESZKAŃCÓW WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

W ZAKRESIE CHORÓB GRZBIETU I KRĘGOSŁUPA,

DO KTÓRYCH PREDYSPONUJE LUB NASILA OBJAWY

SIEDZĄCY CHARAKTER PRACY

Okres realizacji Programu: 2021 – 2023

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2017 r. w sprawie wzoru programu polityki zdrowotnej, wzoru raportu końcowego z realizacji programu polityki zdrowotnej oraz sposobu sporządzenia projektu programu polityki zdrowotnej i raportu końcowego z realizacji programu polityki zdrowotnej.
3. Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020.
4. Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2014-2020, Oś X, Priorytet Inwestycyjny 8 vi.
5. Wytyczne w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze zdrowia na lata 2014-2020, wydane na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020.
6. Krajowe Ramy strategiczne. Policy paper dla ochrony zdrowia na lata 2014-2020 , Rozdział 6.2, Narzędzie 3.

Łódź, marzec 2021 r.

Załącznik nr 14 – Program rehabilitacji leczniczej dla mieszkańców województwa łódzkiego zakresie chorób

grzbietu i kręgosłupa, do których predysponuje lub nasila objawy siedzący charakter pracy.

SPIS TRESCI

I. OPIS PROBLEMU ZDROWOTNEGO I UZASADNIENIE WPROWADZENIA PROGRAMU POLITYKI ZDROWOTNEJ ....................................................................................................................................... 3

I.1 Opis problemu zdrowotnego ................................................................................................................................. 3

I.2 Epidemiologia ....................................................................................................................................................... 10

I.3 Obecne postępowanie w omawianym problemie zdrowotnym ze szczególnym uwzględnieniem gwarantowanych

świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ...................................................................... 21

I.4 Uzasadnienie potrzeby wdrożenia programu ........................................................................................................ 23

II. CELE PROGRAMU POLITYKI ZDROWOTNEJ I MIERNIKI EFEKTYWNOŚCI JEGO REALIZACJI ............ 28

II.1 Cel główny ........................................................................................................................................................... 28

II.2 Cele szczegółowe ................................................................................................................................................. 28

II.3 Mierniki efektywności realizacji programu polityki zdrowotnej ........................................................................... 28

III. CHARAKTERYSTYKA POPULACJI DOCELOWEJ ORAZ CHARAKTERYSTYKA PLANOWANYCH INTERWENCJI ...................................................................................................................................... 29

III.1 Populacja docelowa ............................................................................................................................................ 29

III.2 Kryteria kwalifikacji do udziału w programie polityki zdrowotnej oraz kryteria wyłączenia z programu polityki

zdrowotnej ................................................................................................................................................................ 31

III.3 Planowane interwencje oraz sposób udzielania świadczeń zdrowotnych w ramach programu polityki

zdrowotnej ................................................................................................................................................................ 33

III.4 Sposób zakończenia udziału w programie ........................................................................................................... 44

III.5 Bezpieczeństwo planowanych interwencji.......................................................................................................... 44

IV. ORGANIZACJA PROGRAMU POLITYKI ZDROWOTNEJ ................................................................... 45

IV.1 Etapy programu polityki zdrowotnej i działania podejmowane w ramach etapów ............................................. 45

IV.2 Kompetencje/warunki niezbędne do realizacji programu................................................................................... 45

Dla poszczególnych świadczeń personel zgodny z wymogami wskazanymi w rozporządzeniu Ministra

Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej (Dz.U.2021 poz.265).

IV.3 Dowody skuteczności planowanych działań ....................................................................................................... 48

V. SPOSÓB MONITOROWANIA I EWALUACJI PROGRAMU POLITYKI ZDROWOTNEJ ......................... 50

V.1 Monitorowanie ................................................................................................................................................... 51

V.2 Ewaluacja ............................................................................................................................................................ 54

VI. BUDŻET PROGRAMU POLITYKI ZDROWOTNEJ ............................................................................. 54

VI. 1 Koszty jednostkowe ........................................................................................................................................... 54

VI.2 Koszty całkowite i źródła finansowania .............................................................................................................. 60

PIŚMIENNICTWO ................................................................................................................................. 60

ZAŁĄCZNIKI: ........................................................................................................................................ 63

kręgosłupa M48.2 M48.3^ Choroba BaastrupaPourazowa spondylopatia M48.4 Zmęczeniowe złamanie kręgosłupa M48.5 Zapadniecie kręgu niesklasyfikowane gdzie indziej M48.8 Inne określone spondylopatie M48.9 Spondylopatie, nieokreślone M49 Spondylopatie w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej

M49.0 Gruźlica kręgosłupa M49.1 Zapalenie stawów kręgosłupa w przebiegu brucelozy M49.2 Zapalenie stawów kręgosłupa w przebiegu infekcji bakteriami jelitowymi M49.3 Spondylopatia w innych chorobach infekcyjnych i pasożytniczych sklasyfikowanych gdzie indziej M49.4 Neuropatyczna spondylopatia M49.5 Zapadniecie kręgu w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej M49.8 Spondylopatia w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej M50–M Inne choroby grzbietu

M50 Choroby kręgów szyjnych

M50.0 Choroba krążka międzykręgowego szyjnego z uszkodzeniem rdzenia kręgowego M50.1 Choroba krążka międzykręgowego szyjnego z uszkodzeniem korzeni nerwów rdzeniowych M50.2 Inne przemieszczenia krążka międzykręgowego szyjnego M50.3 Inne zwyrodnienia krążka międzykręgowego szyjnego M50.8 Inne choroby krążka międzykręgowego szyjnego M50.9 Choroby krążka międzykręgowego szyjnego, nieokreślone M51 Inne choroby krążka międzykręgowego

M51.0 Choroby krążków międzykręgowych lędźwiowych i innych z uszkodzeniem rdzenia kręgowego M51.1 Choroby krążków międzykręgowych lędźwiowych i innych z uszkodzeniem korzeni nerwów rdzeniowych M51.2 Inne określone przemieszczenia krążka międzykręgowego M51.3 Inne określone zwyrodnienia krążka międzykręgowego M51.4 Guzki Schmorla M51.8 Inne określone choroby krążka międzykręgowego M51.9 Choroby krążka międzykręgowego, nieokreślone M53 Inne choroby grzbietu, niesklasyfikowane gdzie indziej

M53.0 Zespół szyjno-czaszkowy M53.1 Zespół szyjno-barkowy M53.2 Niestabilność kręgosłupa M53.3 Choroby kości krzyżowej i guzicznej niesklasyfikowane gdzie indziej M53.8 Inne określone choroby grzbietu M53.9 Choroby grzbietu, nieokreślone M54 Bóle grzbietu M54.0 M54.1^ Zapalenie podściółki tłuszczowej okolicy karku i plecówChoroby korzeni nerwów rdzeniowych (zespoły korzonkowe) M54.2 Bóle karku M54.3 Rwa kulszowa M54.4 Rwa kulszowa z bólem lędźwiowo-krzyżowym M54.5 Ból okolicy lędźwiowo-krzyżowej M54.6 Ból kręgosłupa piersiowego M54.8 Inne bóle grzbietu M54.9 Bóle grzbietu, nieokreślone Źródło: opracowanie własne na podstawie Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD- 10

Poniżej scharakteryzowano niektóre z najpowszechniej występujących chorób z grup

obejmowanych programem.

Spondyloza jest zespołem zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, charakteryzującym się

postępującymi uszkodzeniami kręgów i krążków międzykręgowych, chrząstek i struktur

stawowych kręgosłupa oraz jego układu więzadłowego. W przebiegu spondylozy dochodzi do

zaburzenia stabilności konstrukcji kręgosłupa oraz powstania przepuklin i innych zmian

krążków międzykręgowych, co naraża kanał kręgowy na stenozę, czyli ciasnotę, zwężenie

światła kanału kręgowego wywierające ucisk i podrażnienia rdzenia kręgowego, co przyczynia

się do zaburzenia pracy układu nerwowego i uciążliwe objawy o charakterze neurologicznym.

W zależności od lokalizacji zmian zwyrodnieniowych wyróżniane są:  spondyloza szyjna,  spondyloza piersiowa,  spondyloza lędźwiowa.

Na mechanizm powstania spondylozy danego odcinka składa się m.in.:  proces stopniowej utraty wody i sprężystości krążka międzykręgowego, co prowadzi do upośledzenia funkcji amortyzacyjnej. W wyniku destrukcji dochodzi do ścierania struktur krążka, pęknięć jego ciała i przesuwania się go w szczelinie międzykręgowej; do grupy tego typu zmian należy np. spondylozy z dyskopatią. W przypadku wnikania krążka w kierunku kanału kręgowego dochodzi do ucisku włókien nerwowych i występowania licznych dolegliwości bólowych, parestezji i ograniczeń ruchomości kończyn i kręgosłupa, np. w wyniku spondylozy z uszkodzeniem korzeni nerwów rdzeniowych;  destrukcje biologiczne i morfologiczne o różnej etiologii w obrębie chrząstki stawowej, warstwy podchrzęstnej, błony maziowej, więzadeł i innych struktur stawowych, w wyniku czego dochodzi do upośledzenia funkcji stawów kręgosłupa objawiającego się dolegliwościami bólowymi i ograniczeniem ruchomości;  miejscowa nadbudowa tkanki kostnej, powstała w miejscu uszkodzeń krawędzi kręgów i chrząstki, wypełniająca ubytki, ale i uciskająca włókna rdzenia kręgowego.

Czynnikami ryzyka powstania spondylozy są :  przebyte urazy kręgosłupa;  przeciążenia statyczne i dynamiczne związane np. ze sportem, pracą czy długotrwałą nieprawidłową postawą siedzącą, a także z patologiczną otyłością;  choroby układu ruchu kręgosłupa, np. dyskopatia, kręgozmyk, krzywica, wady postawy;  zaburzenia metaboliczne, endokrynologiczne, endemiczne, autoimmunologiczne;  wady genetyczne, zaburzenia rozwojowe;  wiek powyżej 50. roku życia.

Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa mogą dotyczyć odcinka szyjnego, piersiowego

bądź lędźwiowego. Obejmują one krążki między kręgowe i krawędzie trzonów (dyskopatia,

spondyloza) lub drobne stawy między kręgowe - tj. pomiędzy wyrostkami stawowymi kręgów

(właściwa spondyloartroza). Zmiany te nie tworzą jednak całkowicie jednorodnych zespołów

etiopatogenetycznych. Z jednej strony bowiem zmiany te mogą dotyczyć jednego, dwóch bądź

wielu kręgów, z drugiej natomiast ich przyczyna i morfologia bywają różne. Zmiany

zlokalizowane, dotyczące pojedynczych kręgów, stanowią najczęściej zejście wygojonych

zmian pourazowych lub poinfekcyjnych. Mogą być również skutkiem niektórych wad

rozwojowych (np. kręgu przejściowego, kręgozmyku bądź spondylozy). Bardziej rozległe

zmiany mogą występować m.in. w przypadku bocznego skrzywienia kręgosłupa (zwłaszcza na

jego szczycie), tzw. dystrofii wzrostowej płytek granicznych (patrz choroba Scheuermanna)

czy hiperostozy usztywniającej kręgosłupa (choroba Forestiera). Tego typu zmiany występują

kręgosłupa. Krążek międzykręgowy zbudowany jest z jądra miażdżystego i pierścienia

włóknistego i składa się głównie z wody. Proces zwyrodnieniowy rozpoczyna się od

odwodnienia krążka międzykręgowego. Odwodnienie, utrata sprężystości i zwiotczenie

pierścienia włóknistego prowadzą do uszkodzenia struktury krążka.

Do uszkodzenia krążka międzykręgowego w odcinku szyjnym dochodzi bardzo często

wcześnie: w czwartej albo piątej dekadzie życia. Główną przyczyną podobnie jak w innych

odcinkach kręgosłupa jest współczesny tryb życia i pracy. Chorobie sprzyja brak aktywności

fizycznej a szczególnie długotrwała praca w pozycji siedzącej. Brak ruchu i nieprawidłowa

postawa zwłaszcza za biurkiem lub kierownicą powodują z kolei zbyt duże obciążenie

kręgosłupa i szybsze zużywanie się jego tkanek. Powszechną przyczyną dyskopatii jest

niewłaściwa pozycja siedząca podczas pracy, która powoduje przyjmowanie nieprawidłowej

postawy i nadmierne obciążenie kręgosłupa. Błędem jest wielogodzinna, bez przerw praca

przy komputerze. Podczas siedzenia przy biurku ważna jest odpowiednia wysokość

i ruchomość krzesła a oczy powinny znajdować się na wysokości górnej krawędzi monitora.

Na skutek monotonnej pracy w pozycji siedzącej szybko dochodzi do zaburzeń równowagi

mięśniowej a wtórnie do utraty fizjologicznej lordozy szyjnej będącej „gwarantem” dobrej

jakości i żywotności krążków międzykręgowych. W wyniku długotrwającego przeciążenia albo

też w wyniku związanych z wiekiem zmian zwyrodnieniowych dochodzi do wysunięcia krążka

a dokładnie jądra miażdżystego. Powstaje wypuklina, a w późniejszym okresie przepuklina

krążka międzykręgowego. Znacznie rzadziej wysunięcie powstaje nagle w wyniku

gwałtownego nieprawidłowego ruchu, zbyt dużego przeciążenia lub urazu.

Degeneracja krążka międzykręgowego jest najczęstszą przyczyną radikulopatii szyjnej

zwanej też w zależności od dominującego objawu rwą ramienną bądź barkową.

Objawy radikulopatii najczęściej są następstwem ucisku korzeni nerwowych na poziomie

C5/C6 i C6/C7 (rwa ramienna) Znacznie rzadziej dochodzi do ucisku korzeni na poziomie C

(rwa barkowa). Wiodącym objawem radikulopatii szyjnej jest ból karku/szyi promieniujący do

kończyny górnej. Dolegliwościom bólowym mogą towarzyszyć zaburzenia czucia,

a w najbardziej zaawansowanych postaciach niedowład. Najczęstszą przyczyną radikulopatii

szyjnej jest choroba zwyrodnieniowa krążka międzykręgowego zwłaszcza przy bocznej

zachyłkowej lub dootoworowej orientacji przepukliny.

Zwężenie kanału kręgowego (stenoza) to coraz częstsze schorzenie dotykające

zasadniczo wszystkie starzejące się społeczeństwa zachodu. Generalnie dotyczy ludzi

starszych, choć potrafi dotknąć też młodych ludzi w przebiegu innych schorzeń kręgosłupa,

takich jak kręgozmyki, niestabilność. Głównymi objawami są drętwienia, bóle kończyn

dolnych, męczliwość nóg po przejściu niewielkiego dystansu. W skrajnych przypadkach

pojawia się niedowład kończyn dolnych i nietrzymanie moczu.

Choroby krążka międzykręgowego (dyskopatia). Dyskopatię opisuje się jako zespół

zmian degeneracyjnych w obrębie jądra miażdżystego, z towarzyszącym uszkodzeniem

struktur łącznotkankowych. Zmiany chorobowe krążków międzykręgowych prowadzą do

pęknięcia pierścienia włóknistego i wydobycia jądra miażdżystego na zewnątrz. W rezultacie

dochodzi do ucisku na korzenie nerwowe lub rdzeń kręgowy, co prowadzi do pojawienia się

bólu. Wskazuje się na kilka czynników zwiększających ryzyko wystąpienia dyskopatii, w tym

m.in. starzenie się ustroju, nadmierne przeciążenia kręgosłupa, zmiany pourazowe, wady

wrodzone i nabyte kręgosłupa, przebyte w okresie młodzieńczym choroby kręgosłupa. Objawy

dyskopatii zależą od zmian chorobowych, jakie zaszły w obrębie krążka międzykręgowego

oraz od stopnia uwypuklenia jądra miażdżystego. Do najczęściej spotykanych objawów

zalicza się: bóle miejscowe w obrębie kręgosłupa, bóle promieniujące (rwa kulszowa) oraz

podrażnienia nerwów (parastezje, spadek siły mięśniowej, przeczulica).

Guzki Schmorla są to uwypuklenia na kręgosłupie powstałe na skutek jego szybkiego

wzrostu, kiedy to chrząstka krążka międzykręgowego wbija się w trzon kręgu. Swoją

lokalizacją obejmują blaszki graniczne trzonów kręgów najczęściej piersiowego lub rzadziej

lędźwiowego. To proces chorobowy występujący zwykle w młodym wieku i prowadzący do

znaczących zaburzeń wzrostu kręgosłupa. Zmianom tym towarzyszy charakterystyczne

nadmierne wygięcie kifozy piersiowej kręgosłupa, które przypomina plecy okrągłe. Stopień

nasilenia kifozy może być bardzo różny od lekko zaokrąglonych pleców do nadmiernie

uwypuklonych i utrwalonych zmian kostnych. Głównymi przyczynami chorego kręgosłupa

z guzkami Schmorla są czynniki dziedziczne, genetyczne (występowanie rodzinne). Do

schorzenia prowadzi również nadmierne obciążanie kręgosłupa (postawa kifotyczna

z zaokrąglonymi plecami). Przyczyną guzków Schmorla jest również wysoki wzrost oraz

ekstremalne obciążenia (np. sportem wyczynowym). Zmiany tego typu są spowodowane

również niedoborami witamin (anemia). Powodują je także zaburzenia tkanki łącznej, która

integruje i scala wszystkie tkanki naszego organizmu, zwłaszcza narządu ruchu.

Bóle grzbietu. Zaburzenie charakteryzujące się wyraźnym uczuciem dyskomfortu

w okolicy pleców. Ostry lub przewlekły ból zlokalizowany w tylnych obszarach klatki.

Ból pleców jest jednym z najczęstszych problemów zdrowotnych, dotykającym 8 na 10 osób

w pewnym momencie ich życia. Ból pleców może wahać się od tępego, ciągłego bólu do

nagłego, ostrego bólu. Ostry ból pleców pojawia się nagle i zwykle trwa od kilku dni do kilku

tygodni. Ból pleców nazywany jest przewlekłym, jeśli trwa dłużej niż trzy miesiące. Większość

bólu pleców ustępuje samoistnie, chociaż może to chwilę potrwać.

Przyczynę bólowych zespołów korzeniowych stanowią najczęściej zmiany

zwyrodnieniowe w obrębie kręgów i ich połączeń (stawów, tarcz międzykręgowych, więzadeł),

powodujące ucisk korzeni rdzeniowych i/lub naczyń krwionośnych. W tym ostatnim przypadku

nasilenie objawów bólowych wynika z niedotlenienia i lokalnego obrzęku, a towarzyszące

temu odruchowe napięcie mięśni uruchamia niejako błędne koło przyczyn i skutków. Lokalizacja

i rozległość zmian mogą być przy tym różne, co objawia się też występowaniem różnych zespołów

bólowych, określanych zwykle mianem zespołów bólowych górnego bądź dolnego odcinka kręgosłupa.

ćwiczenia fizyczne, nadwaga i otyłość, choroby degeneracyjne stawów i kości

np. osteoporoza, obfity biust, noszenie zbyt dużych ciężarów na plecach. Liczne przeciążenia i

mikrourazy prowadzą do zwyrodnień, które potrafią być bardzo dokuczliwe wymagają

odpowiedniego leczenia. Ból kręgosłupa piersiowego może przyjmować różny charakter –

pieczenie, kłucie czy ucisk. Ponadto objawami towarzyszącymi mogą być: drętwienie

kończyn, ból nóg, duszności i hiperwentylacja, objawy sercowe, kłucie w mostku, dolegliwości

bólowe w lędźwiach, dolegliwości bólowe w odcinku szyjnym kręgosłupa. W przypadku

dolegliwości sercowych, jeśli występują dodatkowo nudności, wymioty, omdlenia i utrata

przytomności niezbędne jest natychmiastowe wezwanie pomocy lekarskiej, gdyż może dojść

do zawału serca, który jest bezpośrednim zagrożeniem życia i zdrowia.

Inne zespoły bólowe. W praktyce rehabilitacyjnej można spotkać się jeszcze z całym

szeregiem osób cierpiących z powodu rozmaitych dolegliwości bólowych o mniej lub bardziej

przewlekłym charakterze. Mogą to być zespoły o wielce zróżnicowanej etiopatogenezie,

nastręczające niekiedy poważne kłopoty terapeutyczne (trudno podatne na leczenie),

co w wielu przypadkach stanowi nawet motywację do poszukiwania i stosowania

niekonwencjonalnych metod terapii bólu. W zespołach tych możemy mieć do czynienia nie

tylko z uciążliwym dla pacjenta objawem (bólem), ale i z szeregiem zaburzeń funkcjonalnych,

wymagających odpowiedniego postępowania rehabilitacyjnego. Precyzyjne ustalenie łańcucha

przyczynowo-skutkowego jest w tych przypadkach zwykle trudne. Wiele niezdefiniowanych

etiologicznie i patomechanicznie oraz mało podatnych na leczenie zespołów bólowych stało

się zresztą kanwą dla prób wyjaśnienia ich istoty i poszukiwań możliwości terapeutycznych.

Zaowocowało to m.in. rozwojem wielu różnorodnych (niekiedy rozbieżnych) koncepcji i metod

tzw. terapii manualnej.

Przykładem omawianych zespołów mogą być opisane wcześniej zespoły ciasnoty przedziałów

powięziowych lub zespoły bolesnego barku czy łokcia tenisisty. Znaczne dolegliwości bólowe

występują na przykład w zespole kanału nadgarstka, chorobie Mortona, tzw. zespole górnego

otworu klatki piersiowej, napadowym kręczu karku itp. W części przypadków mamy do

czynienia z bezpośrednim uciskiem na nerwy obwodowe w innych zaś dominuje obrzęk (ucisk

pośredni) i niedotlenienie. Ból stanowi jedną z podstawowych cech wszelkich zapaleń. Stąd

właśnie w wielu chorobach narządu ruchu o takiej etiologii (zapalenie stawów, ścięgien,

pochewek czy kaletek), ból jest jednym z wiodących objawów, co powoduje, że konieczne jest

jego łagodzenie.

I.2 Epidemiologia

Według stanu w dniu 31 grudnia 2018 r. województwo łódzkie zamieszkiwało

2.466.322 osoby. Na przestrzeni ostatnich lat w województwie łódzkim obserwujemy

systematyczny spadek liczby ludności. W końcu 2018 r., w porównaniu z analogicznym

okresem roku poprzedniego, liczba mieszkańców województwa zmniejszyła się o 0,4%

(tj. o 9.993 osoby). W województwie łódzkim, podobnie jak przeciętnie w Polsce, obserwujemy

przesunięcia w strukturze ludności według ekonomicznych grup wieku.

Liczba ludności w wieku produkcyjnym (18-59 lat w przypadku kobiet, 18-64 lata

w przypadku mężczyzn) również uległa zmniejszeniu w porównaniu z rokiem poprzednim,

w województwie – o 1,5 2 %, natomiast w Polsce – o 1,1 1 %. Dodatkowo, nastąpił spadek

udziału tej zbiorowości w ogólnej liczbie ludności województwa z 62 , 7 0% w 2017 r. do 59,4%

w 2018 r. W przypadku Polski, odsetek osób w wieku produkcyjnym obniżył się z 61,2%

w 2017 r. do 61 , 99 % w 2018 r.

Zaobserwowano dalszy wzrost liczby ludności w wieku poprodukcyjnym, w skali

województwa – o 2,1 2 % (wobec wzrostu o 2, 37 % w 2017 r.), podczas gdy w Polsce –

o 2,6 3 % (wobec wzrostu o 2,9 1 % w 2017 r.). Udział tej grupy ludności wynosi 23, 68 %

populacji łódzkiego i był większy o 0, 59 p. proc. w stosunku do zanotowanego w 2017 r.

W skali całego kraju odsetek osób w wieku poprodukcyjnym zwiększył się o 0, 56 p. proc.

i w 2018 r. wyniósł 21, 36 %. Województwo łódzkie od kilku lat charakteryzuje się najwyższym

w Polsce odsetkiem osób w wieku poprodukcyjnym i tendencją wzrostową udziału takich osób

w populacji mieszkańców (Ruch naturalny i migracje w województwie łódzkim w 2018 r.

Urząd statystyczny w Łodzi 2019).

Obserwowane w województwie zjawisko starzenia się społeczeństwa ma istotny wpływ

na kształtowanie się zachorowalności i chorobowości, w szczególności na choroby przewlekłe,

tj. choroby układu krążenia, układu oddechowego, pokarmowego, nowotwory i schorzenia

narządu ruchu. Tym samym determinuje ono ilość i rodzaj świadczeń zdrowotnych (m.in.

świadczeń rehabilitacji leczniczej), z których korzystają mieszkańcy województwa łódzkiego.

Współczynnik rzeczywisty umieralności z powodu chorób układu kostno-mięśniowego

(przyczyny zgonów obejmujące kody ICD-10: G72, I73, L40.5, M00-M46, M49, M53.9, M54-

M99) w okresie 2013-2015 w województwie łódzkim wynosił 1,7/100 tys. ludności i był wyższy

od ogólnopolskiego o 13,3%. Wartość ta plasuje województwo na 3 miejscu w Polsce.

Umieralność mężczyzn jest na poziomie zbliżonym do ogólnopolskiego, natomiast

poziom umieralności kobiet jest wyższy niż w kraju o 23,8%. Współczynnik rzeczywisty

umieralności mężczyzn plasował województwo na 8. miejscu, kobiet na 3., licząc od wartości

najwyższych.

Po wyeliminowaniu różnic w strukturze wieku mieszkańców województwa i Polski (wskaźnik

SMR) zagrożenie życia mieszkańców województwa chorobami z tej grupy jest wyższe od

ogólnopolskiego o 5,0%. Wartość SMR w województwie łódzkim plasuje je na 5. miejscu

w Polsce. Wśród mężczyzn wskaźnik SMR jest niższy o 10,8% od ogólnopolskiego, wśród

kobiet jest wyższy o 10,4%. Wartości wskaźników SMR wśród mężczyzn i kobiet są na

miejscach odpowiednio 8. i 5. (Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie chorób układu kostno-

mięśniowego dla województwa łódzkiego, 2018 r.).

M36 Układowe choroby tkanki łącznej w przebiegu innych

M94 (^) Inne choroby chrząstki (^21 24 ) M95 Inne nabyte zniekształcenia układu mięśniowo-szkieletowego i tkanki łącznej 1 069^ 1 201^ 1 524 M96 (^) Zaburzenia układu mięśniowo-kostnego niesklasyfikowane gdzie indziej 98 98 118 M9 9 Uszkodzenia biomechaniczne niesklasyfikowane gdzie indziej 243 190 234 RAZEM 110 939 107 973 101 557 Tabela 2. Liczba osób z woj. łódzkiego, które w 2016, 2017, 2018 r. korzystały ze świadczeń w rodzaju FIZJOTERAPIA AMBULATORYJNA z rozpoznaniem głównym należącym do grupy chorób układu mięśniowo-kostnego i tkanki łącznej (dane ŁOW NFZ) Rozpoznanie główne Liczba pacjentów w 2016 r.

Liczba pacjentów w 2017 r.

Liczba pacjentów w 2018 r. M00 Ropne zapalenie stawów (^8 8 ) M01 Bezpośrednie infekcje stawów w przebiegu chorób zakaźnych i pasożytniczych sklasyfikowanych gdzie indziej 2 11 0 M02 (^) Odczynowe zapalenie stawów (^37 20 ) M03 Poinfekcyjne i reaktywne artropatie w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej 0 5 1 M05 (^) Sero-dodatnie reumatoidalne zapalenie stawów (^) 1 968 2 052 1 922 M06 Inne reumatoidalne zapalenia stawów (^413 419 ) M07 Artropatie towarzyszące łuszczycy i chorobom jelit (^127 136 ) M08 (^) Młodzieńcze zapalenie stawów (^49 52 ) M09 Młodzieńcze zapalenie stawów w chorobach sklasyfikowanych gdzie indziej 3 4 3 M10 (^) Dna moczanowa (^125 111 ) M11 Inne artropatie spowodowane odkładaniem kryształów (^10 13 ) M12 Inne określone artropatie (^215 191 ) M13 (^) Inne zapalenia stawów (^475 425 ) M14 Artropatie w innych chorobach sklasyfikowanych gdzie indziej (^57 62 ) M15 Zwyrodnienia wielostawowe (^) 26 612 26 807 24 999 M16 Choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych (^) 5 783 5 823 5 657 M17 (^) Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych (^) 16 925 16 906 16 534 M18 Choroby zwyrodnieniowe pierwszego stawu nadgarstkowo- śródręcznego 115 122 142 M19 Inne choroby zwyrodnieniowe (^) 4 138 4 166 4 132 M20 Nabyte zniekształcenia palców rąk i stóp (^) 1 734 1 607 1 655 M21 Inne nabyte zniekształcenia kończyn (^811 827 ) M22 Choroby rzepki (^241 250 ) M23 Wewnętrzne uszkodzenia stawu kolanowego (^) 1 771 1 866 1 910 M24 Inne określone uszkodzenia stawu (^245 203 ) M25 (^) Inne choroby stawu niesklasyfikowane gdzie indziej (^339 383 ) M30 Guzkowe zapalenie tętnic i choroby pokrewne (^3 0 ) M31 Inne martwicze choroby naczyń (^3 6 ) M32 (^) Toczeń rumieniowaty układowy (^29 41 )

M33 Zapalenie skórno-wielomięśniowe 6 7

M34 Twardzina układowa (^18 16 ) M35 Inne układowe zajęcie tkanki łącznej (^77 87 ) M36 (^) Układowe choroby tkanki łącznej w przebiegu innych schorzeń sklasyfikowanych gdzie indziej 3 5 1 M40 Kifoza i lordoza (^376 312 ) M41 Boczne skrzywienie kręgosłupa [skolioza] (^) 4 265 4 091 4 043 M42 Osteochondroza kręgosłupa (^) 2 194 2 010 1 543 M43 Inne zniekształcające choroby grzbietu (^223 233 ) M45 Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (^427 429 )

Tabela 3. Liczba osób z woj. łódzkiego, które w 2016, 2017, 2018 r. korzystały ze świadczeń w rodzaju REHABILITACJA OGÓLNOUSTROJOWA W OŚRODKU/ ODDZIALE DZIENNYM z rozpoznaniem głównym należącym do grupy chorób układu mięśniowo-kostnego i tkanki łącznej (dane ŁOW NFZ) Rozpoznanie główne Liczba pacjentów w 2016 r.

Liczba pacjentów w 2017 r.

Liczba pacjentów w 2018 r. M00 (^) Ropne zapalenie stawów (^0 0 ) M01 Bezpośrednie infekcje stawów w przebiegu chorób zakaźnych i pasożytniczych sklasyfikowanych gdzie indziej 0 0 0 M02 Odczynowe zapalenie stawów (^0 1 ) M03 Poinfekcyjne i reaktywne artropatie w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej 0 0 0 M05 Sero-dodatnie reumatoidalne zapalenie stawów (^156 173 ) M06 Inne reumatoidalne zapalenia stawów (^24 27 ) M07 Artropatie towarzyszące łuszczycy i chorobom jelit (^7 10 ) M08 (^) Młodzieńcze zapalenie stawów (^3 1 ) M09 Młodzieńcze zapalenie stawów w chorobach sklasyfikowanych gdzie indziej 0 0 0 M10 Dna moczanowa (^2 5 ) M11 Inne artropatie spowodowane odkładaniem kryształów (^0 0 ) M12 Inne określone artropatie (^0 0 ) M13 (^) Inne zapalenia stawów (^1 3 ) M14 Artropatie w innych chorobach sklasyfikowanych gdzie indziej (^1 2 ) M15 Zwyrodnienia wielostawowe (^929 923 ) M16 (^) Choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych (^283 284 ) M17 Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych (^322 344 ) M18 Choroby zwyrodnieniowe pierwszego stawu nadgarstkowo- śródręcznego 1 0 0 M19 Inne choroby zwyrodnieniowe (^24 21 ) M20 Nabyte zniekształcenia palców rąk i stóp (^23 27 ) M21 (^) Inne nabyte zniekształcenia kończyn (^5 2 ) M22 Choroby rzepki (^5 1 ) M23 Wewnętrzne uszkodzenia stawu kolanowego (^69 56 ) M24 Inne określone uszkodzenia stawu (^8 6 ) M25 Inne choroby stawu niesklasyfikowane gdzie indziej (^6 2 ) M30 Guzkowe zapalenie tętnic i choroby pokrewne (^0 0 ) M31 Inne martwicze choroby naczyń (^) 0 0 1 M32 (^) Toczeń rumieniowaty układowy (^4 5 )

M33 Zapalenie skórno-wielomięśniowe 3 0

M34 Twardzina układowa (^1 1 ) M35 (^) Inne układowe zajęcie tkanki łącznej (^7 8 ) M36 Układowe choroby tkanki łącznej w przebiegu innych schorzeń sklasyfikowanych gdzie indziej 1 0 0 M40 (^) Kifoza i lordoza (^3 3 ) M41 Boczne skrzywienie kręgosłupa [skolioza] (^54 76 ) M42 Osteochondroza kręgosłupa (^8 25 ) M43 (^) Inne zniekształcające choroby grzbietu (^14 15 ) M45 Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (^44 56 ) M46 Inne zapalne choroby kręgosłupa (^1 2 ) M47 Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa (^) 1 584 1 488 1 246 M48 Inne choroby kręgosłupa (^11 13 ) M49 Spondylopatie w przebiegu innych chorób (^1 0 ) M50 Choroby kręgów szyjnych (^329 266 ) M51 (^) Inne choroby krążka międzykręgowego 786 749 938 M53 (^) Inne choroby grzbietu niesklasyfikowane gdzie indziej (^0 4 ) M54 Bóle grzbietu (^183 229 )

M60 (^) Zapalenie mięśni (^0 1 ) M61 Zwapnienia i skostnienia mięśni (^0 0 ) M62 Inne choroby mięśni (^2 3 ) M63 Choroby mięśni w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej 0 0 0 M65 Zapalenie błony maziowej i pochewki ścięgnistej (^1 0 ) M66 (^) Samoistne pęknięcia błony maziowej ścięgna i ścięgna (^0 0 ) M67 Inne choroby błony maziowej i ścięgien (^0 0 ) M68 Choroby błony maziowej i ścięgien w przebiegu schorzeń sklasyfikowanych gdzie indziej 0 0 0 M70 Choroby tkanek miękkich związane z ich używaniem, przeciążeniem i uciskiem 46 62 25 M71 (^) Inne choroby kaletek maziowych (^2 0 ) M72 Zaburzenia rozrostowe tkanki fibroblastycznej (^4 4 ) M73 Choroby tkanek miękkich w przebiegu schorzeń sklasyfikowanych gdzie indziej 0 1 0 M75 Uszkodzenia barku 138 162 202 M76 Entezopatie kończyny dolnej z wyłączeniem stopy (^3 1 ) M77 (^) Inne entezopatie (^4 6 ) M79 Inne choroby tkanek miękkich niesklasyfikowane gdzie indziej 1 2 1 M80 (^) Osteoporoza ze złamaniem patologicznym (^17 8 ) M81 Osteoporoza bez patologicznego złamania (^4 2 ) M82 Osteoporoza w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej 0 0 0 M83 Zmiękczenie kości [osteomalacja] dorosłych (^3 0 ) M84 Zaburzenia ciągłości kości (^1 1 ) M85 (^) Inne zaburzenia mineralizacji i struktury kości (^0 3 ) M86 Zapalenie kości i szpiku (^0 0 ) M87 Martwica kości (^2 1 ) M88 (^) Choroba Pageta (osteitis deformans) (^0 0 ) M89 Inne choroby kości (^0 1 ) M90 Choroby kości w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej (^0 0 ) M91 Osteochondroza stawu biodrowego i miednicy (^3 1 ) M92 Inne osteochondrozy młodzieńcze (^0 0 ) M93 Inne osteochondropatie (^2 1 ) M94 (^) Inne choroby chrząstki (^3 0 ) M95 Inne nabyte zniekształcenia układu mięśniowo-szkieletowego i tkanki łącznej 1 1 1 M96 Zaburzenia układu mięśniowo-kostnego niesklasyfikowane gdzie indziej 3 1 2 M99 (^) Uszkodzenia biomechaniczne niesklasyfikowane gdzie indziej (^9 9 ) RAZEM 4 868 4812 5 015

Tabela 4. Liczba osób z woj. łódzkiego, które w 2016, 2017, 2018 r. korzystały ze świadczeń w rodzaju REHABILITACJA OGÓLNOUSTROJOWA W WARUNKACH STACJONARNYCH z rozpoznaniem głównym należącym do grupy chorób układu mięśniowo-kostnego i tkanki łącznej (dane ŁOW NFZ) Rozpoznanie główne Liczba pacjentów w 2016 r.

Liczba pacjentów w 2017 r.

Liczba pacjentów w 2018 r. M00 Ropne zapalenie stawów (^1 1 ) M01 (^) Bezpośrednie infekcje stawów w przebiegu chorób zakaźnych i pasożytniczych sklasyfikowanych gdzie indziej 0 1 0 M02 Odczynowe zapalenie stawów (^0 0 ) M03 (^) Poinfekcyjne i reaktywne artropatie w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej 0 0 0

przeciążeniem i uciskiem M71 (^) Inne choroby kaletek maziowych (^0 0 ) M72 Zaburzenia rozrostowe tkanki fibroblastycznej (^0 0 ) M73 Choroby tkanek miękkich w przebiegu schorzeń sklasyfikowanych gdzie indziej 0 0 0 M75 Uszkodzenia barku (^45 38 ) M76 Entezopatie kończyny dolnej z wyłączeniem stopy (^1 2 ) M77 Inne entezopatie (^0 1 ) M79 Inne choroby tkanek miękkich niesklasyfikowane gdzie indziej 9 1 0 M80 Osteoporoza ze złamaniem patologicznym (^25 22 ) M81 Osteoporoza bez patologicznego złamania (^0 1 ) M82 Osteoporoza w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej 2 0 0 M83 Zmiękczenie kości [osteomalacja] dorosłych (^0 0 ) M84 (^) Zaburzenia ciągłości kości (^1 8 ) M85 Inne zaburzenia mineralizacji i struktury kości (^0 0 ) M86 Zapalenie kości i szpiku (^1 0 ) M87 Martwica kości (^0 2 ) M88 (^) Choroba Pageta (osteitis deformans) (^1 0 ) M89 Inne choroby kości (^7 4 ) M90 Choroby kości w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej 0 0 0 M91 Osteochondroza stawu biodrowego i miednicy (^1 1 ) M92 Inne osteochondrozy młodzieńcze (^4 2 ) M93 Inne osteochondropatie (^3 2 ) M94 Inne choroby chrząstki (^0 0 ) M95 Inne nabyte zniekształcenia układu mięśniowo-szkieletowego i tkanki łącznej 38 26 26 M96 Zaburzenia układu mięśniowo-kostnego niesklasyfikowane gdzie indziej 2 5 1 M99 (^) Uszkodzenia biomechaniczne niesklasyfikowane gdzie indziej 0 5 4 RAZEM 5 309 5 485 5080

Tabela 5. Osoby w wieku 15-64 oraz 50-64 z woj. łódzkiego, które w 2016, 2017, 2018 r. korzystały ze świadczeń w rodzaju LEKARSKA AMBULATORYJNA OPIEKA REHABILITACYJNA z rozpoznaniem głównym należącym do grupy chorób układu mięśniowo-kostnego i tkanki łącznej (dane ŁOW NFZ) Rozpoznanie główne Liczba pacjentów w 2016 r.

Liczba pacjentów w 2017 r.

Liczba pacjentów w 2018 r. Wszyscy 15 - 64 lata

50 - 64 lata

Wszyscy 15 - 64 lata

50 - 64 lata

Wszyscy 15 - 64 lata

50 - 64 lata M45 Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa 292 187 110 260 154 88 228 138 79 M46 Inne zapalne choroby kręgosłupa 16 13 3 22 16 6 19 11 5 M47 Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa 42 717^ 25 234^ 17 470^ 39 537^ 22 412^ 15 469^ 35 102^ 19 432^ 13 263 M48 Inne choroby kręgosłupa (^440 330 114 337 238 83 245 161 ) M49 Spondylopatie w przebiegu innych chorób 8 6 2 2 2 0 2 1 0 M50 Choroby kręgów szyjnych (^) 5 829 4 380 2 684 5 893 4 420 2 721 5 626 4 123 2 496 M51 Inne choroby krążka międzykręgowego 9 810^ 7 679^ 4 128^ 10 518^8 002 4 383^ 10 997^8 033 4 508 M53 Inne choroby grzbietu niesklasyfikowane gdzie indziej

85 62 37 133 92 42 128 84 41

M54 Bóle grzbietu (^) 7 185 5 506 2 437 8 234 6 126 2 824 7 605 (^5 514) 2 450 RAZEM 63 459 41 317 25 720 61 531 39 158 24 136 57 197 35 691 21 813

Tabela 6. Osoby w wieku 15-64 oraz 50-64 z woj. łódzkiego, które w 2016, 2017, 2018 r. korzystały ze świadczeń w rodzaju FIZJOTERAPIA AMBULATORYJNA z rozpoznaniem głównym należącym do grupy chorób układu mięśniowo-kostnego i tkanki łącznej (dane ŁOW NFZ) Rozpoznanie główne Liczba pacjentów w 2016 r.

Liczba pacjentów w 2017 r.

Liczba pacjentów w 2018 r. Wszyscy 15 - 64 lata

50 - 64 lata

Wszyscy 15 - 64 lata

50 - 64 lata

Wszyscy 15 - 64 lata

50 - 64 lata M45 Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa 427 269 163 429 262 157 360 215 140 M46 Inne zapalne choroby kręgosłupa 52 37 17 59 37 14 57 40 20 M47 Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa 53 858^ 31 029^ 22 294^ 52 990^ 29 608^ 21 212^ 46 479^ 24 942^ 17 820 M48 Inne choroby kręgosłupa (^989 695 336 824 574 278 740 477 ) M49 Spondylopatie w przebiegu innych chorób 25 13 4 28 16 8 15 9 6 M50 Choroby kręgów szyjnych (^) 7 676 5 744 3 648 7 768 5 715 3 651 7 569 5 373 3 378 M51 Inne choroby krążka międzykręgowego 12 211^ 9 417^ 5 396^ 12 851^ 9 694^ 5 543^ 13 479^ 9 730^ 5 707 M53 Inne choroby grzbietu niesklasyfikowane gdzie

indziej

312 239 152 308 233 142 395 276 182

M54 Bóle grzbietu (^) 10 656 7 957 4 007 11 947 8 780 4 385 12 422 8 879 4 603 RAZEM 80 971 51 856 33 694 81 762 51 366 33 011 76 165 46 563 29 791 Tabela 7. Osoby w wieku 15-64 oraz 50-64 z woj. łódzkiego, które w 2016, 2017, 2018 r. korzystały ze świadczeń w rodzaju REHABILITACJA OGÓLNOUSTROJOWA W OŚRODKU/ ODDZIALE DZIENNYM z rozpoznaniem głównym należącym do grupy chorób układu mięśniowo-kostnego i tkanki łącznej (dane ŁOW NFZ) Rozpoznanie główne Liczba pacjentów w 2016 r.

Liczba pacjentów w 2017 r.

Liczba pacjentów w 2018 r. Wszyscy 15 - 64 lata

50 - 64 lata

Wszyscy 15 - 64 lata

50 - 64 lata

Wszyscy 15 - 64 lata

50 - 64 lata M45 Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa 44 27 18 56 36 24 41 21 14 M46 Inne zapalne choroby kręgosłupa 1 1 0 2 1 1 1 1 0 M47 Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa 1 584^902 713 1 488^794 618 1 246^637 M48 Inne choroby kręgosłupa (^11 6 3 13 8 6 11 7 ) M49 Spondylopatie w przebiegu innych chorób 1 1 0 0 0 0 1 0 0 M50 Choroby kręgów szyjnych (^329 268 166 266 207 133 313 235 ) M51 Inne choroby krążka międzykręgowego 786 576 352 749 525 326 938 623 390 M53 Inne choroby grzbietu niesklasyfikowane gdzie indziej 0 0 0 4 3 2 22 9 7

M54 Bóle grzbietu (^183 126 77 229 150 94 317 211 ) RAZEM (^) 2 866 1 856 1 291 2 721 1 669 1 169 2770 1 664 1 156

Choroby układu kostno-stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej, w tym także choroby kręgosłupa i grzbietu, generują wysokie koszty z tytułu niezdolności do pracy. Według danych Departamentu Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w 2018 roku wystawiono w Polsce 243.692,6 tys. zaświadczeń lekarskich z tytułu choroby własnej, w tym mieszkańcom województwa łódzkiego - 19 461,2 tys. Województwo łódzkie charakteryzowało się największą przeciętną długością absencji chorobowej w 2018 roku, która wynosiła 13,50 dni (wartość średnia dla Polski to 12,22 dnia). Przeciętna długość zaświadczenia lekarskiego w Polsce z powodu choroby układu kostno-