Pobierz Depresja i Samobójstwa: Podstawowe Informacje i Czynniki Ryzyka i więcej Ćwiczenia w PDF z Psychologia tylko na Docsity!
DEPRESJA
F30 Epizod maniakalny F31 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe F32 Epizod depresyjny F33 Zaburzenia depresyjne nawracające F34 Uporczywe (utrwalone) zaburzenia nastroju (afektywne) F38 Inne zaburzenia nastroju (afektywne) F39 Zaburzenia nastroju (afektywne) nie określone
- Objawy -smutek, przygnębienie -zobojętnienie, apatia -poczucie znudzenia, zniechęcenie, spadek energii -ograniczenie lub rezygnacja aktywności, nierealizowanie obowiązków -wycofanie z relacji -depresyjne myślenie -myśli rezygnacyjne -myśli, tendencje samobójcze -poczucie bycia niepotrzebnym -uczucie niepokoju, lęku -podejmowanie nieprzemyślanych działań -skłonności autodestrukcyjne -zaburzenia koncentracji, trudności z zapamiętywaniem -zmiana wzorca snu -wzrost lub spadek apetytu Kryteria diagnostyczne epizodu depresyjnego (ICD 10) Co najmniej 2 z 3 :
- obniżenie nastroju
- utrata zainteresowań i zdolności do radowania się -zmniejszenie energii, prowadzące do wzmożonej męczliwości i zmniejszenia aktywności Co najmniej 2: -osłabienie koncentracji i uwagi -niska samoocena i mała wiara w siebie -poczucie winy i małej wartości
-pesymistyczne, czarne widzenie przyszłości -myśli i czyny samobójcze -zaburzenia snu -zmniejszony apetyt OBJAWY UTRZYMYJĄ SIĘ CO NAJMNIEJ DWA TYGODNIE!!!! Objawy specyficzne depresji u dzieci i młodzieży : Depresja u dzieci i młodzieży często przyjmuje atypowy obraz. *Nastrój drażliwy, skłonność do wpadania w złość, rozpacz. *U dzieci często pojawiają się uporczywe dolegliwości somatyczne , np. bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunki, bóle głowy, kołatanie serca, duszności, omdlenia, moczenie nocne *U młodzieży często występuje bunt wobec rodziców , nauczycieli, zachowania agresywne i autoagresywne, nieprzestrzeganie norm i zasad. *Zaburzenia łaknienia oraz zaburzenia snu występują rzadziej niż w przypadku zaburzeń depresyjnych u dorosłych. *wysokie ryzyko podjęcia próby samobójczej wśród młodzieży!! Przebieg: ***czas trwania: 7 - 9 miesięcy w 40% przypadków w ciągu 3-5 lat następuje kolejny epizod depresji wczesne wystąpienie depresji zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia tego zaburzenia w dorosłości 30–70%
- Przyczyny i skutki : a) biologiczne:
- predyspozycja genetyczna (ryzyko wystąpienia depresji u dziecka: 20–50%) -nieprawidłowe działanie neuroprzekaźników w mózgu -zaburzenia regulacji hormonalnej b) indywidualne: -niska samoocena, skłonność do samokrytyki, depresyjne schematy myślenia -niskie kompetencje społeczne -cechy osobowościowe, np. podwyższony neurotyzm -trudności w radzeniu sobie w stresujących sytuacjach
2. Samobójstwa
Diagnoza według kodyfikacji DSM non-suicidal self-injury, NSSI
- w ciągu ostatniego roku osoba przynajmniej 5 krotnie angażowała się w celowe, samodzielne uszkodzenia powierzchni swojego ciała, z prawdopodobieństwem wywołania krwawienia lub zasinienia oraz bólu (na przykład cięcie, przypalanie, kłucie, uderzanie, nadmierne tarcie)
- zachowanie to podjęte zostało w celach społecznie nieaprobowanych a osoba oczekiwała, że jej zachowanie doprowadzi jedynie do niewielkich lub umiarkowanych fizycznych szkód Samouszkodzenia
- Autodestruktywność pośrednia – dystans między działaniem a skutkiem jest duży (intencjonalne cierpienie, intencjonalne niepowodzenia i porażki, bezradność, uleganie pokusom, zachowania ryzykowne, zaniedbania (także zdrowotne), zachowania impulsywne, samoutrudnianie i uzależnienia
- Autodestruktywność bezpośrednia - większy w stosunku do autodestruktywności pośredniej stopień szkodliwości - samobójstwa i samookaleczenia A. Główne przyczyny samobójstw w zidentyfikowane Polsce:
- zaburzenia psychiczne
- nieporozumienia rodzinne
- zawód miłosny
- warunki ekonomiczne
- choroba przewlekła W ponad 47% przypadków przyczyna samobójstwa nie została ustalona Motywy nastolatków
- bardzo niski próg odporności na stres (błahe zdarzenie może wywołać cierpienie związane z urażoną godnością)
- zemsta – pragnienie wzbudzenia w innych poczucia winy
- izolacja– poczucie niedopasowania do społeczeństwa,
- beznadziejność – wrażenie braku wyjścia z danej sytuacji
- niepowodzenie – często wyolbrzymione
- strata – realna lub wyimaginowana
- depresja Czynniki ryzyka i sytuacje ryzykowne
- Czynniki kulturowe i socjoekonomiczne Brak zakorzenienia w danej kulturze w okresie dorastania (problem z ukształtowaniem tożsamości) Problemem tożsamości seksualnej (brak akceptacji własnej płci, odmienna orientacja seksualna) Otwarty brak akceptacji przez rodziców, rówieśników i szkołę (brak akceptacji i modeli wspierających optymalny rozwój) Płeć (próby podejmują częściej dziewczęta, śmiercią samobójczą giną chłopcy); Wiek - końcowa faza okresu dojrzewania (15-19 lat) Sytuacja rodzinna – zaburzona struktura rodziny Konflikty interpersonalne Zaburzone funkcjonowanie w rolach społecznych – ucznia (powtarzanie klasy, nieusprawiedliwione nieobecności, niesprawiedliwe ocenianie przez nauczyciela), dziecka (ucieczki z domu), w grupie rówieśniczej (trudności w nawiązywaniu kontaktów, negatywne ocenianie przez rówieśników, tyranizowanie, represjonowanie) (Rosa, Gmitrowicz,
- przypadki samobójstw lub prób samobójczych w rodzinie
prowokacyjnym zachowaniu
- ambiwalentne relacje z rodzicami, innymi dorosłymi oraz przyjaciółmi Uwaga! Depresja nie musi współwystępować z myślami, ani próbami samobójczymi (dorastający mogą zabić się nie mając depresji, mogą też mieć depresję nie zabijając się Czynniki ryzyka i sytuacje ryzykowne
- Zaburzenia psychiczne Zachowania suicydalne występują nieporównywalnie częściej u dzieci i dorastających z zaburzeniami psychicznymi Depresyjne dziewczęta:
- skłonność do wycofania się
- milczenie
- przygnębienie
- bezczynność Depresyjni chłopcy:
- zachowania agresywne
- zachowania destrukcyjne
- skłonność do osamotnienia
- Zaburzenia lękowe Silna zależność zaburzeń lękowych z samobójstwem u mężczyzn i słabszą u kobiet Czynniki ryzyka i sytuacje ryzykowne
- Nadużywanie narkotyków i alkoholu Silna zależność nadużywania z samobójstwem 1 na 4 osoby w tej grupie wiekowej
- Zaburzenia odżywiania się Od 1 – 2% nastolatek cierpi na anoreksję lub bulimię (związek anoreksji z depresją – ryzyko samobójstwa jest wśród pacjentek z zaburzeniami odżywiania dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej populacji młodzieży Uwaga! Chłopcy również mogą chorować na anoreksje lub bulimię
- Inne zaburzenia psychiczne schizofrenia, choroba maniakalno – depresyjna Należy pamiętać o współwystępowaniu wielu czynników ryzyka Czynniki ryzyka i sytuacje ryzykowne
- Wcześniejsza próba samobójcza
- Najpoważniejsze ryzyko powtórzenia próby samobójczej (WHO, 2017)
- Uprzednia nieudana próba samobójcza zwiększa ryzyko jej powtórzenia NSSI – Nonsuicidal Self-Injury Kryteria: A. W ciągu ostatniego roku, przez pięć lub więcej dni osoba dokonuje zamierzonych, powierzchownych samouszkodzeń (…) z oczekiwaniem, że doprowadzi to jedynie do łagodnego czy umiarkowanego fizycznego obrażenia (bez intencji samobójczych). B. Osoba angażuje się w te zachowania z jednego bądź więcej powodów:
- w celu uwolnienia się od negatywnych emocji lub stanu poznawczego ,
- dla rozwiązania trudności interpersonalnych ,
- wyzwolenia pozytywnych odczuć. C. Zamierzone samouszkadzanie jest związane z co najmniej jednym z następujących:
- interpersonalne trudności czy negatywne emocje, myśli, tj. depresja, lęk, napięcie, agresja, uogólniony dyskomfort czy samokrytycyzm zdarzają się bezpośrednio przed aktem,
- tuż przed aktem zaabsorbowanie tym zamiarem jest trudne do kontrolowania,
- myślenie o tym występuje często, nawet gdy nie są podejmowane działania. D. Nie jest społecznie usankcjonowane, np. kolczykowanie, tatuaże, rytuały religijne czy kulturowe, i nie jest ograniczone do zdrapywania strupów czy obgryzania paznokci.
Etapy drogi do samobójstwa trzy etapy lub fazy:
- Myśli samobójcze – rozważania, że dobrze byłoby nie żyć; wyobrażanie sobie własnego pogrzebu z płaczącymi i pełnymi poczucia winy rodzicami, nauczycielami i rówieśnikami; fantazje dotyczące wpływu tej śmierci na dalsze losy sprawców cierpień. *** Zamiary (tendencje) samobójcze** – podjęcie decyzji i poszukiwanie informacji o skutecznych sposobach o odebrania sobie życia; testowanie ich (czasami dochodzi do kilku prób samobójczych, o których nikt nie wie). *Samobójstwo dokonane. Wczesne sygnały ostrzegawcze: Wycofywanie się z kontaktów z rodziną i przyjaciółmi, odwracanie się od nich. Zainteresowanie lub wręcz zaabsorbowanie tematyką śmierci. Wyraźne zmiany osobowości i poważne zmiany nastroju. Trudności z koncentracją. Trudności w szkole; obniżenie jakości pracy i ocen. Zmiana dotychczasowych zwyczajów dotyczących jedzenia i snu (utrata apetytu lub objadanie się, bezsenność lub nadmierna senność). Utrata zainteresowania rozrywkami. Częste uskarżanie się na fizyczne dolegliwości, przeważnie powiązane z emocjami, jak bóle głowy, bóle żołądka lub uczucie zmęczenia. Nieustanne znudzenie. Utrata zainteresowań dla rzeczy i spraw, o które dotychczas młody człowiek się troszczył (np. zaniechanie dbałości o wygląd).
- Pomoc, terapia w samobójstwach Profilaktyka samobójstw 1.Nie należy lekceważyć żadnych sygnałów
- Rozpoznawanie dyskretnych sygnałów
- Rozwój kompetencji społecznych poprzez warsztaty dla młodzieży
- Wzmacnianie wychowawczych kompetencji Rodziców
- Wzmacnianie więzi ze szkołą
ZABURZENIA LĘKOWE.
Typy zaburzeń lękowych: -Lęk przed separacją w dzieciństwie -Uogólnione zaburzenia lękowe -Fobia społeczna --Specyficzne izolowane postacie fobii -Lęk paniczny -Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne -Zaburzenie stresowe pourazowe -Mutyzm selektywny
Według DC:0-3R lęk, strach lub obawy muszą spełniać wszystkie poniższe kryteria, aby można było uznać je za wywołują u dziecka napięcie i zaniepokojenie lub prowadzą do -unikania określonych czynności lub sytuacji, -pojawiają się podczas dwóch albo więcej codziennych czynności lub w kontekście dwóch albo więcej relacji, -są niekontrolowane, przynajmniej przez jakiś czas, zakłócają funkcjonowanie dziecka lub rodziny i oczekiwany rozwój dziecka, -utrzymują się w określonym czasie; kryteria diagnostyczne formułują minimalny czas trwania danego lęku wymagany do uznania go za objaw zaburzenia: lęk separacyjny – miesiąc, specyficzne postacie fobii – cztery miesiące, fobia społeczna – cztery miesiące, lęk uogólniony – sześć miesięcy prawdopodobny objaw zaburzenia lękowego: Skutki zaburzeń lękowych: -Rozwój innych zaburzeń w późniejszym okresie dzieciństwa i dojrzewania
- Zakłócenia rozwoju psychospołecznego dziecka -Gorsze wyniki w nauce -Ryzyko wystąpienia depresji -Ryzyko nadużywania alkoholu -Ryzyko uzależnień od substancji psychoaktywnych Forma pomocy: -Psychoterapia poznawczo-behawioralna ;
▪ Unikanie („nie idź”, „nie rób”) ▪ Bezradność o Styl wychowania – jak funkcjonują rodzice ▪ jeżeli rodzic sam choruje, to będzie się to przekładało na warunki w jakich funkcjonuje dziecko ▪ doświadczenie odrzucenia, kar, przemocy, traumy, straty ● Wyzwalaczem zaburzenia mogą być ważne zmiany w życiu dziecka, a w tych sytuacjach szczególnie ważne będą też reakcje otoczenia na to co się z dzieckiem dzieje (jak zotanie w tych momentach „zaopiekowane”) SAD – LĘK PRZED SEPARACJĄ (F.93) Główne zadanie rozwojowe w okresie niemowlęcym – wytworzenie więzi z rodzicem/opiekunem: ● Przywiązanie ● Zdolność do „zatrzymania” obrazu obiektu w umyśle dziecka (związane ze stałością obiektu – kiedy dziecko dopiero się uczy, że gdy mama wychodzi z pokoju to nie znika na zawsze) Do pewnego momentu lęk separacyjny jest normalny, ale problem pojawia się gdy ten lęk nie znika. Objawy: ● Nierealistyczne martwienie się, że opiekunowi się coś stanie lub że straci się go np. pójdzie i nie wróci ● Zamartwianie się, że jakieś wydarzenie rozdzieli dziecko i opiekuna (szpital, zgubienie się, itp.) ● Niechęć do pozostawania w przedszkolu, szkole, poza domem, ze względu na obawę przed rozdzieleniem z opiekunem ● Problemy ze snem (niechęć lub odmowa, żeby samemu zasypiać, budzenie się, żeby sprawdzić, czy jest opiekun, niechęć spania poza domem, sny o rozdzieleniu) ● Bezzasadna obawa przed osamotnieniem (w domu) ● Objawy somatyczne (nudności, bóle żołądka, bóle głowy, wymioty) w sytuacjach związanych z oddzieleniem od opiekuna ● Pogarszanie się samopoczucica w sytuacji przewidywanego rozdzielenia (lęk, płacz, napady złości, poczucie nieszczęścia, apatia, społeczne wycofanie się, niechęć opuszczania domu)
Początek przed 6 rokiem życia Czas trwania minimum 4 tygodnie Objawy zgłaszane najczęściej przez dzieci: ● Niechęć do zostawania samemu w domu ● Koszmary senne Przyczyny: ● Czynniki biologiczne ● Czynniki środowiskowe o Może być to też wyuczone (najczęściej od matek) – mama reagująca nadmiernie lękowo i kontrolująco będzie wzmacniała lęk u dziecka o W wieku dorosłym będzie się to przekształcało w agorafobie i zespoły paniczne GAD – Zespół lęku uogólnionego Nadmierne zamartwianie się/ lęk, który nie ma konkretnej przyczyny. Rozlewający się lęk, w którym dzieci się martwią o to co będzie, o sprawy rodziny, o swoje umiejętności, nauką w szkole, ale w przeciwieństwie do dorosłych (chociaż kryteria dla dzieci i dorosłych są te same) – nie zdają sobie sprawy, że poziom ich lęku jest nieadekwatny w stosunku do zagrożenia (będą oczekiwały wsparcia i zapewnienia im bezpieczeństwa) ● Fantazjują na temat tego co się może wydarzyć (ciągła katastrofizacja – najczęstsze zniekształcenie poznawcze w przypadku lęku) – że ktoś ich może skrytykować, odrzucić, że bliskim może stać się coś złego. ● W konsekwencji pojawia się unikanie – odmawiają chodzenia do szkoły, na kółka zainteresowań – żeby uniknąć sytuacji, w której będzie się jeszcze bardziej martwić ● W odpowiedzi pojawia się ból mięśni, kurczowe trzymanie się rodzica (chce z nim spędzać cały czas)
dziecko ani nastolatek nie będzie potrafiło się zrelaksować Zaburzenie lękowe w postaci fobii Fobia specyficzna – lęk przed jasno określonymi zjawiskami, który jest nadmierny (poza etapem rozwojowym) i nieuzasadniony ● Lęk ten musi trwać ponad 6 miesięcy ● Lęki w okresie dziecięcym i nastoletnim są normalne – więc trzeba dobrze obserwować dziecko ● Ważne jest w zaburzeniu, że lęk trwa przez większość czasu – nie chodzi tu tylko o jakieś krótkie epizody
● Osoby przywiązane do rodziców wybiórczo – przywiązanie do rodziców też jest lękowe, dziecko nie ma stałej gwarancji, że ten rodzic zawsze będzie i nie zniknie, więc przywiązuje się ale z lekką dozą niepewności Zaburzenie związane z rywalizacją w rodzeństwie Znajduje się w gronie zaburzeń lękowych, ale nie ma podłoża lękowego Diagnozuje się je, gdy występuje duże nasilenie objawów. W lżejszych postaciach obserwujemy, gdy dziecko ma dużą niechęć do dzielenia się, pozytywnego traktowania rodzeństwa i nie odnosi się przyjaźnie do swojego rodzeństwa. Wydawać się może, że nie jest to coś nadzwyczajnego – bo często pojawia się gdy pojawia się rodzeństwo Jednak w nasilonej formie – posuwającej się nawet do agresji czynnej i chęci skrzywdzenia rodzeństwa możemy podejrzewać zaburzenie. Trzeba zwracać uwagę na problemy towarzyszące: ● Regres w rozwoju (np. znowu zaczyna się moczyć, wraca do oglądania biało-czarnych obrazków, itp.) ● Pojawianie się napady złości, dysforii (zachowania związane ze złością), lęku wokół opiekuna ● Wycofywanie się z zachowań społecznych Dlatego trzeba zwracać uwagę na – nasilenie objawów oraz na objawy towarzyszące Zespół lęku napadowego (napady paniki) Dotyka do 5 % populacji dzieci. Występują tak u dorosłych jak i u dzieci – może być z agorafobią i bez niej. Obserwowalne najczęściej objawy u dzieci i młodzieży: ● Przyspieszone bicie serca, pocenie, drżenie ● Ucisk w klatce piersiowej ● Bóle brzucha ● Lęk przed utratą kontroli, zwariowaniem, śmiercią ● Dziecko w trakcie ataku paniki ma poczucie całkowitej utraty kontroli nad sobą co jeszcze mocniej wzmaga przerażenie Może wystąpić samoczynnie, lub może być wywołane jakimś czynnikiem (chociaż w odczuciu osoby zawsze jest to bez konkretnej przyczyny) ● Jeżeli raz takie coś się zdarzyło, to pojawia się lęk i napięcie, że zdarzy się to ponownie, a najbardziej boją się, że zdarzy się to w sytuacji publicznej ● Pojawia się przez to strategia unikania – trzymania się w bezpiecznym miejscu – w ten sposób wytwarza się agorafobia
ZABURZENIA SPOŁECZNE
- Mutyzm wybiórczy A .objawy, przyczyny -Dziecko umie mówić, ale w pewnych sytuacjach po prostu nie może mówić - możliwa do potwierdzenia niemożność mówienia przez dziecko w wybranych sytuacjach, pomimo mówienia w innych sytuacjach,
- czas trwania zaburzenia przekracza 4 tygodnie w przedszkolu/szkole. Nie należy brać pod uwagę miesiąca przeznaczonego na adaptację
- brak mowy nie wynika z braku wiedzy lub nieznajomości języka,
- wykluczone występowanie całościowych zaburzeń rozwoju. Kryteria diagnostyczne wg ICD 10: F94 zaburzenia funkcjonowania społecznego rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie lub wieku szkolnym Inne objawy, które mogą współtowarzyszyć:
- ogólna lękliwość,
- fobia społeczne,
- depresja,
- wzmożone napięcie mięśniowe, nieporadność, sztywność ruchów, bierność, brak swobody w zachowaniu,
- brak mimiki twarzy, czasem tiki, przygryzanie wargi, wkładanie palców do buzi, przygryzanie rękawów lub kołnierzyków
- wady wymowy i trudności językowe,
- trudności z jedzeniem – mogą dotyczyć miejsca lub konsystencji pokarmów i smaków,
- trudności związane z korzystaniem z toalety
