Tabelka rodzaje praw, Schematy z Prawoznawstwo

Pobierz Tabelka rodzaje praw i więcej Schematy w PDF z Prawoznawstwo tylko na Docsity!

[Koncepcje PRAWA]

PRAWO

NATURY

POZYTYWIZM

PRAWNICZY

REALIZM

PRAWNY

KONCEPCJE

HERMENUTYCZNE,

ARGUMENTACYJNE

Główni

przedsta-

wiciele

Stoicy, Arystoteles, Platon, Cyceron, św. Augustyn, św. Tomasz z Akwinu, Hugo Grocjusz, Rudolph Stammler, L.L. Fuller, R. Dworkin, Jan Paweł II. J. Bentham, J. Austin, H.L.A. Hart, G. Jellinek, H. Kelsen, J. Raz. L. Petrażycki, O.W. Holmes, R. Pound, K. Llewellyn, R. Posner, A. Ross A. Kaufmann, Ch. Perelman, J. Habermas

Etapy

(fazy)

rozwoju /

ujęcia

 Ujęcie religijne: to Bóg jest źródłem (dawcą) norm prawa.  Ujęcie racjonalistyczne: to ludzka natura (rozum, przyrodzona godność) są źródłem norm prawa.  Ujęcie statyczne: normy prawa naturalnego są niezmienne.  Ujęcie prawa natury o zmiennej treści: zmienny (historycznie, kulturowo) jest sposób interpretacji idei słusznego prawa jako nakazu ludzkiego rozumu.  Ujęcie dynamiczne: normy prawa natury są niezmienne, ale ich interpretacja ma charakter dynamiczny (kształtujący się).  Klasyczny pozytywizm anglosaski (jurysprudencja analityczna).  Klasyczny pozytywizm kontynentalny (jurysprudencja pojęciowa).  Współczesny pozytywizm pojmowany jako miękki (prawo znajduje swoje uznanie w społeczeństwie).  Współczesny pozytywizm pojmowany jako twardy (prawo jako rozkaz suwerennej władzy o wysokim autorytecie społecznym).  Podejścia w kwestii rozdziału prawa i moralności:

• nihilizm: brak jakichkolwiek związków między prawem a moralnością.
• redukcjonizm: związki takie istnieją, ale nie są konieczne ani pożądane.
• normatywizm: związki takie istnieją, ale nawet, jeśli nie mają koniecznego charakteru, to i tak są pożądane.
• esencjalizm: istnieją związki między prawem a moralnością i mają one charakter konieczny.  Ujęcie psychologiczne: to ludzkie przeżycia, emocje (stany psychiczne) są istotą prawa, z uwagi na to, że stanowią pobudki działania. Faktyczną podstawą porządku prawnego jest prawo intuicyjne, a nie pozytywne.  Ujęcie socjologiczne: istota prawa sytuuje się w ludzkich

zachowaniach ( law in action) ,

czyli przeważnie w pewnych wzorcach działania, a nie w

tekstach ustaw ( law in books).

 Realizm amerykański, realizm skandynawski.  Szkoła wolnego prawa.  Ekonomiczna szkoła prawa.  Hermeneutyka prawnicza.  Teoria argumentacji.  Teoria komunikacji społecznej.

Główne

tezy

 Istnieje dualizm norm: obowiązywanie porządku prawa pozytywnego (stanowionego przez ludzi; niższego) oraz prawa naturalnego (odwołującego się do samej natury; wyższego).  Normy prawa natury mają swoje źródła albo w porządku ludzkiego rozumu, albo w porządku Wszechświata (Bóg lub panteistyczna przyroda).  Człowiek jest w stanie poznać (odkryć) na drodze rozumowej te prawa.  Normy prawa naturalnego powinny stanowić wzór dla prawa stanowionego i być przez nie realizowane.  Trzy podstawowe tezy (współczesnego) pozytywizmu prawniczego:

1. Istnieje rozdział prawa i moralności, gdyż są to różne porządki normatywne, więc prawo jest prawem nawet wtedy, gdy narusza normy moralne.
2. Prawo jest faktem społecznym (ma swoje źródła w społeczeństwie).
3. Prawo ma charakter konwencjonalny (jest prawnie ustanowionym wynikiem pewnej umowy między ludźmi ).  Prawo nie jest zespołem norm postępowania, a faktem społecznym, który jest osadzony w szerokim kontekście kulturowym.  Prawo jest zatem zespołem zjawisk z zakresu socjologii czy psychologii, badających zależności istniejące między prawem a jego podmiotami (w jaki sposób prawo wpływa na jednostki, a jednostki na prawo).  Prawo pozytywne błędnie upatruje siły oddziaływania w samym tekście prawnym, zaś prawo natury dochodzi do spekulatywnych rozważań, niemających oparcia w badaniach społecznych.  Kluczowe jest pojęcie zrozumienia w celach odpowiedniej interpretacji tekstu prawa, jak i przedrozumienie w kontekście stosowania prawa.  Prawo realizuje zazwyczaj wtedy, gdy ma miejsce jakiś spór. Rolą organów stosujących prawo jest to, by przekonań strony sporu, że podjęte rozstrzygnięcie jest właściwe i sprawiedliwe.  Normy prawa zostają ukształtowane w procesie dyskursu pomiędzy różnymi stronami, którego efektem jest osiągnięcie porozumienia (konsensusu) w drodze dialogu.

Zalety

koncepcji

 Pozwala na wyjście po za ciasne pozytywistyczne ramy, aby móc szerzej spojrzeć na prawo w kontekście fundamentalnych wartości.  Pozwala na ujęcie prawa takim,

jakim być powinno ( de lege

ferenda), a nie tylko opisywać,

jakie jest obecnie ( de lege lata).

 Prawo natury stało się inspiracją przy tworzeniu aktów normatywnych chroniących podstawowe prawa człowieka i wolności, tak więc prawo pozytywne może czerpać z doktryny prawa natury.  Pozytywizm prawniczy jest doktryną filozoficzno-prawną, która jest najbliższa prawnikom z uwagi na przyjmowaną koncepcję prawa, rozumianego jako zespół norm ustanowionych lub uznanych przez państwo, posługujące się odpowiednimi środkami przymusu, by je chronić.  Obecnie jest to jeden z najbardziej wpływowych kierunków w prawie.  Pozwala ująć normy prawne w hierarchiczny, jednolity, całościowy system prawa o konkretnych regułach postępowania.  Realizm prawny stał się inspiracją dla szeroko rozumianej polityki prawa czy „inżynierii społecznej”, która skupiała się na znalezieniu na drodze empirycznej skutecznych środków do osiągania zamierzonych przez państwo celów.  Zwrócenie uwagi na czynniki pozaprawne, które nieraz mają wpływ na proces stosowania prawa (decyzje sędziego, postawę stron…).  Liczne badania dotyczące prawa jako faktu społecznego.  Zwrócenie szczególnej uwagi na przebieg (proces) tworzenia, a przede wszystkim stosowania i wykładni prawa w kontekście zagadnienia rozumienia i interpretacji, procesu argumentacyjnego oraz dyskursu.  Sformułowanie „topików prawniczych” – opracowania zasad prawa.