BUDOWNICTWO, Streszczenia z Gospodarka

Pobierz BUDOWNICTWO i więcej Streszczenia w PDF z Gospodarka tylko na Docsity!

ZESZYTY

NAUKOWE

POLITECHNIKI

Ś l ą s k i e j

B U D O W N IC T W O

Z. 44

GLIWICE

ŚLĄSKA

ZESZYTY NAUKOWE

Nr 517

STEFAN ŻEMŁA

19 i)

TECHNIKA

ZAGOSPODAROWANIE TERENU

W HUTNICTWIE ŻELAZA I STALI

PL ISSN 0434-

Jubileuszow i X X X lI-lecia B iprohutu pracę tę pośw ięcam

a u t o r

G L I W I C E 1 9^ 7 7

SPIS TREŚCI

• 1. WPROWADZENIE Str.
  • 1.1. Wielkość produkcji stali
  • 1.2. Hutnicza technologia
• 2. ANALIZA PROBLEMÓW LOKALIZACJI I METODA JEJWYBORU - 2.1. Wstęp - ków realizacji 2.2. Przyczyny powstawania potrzeby ustalenia miejsca i warun - 2.3. Ustalenie wielkości zakładu - 2.4. Charakterystyka techniczna zakładu - 2.5. Określenie kryteriów wyboru lokalizacji - 2.6. Wybór regionu lokalizacji - 2.7. Wybór rejonu lokalizacji - 2.8. Wybór miejsca budowy - 2.9. Inwestycje towarzyszące
  • 2.10. Decyzja lokalizacyjna - rozwoju hutnictwa 2.11. Dodatkowa uwaga na temat metody optymalizacji kierunków
    • I REALIZACJI 3. ANALIZA PROBLEMÓW PLANU GENERALNEGO I METODA JEGO PR03EKT0WANIA - 3.1. Wstęp - 3.2. Wpływ lokalizacji na układ planu generalnego - 3.3. Podstawowe zasady układu planu generalnego - 3.4. Charakterystyka układu planu generalnego - 3.5. Przebieg projektowania planu generalnego - 3.6. Porównanie z zagranicznymi przykładami planów generalnych. - 3.7. Koszty budowy a plan generalny - nego 3.8. Rozpoczęcie budowy a stan formalny projektu planu general - 3.9. Lokalizacja obiektów budowlanych i plan porealizacyjny - dowy zgodnie z planem generalnym 3.10. Kontrola i ważniejsze wymagania w zakresie realizacji bu
• 4. OPTYMALIZACOA BUDOWLANEJ SIATKIPRZESTRZENNEJ - 4.1. Wstęp - 4.2. Wskaźnik stopnia unifikacji budowlanej - 4.3. Synteza opracowania szczegółowego

Str.

5. ORGANIZACJA BUDOWY ZAKŁADU HUTNICZEGO I 3E0 WPŁYW NA ZAGOSPODARO WANIE TERENU ...................................................... 45 5.1. Wstęp ........................................................ 45 5.2. Wytyczne realizacji inwestycji ................... 45 5.3. Centralne zaplecze techniczno-produkcyjne .................. 47 5.4. Zaplecza przyobiektowe ........ 48 5.5. Kontrola przebiegu budowy ................................... 49 5.6. Funkcja centralnego zaplecza pozakończeniu budowy ......... 50
6. ZAKOŃCZENIE ....................................................... 51
7. WYKAZ PIŚMIENNICTWA ..................... 53'
8. STRESZCZENIA 55

W 1974 r. wyprodukowano w świacie 700 min ton stali. Polska zajmuje 10 miejsce [23].

• Stały rozwój produkcji żelaza i stali wynika z zapotrzebowania na wy roby hutnicze. Oest to następstwem rozbudowy głównie przemysłu stocznio wego, motoryzacyjnego, górniczo-energetycznego, chemicznego, rolno-spo żywczego i komunikacji. Tworzywa sztuczne stanowię nadal substytut stali jedynie w niewielu procentach. Rozwój produkcji stali jest również wynikiem dynamicznych pro cesów urbanizacyjnych. świat dysponuje obfitymi zasobami rud żelaza [ll]. Obecnie eksploatu je się zasoby wynoszęce około 150 mld ton; zasoby potencjalne wynoszę po nad 200 mld ton. Liczby te nie obejmuję zasobów ZSRR, które według danych ONZ szacowano w 1966 r. na 103,5 mld ton. Zwraca się jednak uwagę, że świa towe zasoby bogatych rud o zawartości Fe powyżej 55% sę ograniczone i wy noszę około 125 mld ton [14]. ZSRR eksportuje do krajów RWPG. Afryka wysyła rudy do Europy Zachod niej a ostatnio również do USA i Oaponii. Poważnymi eksporterami rudy s ę : Kanada, Szwecja, Ameryka Łacińska i Australia. Oapońskie hutnictwo pokry wa importem 95% swego zapotrzebowania na rudy żelaza, wobec czego Oaponia jest największym importerem świata [ll]. W Polsce udział tworzyw importowanych w wartości produkcji finalnej hutnictwa wycenianej w oparciu o ceny krajowe wynosi około 17%, a udział w kosztach materiałowych około 25% [20]. Import rudy z innych źródeł poza ZSRR nie przekroczy prawdopodobnie 15%-20% ogólnego zapotrzebowania kraju

[ 11 ].

1.2. Hutnicza technologia

Badanie problemów zagospodarowania terenu w hutnictwie żelaza i stali, tworzenie nowych wartości w tej dziedzinie oraz określenie metod działa nia i wysuwanie wniosków uogólniajęcych więżę się z koniecznościę bliż szego poznania tego przemysłu i stałego analizowania zachodzęcych w nim przemian i kierunków jego rozwoju. Wyrabianie żelaza posiada wielowiekowe tradycje. Badacze przyjmuję, źe kolebkę hutnictwa jest Mała Azja, rejony nad rzekę Eufrat [6]. Znaleziska śladów wyrabiania żelaza z rudy w tym rejonie prowadzę w przeszłość 2 ty sięcy lat przed naszę erę. W Polsce przez wiele wieków hutnictwo żelaza rozwijało się w Staropolskim Zagłębiu Przemysłowym w rejonie Gór Święto krzyskich, na bazie tamtejszych rud. Z końcem XVIII wieku następił rozwój hutnictwa na ślęsku, który zahamował rozwój hutnictwa w Staropolskim Za głębiu [2l]. Rozpoczęł się import rudy z zagranicy bogatszej w żelazo. Obecnie na terenie Górnoślęskiego Okręgu Przemysłowego jest czynnych 16 hut i zachodzę dalsze przemiany w rozwoju tego przemysłu w całym woje wództwie katowickim.

Na rys. 1 autor opracował ideowy przebieg produkcji huty, na którym wi doczny jest graficzny podział na wszystkie główne wydziały, uwzględniaję- cy kolejność zachodzęcych procesów [l7].

przemysłu wpływa również wynalazczość to Jest nowe technologie i nowe konstrukcj e. W Polsce nowa technologia wpłynęła nie tylko na rozwój hutnictwa, lecz również zasadniczo wpłynęła na zmianę lokalizacji przemysłu hutniczego z terenu Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego na teren Górnego Ślęska i Zagłębia, miało to miejsce około 200 lat temu. Otóż po wprowadzeniu koksu Jako reduktora do procesu surówki w wielkim piecu, zamiast węgla drzewne go i1709 r. - Anglia) i po wybudowaniu w roku 1796 pierwszego wielkiego pieca dla tej technologii w Gliwicach [15] następuje zahamowanie produk cji hutniczej w Staropolskim Zagłębiu Przemysłowym w rejonie Gór Święto krzyskich, a zaczyna się lokalizowanie hut na Górnym ślęsku i w Zagłębiu, to znaczy tam, gdzie jest węgiel i gdzie powstaję nowe koksownie. Kopal nia i nowa koksownia oraz nowa huta stanowię silnie powięzany jeden ze spół przemysłowy. Lawinowy rozwój produkcji hutniczej na Górnym ślęsku i w Zagłębiu, który następił po wprowadzeniu koksu do produkcji surówki pod lega w dalszych latach pewnej ewolucji. Polega ona na tym, że w wielu hu tach likwiduje się całkowicie produkcję surówki, w kilku innych hutach wy stępuje specjalizacja lub produkuje się wyłęcznie głębokie przetwórstwo, to Jest maszyny i urzędzenia hutnicze a jeszcze inne huty przeszły pod za- rzęd przemysłu maszynowego i produkuję na przykład silniki okrętowe lub wyroby kute. Potwierdzeniem tej korzystnej ewolucj i , przyśpiesząjęcym gwał townie jej przebieg, była decyzja budowy wielkiego zakładu, produkujęcego w dużej mierze półwyroby do dalszego przetwórstwa w innych zakładach. Analiza wielkości terenów uzyskanych w starych hutach po wyburzeniach, przewidywanych w ramach operacji modernizacyjnych i w ramach koncentracji produkcji, wykazuje, że powierzchnie tych terenów sę małe, zbliżone do kwadratu i trudne do jednoczesnego zagospodarowania, ze względu na dużę rozpiętość czasowę zamierzeń likwidacyjnych [18], Kierujęce Biuro Projektów posiada możliwości stałego czuwania nad pla nami generalnymi czynnych hut i prowadzi ich rozbudowę zgodnie z bieżęcy- mi potrzebami i zgodnie z kierunkami określanymi przez Pion Rozwoju Hut nictwa. Kierujęce Biuro Projektów opiniuje również zamierzenia innych przedsiębiorstw i instytucji, które projektuję elementy gospodarki prze strzennej w pobliżu czynnych hutniczych zakładów.

2.3. Ustalenie wielkości zakładu

Po określeniu przyczyny powstania potrzeby ustalenia miejsca i warun ków realizacji, co więżę się z potrzebę ścisłego określenia celu budowy, zachodzi konieczność ustalenia wielkości projektowanego zakładu. Ten bar dzo ważny element systemu obejmuje określenie rodzaju produkcji, jej rocz nej wielkości, technologii wytwarzania i wielkości terenu, jaka jest wy magana do przejęcia przez inwestora i do budowy. Rodzaj produkcji i jej roczna wielkość wynika z zapotrzebowania, jed nak pewien wpływ na nię wywiera też wielkość przewidywanych agregatów i

przewidywana technologia wytwarzania. Po wnikliwych studiach wielkości zakładu można wyprowadzić pewną wielkość, która jest progiem technologicz nym, a którego przekroczenie prowadzi w zasadzie do podwojenia produkcji, czyli do podwojenia wielkości zakładu. Wielkość terenu zależy od wielko ści rocznej produkcji, od wielkości przyjętych agregatów,od rodzaju przy jętej technologii wytwarzania, od określonego progu technologicznego oraz od przewidywanej rozbudowy. Wielkość ta kształtuje się różnie w zależno ści od etapu budowy. Najkorzystniejsze wskaźniki przyjmuje się dla fazy docelowej rozbudowy zakładu. Dla celów lokalizacyjnych przyjmuje się wiel kość terenu, większę od określonej w rozwiązaniu zgodnym z zamówieniem a odpowiadającą na przykład progowi technologicznemu, wskazując jednocześ nie kierunek i możliwości terenowe w przypadku ewentualnych dalszych de cyzji o potrzebie przekroczenia progu technologicznego w późniejszym o- kresie. Stwarzanie rezerw terenowych w planie generalnym zakładu czyni jego u- kład technologiczny układem elastycznym i bardzo podatnym na ewentualne szybkie podjęcie budowy wg potrzeb, pojawiających się w przyszłości, w zależności od sytuacji na krajowym i światowym rynku. Możliwość szybkiego podjęcia budowy rekompensuje w pewnym stopniu stosowane w zagranicznych rozwiązaniach rezerwy w agregatach, sięgające 20% do 30% zdolności pro dukcyjnych. Tworzenie rezerw terenowych w planie generalnym zakładu jest tym ważniejsze, Ze rozpoczynanie budowy w nowym miejscu jest zawsze przed sięwzięciem znacznie bardziej złożonym, trudnym i droższym, aniżeli po dejmowanie decyzji o rozbudowie na terenie już wcześniej do tego celu prze znaczonym.

2.4. Charakterystyka techniczna zakładu

Charakterystyka techniczna zakładu jako dalszy element systemu jest na stępstwem ustalenia wielkości zakładu i ma podstawowe znaczenie w toku przygotowania materiałów do wniosku o ustalenie miejsca i warunków reali zacji projektowanej inwestycji. Charakterystyka powstaje przeważnie na ba zie studium przedprojektowego inwestycji, opracowanego przez kilka głów nych dla tematu działów branżowych biura. Podstawowym założeniem projek towania zakładu jest takie rozwinięcie postępu w dziedzinie nauki i orga nizacji, aby zapobiec degradacji środowiska człowieka, nie hamując jedno cześnie rozwoju ekonomicznego. Oest to dążenie do całkowitej nieszkodli wości zakładu dla otoczenia, to znaczy dla powietrza, wody i gleby oraz dla ludzi w zakresie zapachów, hałasu, wibracji i promieniowania, jest to również dążenie do pełnej utylizacji odpadów. Można spotkać w światowej literaturze propozycje, aby zakłady szkodli we dla człowieka lokalizować na bezludnych wyspach co po bliższej anali zie należy odrzucić, gdyż ochrona naturalnego środowiska musi być we współ czesnym świecie przestrzegana w każdej lokalizacji. Ostatnie doniesienia

Zestawienie

niektórych

elementów

charakterystyki

technicznej

zakładu

A^

i^

zakładu

B

H

H©

-^ ©O

y- ©

U^

w^

a^

g^

i

W^

z a k ł a d z i e

B^

-^

p r z e w i d u j e

się

w^

drugim

etapie

p o d w o j e

nie

p r o d u k c j i

Ilość

pocięgów

u w z g l ę d n i a

w s p ó ł c z y n n i k

. n i e r ó w n o m i e i —

ności

dostaw

1,

i^

w a g o n y

p r ó ż n e Ciepło

dla

zakładu

i^

d l a

miasta

do

c e n t r a l n e g o

o g r z e

w a n i a ,

w e n t y l a c j i

i^

c i e p ł e j

w o d y .Para

t e c h n o l o g i c z n a

do

p r o

d u k c j i .Woda

u z u p e ł n i a j ę c a

o b i e g i

z a m k n i ę t e •HO ©| •H© ©'^1 N>* >SN O.OT^ •H ©©^ C^ ■HE^ OcT O -HO ©^ ©^4 - >^ ©^ ©^ N^ SZ^ N O £Ł.^ £L.^ ©^ N rMS %^2 \rH -H^ o CO \i. CL CL CL^ ■H©^ • ©H^ >N a n Z^ a ©o^ O)o a ~o^4 - 1 ( 4 -^0 >^ __ © - > i-SZ^ >^ CL^ CL^ ©^ OT^ O^ OT^ o^ _• -^ © ca • © © i. ©^ ©^ L. Ł. £L.^ *©-» © v0 3^4 © - >^ SI o O c^ 4 © - > rM © > > SZ \ 4 - (^) * >- O-^tCM (^) \ 4 - (^) * \ 4 - (^) * t©H (^) >- CLrMrH OT >rH rH O-<t SI SZ © >• N^ ca^ ^^ N©^ Oo^ CM^ C• N ro^ © Ti O^ T^ O O CL^ N© §^ TJSD^ N©^ ©O^ O 4© -» 4-^ *^ ro^ N© Otn £l o> -H 5E L. 4 (^) - » c Oo (^) a Oo (^) a Oo £ Zu ssŁ. U£ O 4 © O T OJ^ e £Ł. CD ©e -H (^) CM -H © SD© © (^5) CM *• O-T> (^) rH 4• O-T> o (^) e rl© o O •H CD -H © rH© in © i. o o (^) • t©H ro o. CM CL *n O) CM © ro ©^ a Q-rH O)^ Q_tH E CLtH rH O.

LO.T (^) o 1 c © ©^ i ©^1 CL^ SZ £o^ o •H rH©^ © X^ No oo O rHO H ^ rH •© £O (^) o o© © •HE rH -H© O) < TJ^ "O^4 - >CM oo r—ł© £O •H ©© O^ -HN OO rHO *a© \L. -COT \L. © © ©C TD^ oO rH© N -©H (^) £ O OC rM 4 - *e (^) o ro 4 - « T-) L. "O O CL -C *-C © © © o c o «o^5 \ 4 -^ * u TJo^ O W ' £ ©^ o \ o5 rH o© .C^ ro\ O 5 N 4 >-» rH 4E - » CD©' O \■M (^) O rHo s Z cN (^) H OO ff l OP ł 4 \ 4 - * E (^) rHo O O -H (^) o O © O (^) © O © OT ^^ © Otn o 5 rH 5- O^ OO CJJe oo tn•^ o ootn (^) l> OO 10 -H ©© L. O * v0 O- o rH (^) fO rH D. ro O» "O N 4J TJ CM E 0.0 O TJ

•H (^3) C (^) •H r©-H

© L. (^) ■na •HC 7 )^ rMOT TJ ©> © 4 - * ©N U© a© (^) TJ>* SZ Ł© -. (^) «-i •H■n (^) © rH•H c © •Ho O O -» © o (^) £ OT £^ £>- -¥© CN (^3 1) —1o ©L. © © © © O 1 - O TJ © £o^ -HC t c H^ •H rMC © © -H (^) O o 5 T-> © © r-> OT © > .c co .c ta_ TJo SD CL (^) rH©^ sj£ •HC O£ ©C £o £O E© o©^ OT^ O^ rH^ CM^ ©^ JQ^ N^ JD^ JD^ N

• M 4-» oSD^ ‘SDO^4 ©-« >CL^ OCD^ •HC ©N^ O>^ ©N ©n ca. c © (^) JO O (^) 'O 4 >-> (^) 'O -O TJ 3 L 4 - 1^ L 4 - .*^4 U (^4) ^L. £ E © H© H© SDO OL. *©O SD L. O -¥ o o *o H • H •H rH JD rH rHO^4 ©-> a©^ rH©^ CL OT^ a nOT © UJ (^) s M O W M N N © N N o

O. rt CM ro in VO CD O O rH

cd.

tabeli

2 D

© (^) O O 'O^1 OO)^ ■HN TJ^3 3 © O^1 1 N^1 ro "o OO.'OT © i- _y^ • TJ© 3 CL C^ ©* rH© TJ O^2 n - Hay o •H O rH "O O rH © N *-> (^) © 2 ■H (^) © E C © (^) © •H^ .y © (^) © © ©O^ ©E^ •H CL ©H >-*-<^ E© •N O©- C rH •H O© N * N•H N (^) O •HC © O) NL. L. TJ OT (^) •nO •H OO J£TJ 3 O-TJ OT Q> N © 3 TJN < 1 V 2 C© _yJ) o •H ©C C O. OCL > J 0O © (^) rH© O -Q^ -¥OT © JOO) \L. NOT-o -H^ ©^ ©^2 OT^ _y y "O 3 QV aviD 5 OT a 3 O ©E © 2 HE^ ©C ©N © C©^ H^ O^ H^ E^ L.^ o^ O - H O^ •^ C^ >^3 C rH s^ CD© OT^ Z^ •H •H© rH ■ M O>^ • < •H©^ •H^ O JZ©> o > 2 JO© ->^ •HO^ C ' G© © TJi— i^ a (^) O 3 OT -N 3 L T 3 3 C© N NOT L ©. TJ O N ‘OL. TO "U C (^2 2) E © © H © N (^) E > 3 4 - * O © -N -N>^ >^ in rHtj N©^ OO > - y rHN © .y^ O©^ ©N^ Ni- E^ -H^ jO CL •HO rH •H^5 3 N^3 N^ O• CD^1 O-^ ŁO. CL © L. .H ©N^ cN ©^ © 2 >o^ >C

© N

CL < 0

N^ > ( 0 O^ ***** © OH -HCL

E > (^) *rCH N OT E 5 O L. *

• © THi CL ©

CL ©

rM ^ N ©

• •HO > N E OT O £L- 00 - ©H ID CL

-X^3 OL. © ID o. Not

• © rH 4 - » © CL © TJ© 4 ©-* OJ ©^ -H^ N^ * © - > © (^3) L. t N rH- M TJ CLfD

!o O TJ

\ ■m O 5 C •H^ O r EH © O O TO>^ T-i *

N

CL©

-rM ■O O O^ NT^ N •HE 5 O 5 ■©Ł- rH O rH© -H©^ E Ti O^ *•^ o^ Q.in rH T J © f s

© JO^3 H© (^) ON © rH Ł. N rH ID © ©N OJ CL O^2 a © 4 © iH_i © (^) © NOT © O o (^) 2 rHO © H TJ TJ TJ

• _yH rH© 2

  • N^ •o.y^ -^ ooj ■OMT (^) • (^3) N •H ©C rH 5 © L>.^ •H 'OOT OJ O ©rH © - ©r-j O C 5 © .y c © JZ 4- Oa L©. O^ N^ •HN^ O>-©^ OT 3 x: c© -H rH^ C T>T-> O JZ >^ rH O r H ^©^ © o (^3) a.©+-»0 3 N Hc 4 - r (^) *C-» OT H•H -H ©OJ ©E ©O -O O) 3TO i. OT N rH©^ oL.^ Ho © _y ©C O O LU 0. M^ ©^. y w

2 TJ^ O J^3 O

O

>* O

Przytoczone przykłady obrazuje rozmiary pobieranego świeżego powietrza epoza ogrodzenia zakładu. Zieleń jako producent tlenu, powinna zajmować odpowiednie tereny wokół zakładu i w samym zakładzie, w celu poprawy lo kalnego bilansu. Przytoczone proceey wydzielaj $ poza ogrodzenie zakładu odpowiednio du że ilości powietrza zużytego, odpowiednio duże ilości spalin o różnym za pachu, pyłów, gazów w postaci dwutlenku siarki i inne szkodliwe zwięzki gazowe oraz duże ilości pary wodnej. 0 ile sprawy odpylania spalin zosta ły opanowane, to problemem nadal nie rozwięzanym na skalę wielkiego prze mysłu jest unieszkodliwienie dwutlenku siarki. Na ten temat pojawiaję się nowe poględy [28]. Problem unieszkodliwiania dwutlenku siarki winien być pilnie przez naukę i przemysł rozwlęzany. Poza ogrodzenie zakładu przedostaje się hałas.powstajęcy w wyniku pro wadzenia procesów technologicznych, pracy agregatów i w wyniku procesów przemieszczania wielkich mas. Hałas rozprzestrzenia się Jako fala aku styczna w powietrzu. Przeciwdziałać hałasowi należy Już w okresie kon struowania maszyn 1 w okresie projektowania układów przestrzennych. W hut nictwie dęży się, aby poziom hałasu na stanowisku pracy nie przekraczał 90 dB, a poza strefę ochronnę zakładu 40 dB. Drgania powstałe z tych samych przyczyn co fale akustyczne rozchodzę się w ziemi i oddziaływuję również na otoczenie znajdujęce się poza ogro dzeniem. Znane sę przypadki, gdy drgania pochodzęce od pracy agregatów przemysłowych były tak bardzo uciężliwe dla mieszkańców eęsiednich tere nów, że zdecydowano zatrzymać pracę tych agregatów i dokonać całkowitej przebudowy ich posadowienia. Zjawisko to występuje szczególnie silnie po przez warstwy wodonośne, jakie łęczę źródło drgań i otaczajęce środowisko. Znane sę również przypadki odwrotne, gdzie ruch pocięgów na silnie obclę- żonej linii kolejowej i lstniejęce warstwy wodonośne wpłynęły na usytuo wanie zakładu przemysłowego, w którym procesy produkcyjne wymsgały odpo wiednio spokojnego środowisks. Na otoczenie wywiera również pewien wpływ zjswisko olśnienia powstałe na skutek wylewania ciekłego żużla, surówki czy stali.

R u c h z a ł o g i Zarówno miejsca pracy załogi jak 1 miejsce jej zamieszkanie wzajemnie na siebie oddziaływuję. Cechy środowiska precy i zamieszkania sę każdego dnia przenoszone przez pracowników w obu kierunkach. Nowoczesna technika produkcji i wynikajęca z tego satysfakcja osobista pracownika, świadomość kierowanie_tę technologię, bezpieczeństwo i kultura miejsca pracy, w a r u n ki socjalne w zakładzie, bezpieczny dojazd do miejsca pracy, doznania e- stetyczne w wyniku rozwięzań architektonicznych zakładu to elementy, któ re pracownik wynosi poza ogrodzenie zakładu. I odwrotnie, nowoczesne i wy godne mieszkanie, dobre warunki dla życie jego? i rodziny, nauka i wy chowanie dzieci, wypoczynek i kulturalna rozrywka to elementy, które zrea

lizowane w miejscu zamieszkania pracownika wpływają na Jego pracę w za kładzie. Każdego dnia pracownicy zakładu liczącego na przykład 20.000 lu dzi nawiązują kontakt poza ogrodzeniem z dużą grupą, bo liczącą około 140.000 osób, co wynika z tego, że rodzina liczy średnio 3,5 osoby, a każ da z tych osób ma co najmniej jeden kontakt z grupą pracowników zatrudnio nych w usługach np. w szkolnictwie, handlu, komunikacji, ochronie zdrowia 2 czy kulturze. Przy założeniu, że średnio w kraju mieszka 100 osób na 1 km 2 to obszar oddziaływania obejmuje teren 1400 km , to znaczy prostokąt o wymiarach 20 na 70 km. W praktyce jest to obszar znacznie większy, gdyż w badanym regionie występuje więcej zakładów produkcyjnych i usługi spełnia ją swe funkcje dla większej ilości odbiorców, W rejonach silnego uprzemy słowienia, gdzie gęstość zaludnienia jest większa 1 wynosi np. 400 osób na 1 km^2 obszar oddziaływania będzie odpowiednio mniejszy. Wynika stąd, że dla kierownictwa zakładu nie są obojętne warunki bytowania załogi, a dla administracji terenowej nie są również obojętne warunki pracy miesz kańców danego regionu.

R u c h i n t e r e s a n t ó w Oprócz załogi przybywają do huty interesanci, którzy swe sprawy za łatwiają w zespole administracyjnym, albo przechodzą przez portiernię i udają się do odpowiednich wydziałów. Również spora grupa pracowników hu ty, udaje się na teren niemal całego kraju w celu załatwienia różnych apraw związanych z pracą huty i z pracą załogi. Ruch ten obejmuje również obustronne kontakty zagraniczne. W zespole administracyjnym pojawia się każdego dnia bardzo liczna grupa pracowników starających się o przyjęcie do pracy. Również liczna grupa osób ::załatwia sprawy swych krewnych, którzy są w pracy nieobecni z powodu choroby, lub urlopu. Na przedpolu administracyjnym znajduje się przychodnia zakładowa, która obsługuje chorych pracowników i ich rodziny. Odrębną grupę stanowi młodzież szkolna i dorośli, którzy zwiedzają zakład. Na terenie zakładu jest do tego celu wytyczona trasa zwiedzania. Zakład zabezpiecza poprzez PTTK odpowiednich przewodników. Ola obsługi interesantów znajdują się na przedpolu administracyjnym od powiednie urządzenia. Jak place parkingowe, miejsca do oczekiwania, wypo czynku, zespoły sanitarne, punkty wyżywienia i biura obsługi. Na przedpo lu administracyjnym w miejscu, gdzie są centralne przystanki autobusowe i tramwajowe, swe pomieszczenia posiadają dyspozytorzy ruchu każdego prze woźnika. Dyspozytorzy czuwają nad sprawną obsługą pasażerów.

O d p a d y

Coraz większe ilości odpadów powstająych w procesie produkcji są uty- lizowane. Odpady nieużyteczne wywozi elę samochodami lub koleją na zwało wiska. Przewóz odpadów wymaga odpowiedniego zabezpieczenia przed wysypy waniem i rozwiewaniem. Również na samym zwałowisku podejmowane są odpo-

S y l w e t k a z a k ł a d u Budowa nowego zakładu tworzy w danym środowisku nowe uformowanie prze strzenne. Z poszczególnymi elementami tego uformowania styka się załoga każdego dnia w pracy. Większe fragmenty uformowania sę oględane przez mie szkańców okolicznych osiedli, przez podróżnych przejeżdżających w sęsiedz- twie tramwajem, pociągiem, autem czy poruszających się w inny sposób. Tak Jak ważne Jest architektoniczne rozwiązanie poszczególnych elementów uformo wania, odbieranych przez załogę w pracy, tak ważne Jest również architek toniczne rozwiązanie sylwety całego zakładu odbieranego przez ludzi z oto czenia zakładu. Technologia przemysłowa daje bardzo duże możliwości kształ towania brył i ciekawego organizowania uformowań przestrzennych. Pewne kie runki obiera się Jako główne i im podporządkowuje się rozwiązanie. Sylwe ta zmienia się w przypadku rozbudowy, nie powinna ona Jednak ulec zmianie na jej niekorzyść w całości, a szczególnie na kierunkach obranych wcześ niej Jako kierunki główne. Zdaniem Prof. Tadeusza Todorowsklego z Politechniki śląskiej - poezja Jest architekturą słowa a architektura Jest poezją formy - co w warunkach właśnie przemysłu może znaleźć całkowite potwierdzenie. Dane zawarte w charakterystyce technicznej zakładu mogą być wykorzy stane do budowy "karty potrzeb zakładu przemysłowego", co postuluje wpro wadzić do praktyki inwestycyjnej M, Ponikiewska-Urbańczyk w swej rozpra wie doktorskiej [19].

2.5. Określenie kryteriów wyboru lokalizacji

Zlokalizowanie zakładu związanego z przemysłem wydobywczym, to Jest zlokalizowanie zakładu na złożu, posiada pewien stopień trudności, np. określenie miejsca realizacji kopalni węgla kamiennego. Również zlokalizo wanie zakładu w miejscu odbioru produktu, np. określenie miejsca budowy piekarni, która ma produkować świeże pieczywo dla danego osiedla czy mia sta w zależności od wielkości produkcji posiada podobny stopień trudności. Sprawa lokalizacji zaczyna się Jednak komplikować, gdy złoże surowców znajduje się poza granicami kraju np. złoża rudy, a jej import odbywa się morzem i lądem, gdzie porty zdolne do przyjmowania statków z rudą są od ległe od siebie o 400 km, a punkty lądowe rozładunku rudy są na drugim krańcu kraju w odległości np. 1000 km od portów. W przemyśle hutniczym bar dzo poważną pozycję w dostawach oprócz rudy stanowią topniki, których zło ża znajdują się w centrum kraju i koks, dla którego złoża węgla koksują cego są na południu kraju. Dużą pozycję wsadu stanowi złom powstający głównie w dużych skupiskach przemysłu i węgiel energetyczny, którego złoża znajdują się również na po łudniu kraju. Odbiorcy wyrobów hutniczych są głównie na południu kraju, w strefie centralnej i na północy, gdzie jest przemysł stoczniowy. Oużą współpracę między hutami obserwuje się w trójkącie, którego wierzchołkami

s ą - Katowice - Częstochowa - Kraków i w tym też trójkęcie jest najwięk sze skupisko kadr hutniczych o bogatych tradycjach, szczególnie w woje* wództwie katowickim. W Polsce, zgodnie z ustawę o planowaniu przestrzennym obowięzuje trzy stopniowe planowanie, to Jest planowanie krajowe, planowanie regionalne, prowadzone dla obszaru województwa i planowanie miejscowe prowadzone dla obszaru gminy. Należy podkreślić,» że planowanie na szczeblu kraju w oparciu o struk tury makroregionów nabiera szczególnego znaczenia z uwagi na zbliżonę cha rakterystykę przestrzenno-gospodarczę sęsiadujęcych województw (zwłaszcza po zmianach administracyjnego podziału kraju) i występujęce przepływy mię- dzygałęziowe. W wyniku doświadczeń autor ustalił pięć kryteriów głównych,które spraw dził w praktycznym działaniu i stwierdza, że stosujęc Je do analizy każ dego wariantu lokalizacyjnego wg odpowiedniej metody można dokonać wyboru wariantu optymalnego.

K r y t e r i u m 1. Ochrona naturalnego środowiska

Analizujęc każdy wariant lokalizacyjny według tego kryterium, bada się w Jakim stopniu zakład wpłynie na zachwianie równowagi naturalnego środo wiska w danej lokalizacji. Głównę rolę w tej analizie odgrywa lokalna ró ża wiatrów.

K r y t e r i u m 2. Możliwość budowy mieszkań w odpowiednim środowisku

Przemysł jako czynnik miastotwórczy w poważnym stopniu wpływa na inwe stycje w zakresie mieszkalnictwa, infrastruktury społecznej i technicznej. Zjawiska urbanizacji postępuję w szerszym i większym zakresie w rzeczywi stości aniżeli przyjmuje się w studiach lokalizacyjnych, stęd analiza każ dego wariantu lokalizacyjnego wg tego kryterium uwzględnia stan istnieję- cy miejscowego środowiska i bada możliwości rozwoju tego środowiska w kierunku stworzenia dla przyszłej załogi właściwych warunków bytowania. Przemysł hutniczy zatrudnia dużo specjalizowanej załogi, stęd Jest on bar dzo dynamicznym czynnikiem miastotwórczym.

K r y t e r i u m 3. Połęczenia kolejowe

Przemysł hutniczy jest przemysłem transportochłonnym. Wg tego kryte rium bada się nie tylko możliwości włęczenia zakładu w wysokosprawny sy stem sieci kolejowej, lecz również bada się każdy wariant pod względem wielkości obrotów towarowych, aby można było uzyskać informację, w której lokalizacji występuję minimalne przewozy. Optimum obrotów otrzyma się po zbadaniu wyczerpujęcej ilości wariantów dostaw wsadu i surowców. Połęczenia drogowe sę bardzo ważne jako elementy komunikacji, jednak z punktu widzenia obrotów towarowych nie odgrywaję w Hutniczych warunkach prawie żadnej roli. —