Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Trybunał Konstytucyjny, Prezentacje z Gospodarka

Zastanów się, jakie znaczenie dla obywatela ma niezależność sędziów Trybunału. Konstytucyjnego. Kompetencje. Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o.,, ...

Typologia: Prezentacje

2022/2023

Załadowany 24.02.2023

Maciej
Maciej 🇵🇱

4.8

(11)

126 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Trybunał Konstytucyjny i więcej Prezentacje w PDF z Gospodarka tylko na Docsity! Trybunał Konstytucyjny Wprowadzenie Przeczytaj Film Sprawdź się Dla nauczyciela Bibliografia: Źródło: Prewencyjna kontrola norm, dostępny w internecie: niezniknelo.pl [dostęp 25.02.2020 r.]. Źródło: Laura Żywica, Kiedy Trybunał orzeka o zgodności celów pari politycznych?, dostępny w internecie: infor.pl [dostęp 4.08.2020 r.]. Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 22.07.2020 r.]. Źródło: Komunistyczna Para Polski, Socjalizm, czyli demokracja, dostępny w internecie: kom-pol.org [dostęp 25.02.2020 r.]. Źródło: cambio0909, Kazus – skarga konstytucyjna, 19.11.2018 r., dostępny w internecie: forumprawne.org [dostęp 18.05.2020 r.]. Źródło: Skarga konstytucyjna, dostępny w internecie: poradnik.interwencjaprawna.pl [dostęp 4.08.2020 r.]. Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej , 2.04.1997 r., dostępny w internecie: sejm.gov.pl. Źródło: Pozycja ustrojowa i organizacja Trybunału Konstytucyjnego, dostępny w internecie: niezniknelo.pl [dostęp 25.02.2020 r.]. Źródło: Robert Alberski, Trybunał Konstytucyjny w polskich systemach politycznych, Wrocław 2010, s. 55. Konstytucja i jej funkcje Przeczytaj Sądowa kontrola prawa W okresie powojennym, aby zabezpieczyć ustawy konstytucyjne wprowadzające ochronę praw mniejszości przed chwilowymi działaniami partii rządzącej i w ten sposób chronić państwo prawa, postanowiono wprowadzić do systemów politycznych sądy konstytucyjne. Ich celem miała być ochrona praw fundamentalnych, zawartych w umowach międzynarodowych i konstytucjach państw demokratycznych. We współczesnych państwach demokratycznych władza sądownicza, czyli trzecia władza, ma jasno określone zadania. Głównym jest kontrola działań legislatywy i egzekutywy w demokratycznym państwie prawa. Obszary kontrolowane przez władzę sądowniczą w państwie demokratycznym przedstawia poniższy schemat. Wskazuje on na funkcje różnych organów władzy sądowniczej, Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, które mają prawo tzw. kontroli bezpośredniej. Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Inną, równie ważną funkcję w państwach demokratycznych pełnią sądy konstytucyjne. Trybunał Konstytucyjny w Polsce rozpoczął swoją działalność w roku 1987. Początkowo, przed uchwaleniem Konstytucji RP, jego orzeczenia nie były ostateczne. W okresie schyłkowego PRL‐u obowiązywała zasada, że posłowie reprezentujący suwerena mają głos ostateczny. Po uchwaleniu konstytucji zostały wprowadzone przepisy przejściowe. Sejm mógł w dalszym ciągu większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów odrzucić orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności ustaw, które zostały uchwalone przed uchwaleniem Konstytucji RP. Zasada ta obowiązywała do roku 1999, ale dotyczyła tylko ustaw uchwalonych przed wejściem w życie Konstytucji RP. Uzasadnij konieczność istnienia sądowej kontroli prawa we współczesnych państwach demokratycznych. Odwołaj się do doświadczeń historycznych. Po uchwaleniu Konstytucji RP w 1997 roku Trybunał Konstytucyjny stał się jednym z najważniejszych organów kontroli prawa w Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z poniższym schematem konstytucyjność prawa mogą kontrolować organy wewnątrzparlamentarne, których zadaniem jest niedopuszczenie do uchwalenia 2 3 niezgodnych z konstytucją ustaw, lub systemy pozaparlamentarne, które kontrolują już ustanowione prawo. Systemy pozaparlamentarne mają na celu ochronę praw fundamentalnych w sytuacji nadużywania przez większość parlamentarną swojej liczebnej przewagi. System kontroli konstytucyjności prawa Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o.,, licencja: CC BY-SA 3.0. Trybunał Konstytucyjny Trybunał Konstytucyjny w Polsce wpisuje się w model pozaparlamentarny i jest przykładem sądu konstytucyjnego. Skład Sposób powoływania sędziów Trybunału Konstytucyjnego powinien zapewnić ich niezależność od władzy ustawodawczej i wykonawczej. Dziewięcioletnia kadencja, czyli dłuższa niż dwie kadencje parlamentu, powinna gwarantować, że sędziowie Trybunału mogą być wybierani przez różne politycznie składy sejmu. Brak możliwości reelekcji jest gwarantem uniezależnienia sędziów Trybunału od decyzji legislatywy. Zgodnie z polską konstytucją sędziami Trybunału Konstytucyjnego powinni być wybierani najlepsi polscy Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku Art. 194 1. Trybunał Konstytucyjny składa się z 15 sędziów, wybieranych indywidualnie przez Sejm na 9 lat spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą. Ponowny wybór do składu Trybunału jest niedopuszczalny. 2. Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego powołuje Prezydent Rzeczypospolitej spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 22.07.2020 r.]. “ Pełny skład 5 sędziów 3 sędziów w sprawach sporów kompetencyjnych między centralnymi organami państwa; o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu Prezydenta RP; o zgodności z konstytucją celów i działalności partii politycznych; o stwierdzeniu zgodności z konstytucją ustawy przed jej podpisaniem lub umowy międzynarodowej przed ratyfikacją; w sprawach szczególnie zawiłych; w sprawach zgodności ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych z konstytucją; o zgodności ustaw z umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie; o zgodności innych aktów normatywnych z konstytucją, umowami międzynarodowymi i ustawami; w sprawach zażaleń na odmowę nadania biegu sprawie w przedmiocie kontroli norm prawnych oraz skarg konstytucyjnych; w sprawach wyłączenia sędziego; Działalność Trybunał Konstytucyjny jest instytucją weryfikującą kompatybilność polskiego i międzynarodowego systemu prawnego. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku Art. 188 Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach: 1. zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją; 2. zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie; “ W przypadku orzekania o zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją RP Trybunał Konstytucyjny może prowadzić kontrolę: Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Jak wynika ze schematu, Trybunał Konstytucyjny może wydać orzeczenie zarówno po uchwaleniu ustawy czy zarejestrowaniu partii politycznej (kontrola następcza), jak i w trakcie trwania procedur (kontrola prewencyjna). Jeśli chodzi o proces ustawodawczy, tylko Prezydent RP ma prawo zgłoszenia swoich wątpliwości w zakresie zgodności procedowanego prawa z konstytucją oraz prawo kontroli prewencyjnej. Pozostałe uprawnione podmioty mogą wystąpić z wnioskiem o kontrolę następczą. Kontrola abstrakcyjna dotyczy np. badania zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją RP. Kontrola konkretna to wydawanie orzeczeń w sprawie sporów kompetencyjnych czy skarg konstytucyjnych. Postępowanie przed TK wszczynane jest zawsze na wniosek, w wyniku pytania prawnego lub skargi konstytucyjnej. Trybunał nigdy nie wszczyna postępowania z urzędu. Rozprawy są jawne. Jawność może być wyłączona ze względu na bezpieczeństwo państwa lub ochronę tajemnicy państwowej. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego są ostateczne. 3. zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe; z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami; 4. zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych; 5. skargi konstytucyjnej, o której mowa w art. 79 ust. 1. Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 22.07.2020 r.]. Oznacza to ich prawomocność formalną (niezaskarżalność) oraz materialną (niewzruszalność). Orzeczenia TK stwierdzające niezgodność aktu normatywnego lub normy prawnej powodują utratę mocy obowiązującej danego aktu bądź stosowanej normy. Akt niezgodny z konstytucją przestaje obowiązywać albo w momencie ogłoszenia orzeczenia lub w terminie określonym przez Trybunał. W przypadku ustaw nie może on przekroczyć 18 miesięcy od dnia ogłoszenia, w przypadku innych aktów prawnych – 12 miesięcy. Obszary działań podejmowanych przez TK Znajdź przykłady działań Trybunału Konstytucyjnego w każdym z obszarów. Słownik kontrola abstrakcyjna kontrola aktu prawnego w oderwaniu od stanu faktycznego; następuje w sytuacji, kiedy Trybunał Konstytucyjny orzeka o zgodności ustaw z konstytucją lub ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi kontrola konkretna następuje w sytuacji, kiedy Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawie skarg konstytucyjnych reelekcja ponowne wybranie kogoś na jakieś stanowisko lub urząd skarga konstytucyjna środek prawny pozwalający osobie fizycznej bądź prawnej na zweryfikowanie ostatecznych rozstrzygnięć organów publicznych, które naruszają konstytucyjne prawa i wolności osoby występującej ze skargą; skarga konstytucyjna może być wniesiona tylko w wypadku wyczerpania toku instancyjnego, czyli gdy wykorzystamy już wszystkie środki odwoławcze veto player jest to instytucja osadzona w prawie państwowym, która może dokonać zatrzymania w zamian istniejącego status quo, czyli np. zablokować niezgodną z konstytucją zmianę Polecenie 2 Zapoznaj się z miniwykładem dr. hab. Roberta Alberskiego na temat polskiego sądownictwa konstytucyjnego. Następnie wykonaj zadania. Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DAqs0JkY7 Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Film pod tytułem: Sądownictwo konstytucyjne w Polsce. Ćwiczenie 5 Wyjaśnij, dlaczego po zmianie Konstytucji PRL powołany wówczas Trybunał Konstytucyjny nie mógł wydawać orzeczeń. Ćwiczenie 6 W dostępnych źródłach poszukaj czterech orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego: dwóch wskazujących na zgodność ustawy z konstytucją i dwóch, kiedy orzeczono, że ustawa nie jest zgodna z konstytucją. Przedstaw krótko, czego dotyczyły wątpliwości wnioskodawców. Ustawy zgodne z konstytucją: Ustawa Czego dotyczyły wątpliwości? Ustawy niezgodne z konstytucją: Ustawa Czego dotyczyły wątpliwości? Sprawdź się Pokaż ćwiczenia: 輸醙難 Ćwiczenie 1 Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj zadanie. Prewencyjna kontrola norm Kontrola prewencyjna została wprowadzona w 1989 r., a Konstytucja z 1997 r. przejęła ten model, choć z pewnymi modyfikacjami. Prawo zwrócenia się do Trybunału w tym trybie przysługuje tylko Prezydentowi i może się odnosić tylko do ustaw już uchwalonych i przedstawionych Prezydentowi do podpisu oraz do umów międzynarodowych przedstawionych Prezydentowi do ratyfikacji. Źródło: Prewencyjna kontrola norm, dostępny w internecie: niezniknelo.pl [dostęp 25.02.2020 r.]. “ Zaznacz poprawne odpowiedzi. Przedstawione do ratyfikacji przez Prezydenta RP umowy międzynarodowe nie mogą być kontrolowane przez Trybunał Konstytucyjny. Prezydent RP ma prawo odesłania ustaw uchwalonych przez parlament do Trybunału Konstytucyjnego przed ich podpisaniem. W Konstytucji RP zmieniono model kontroli prewencyjnej, pozostawiając ją wyłącznie w rękach prezydenta RP. Zgodnie z nowelizacją Konstytucji PRL w 1989 została wprowadzona wyłącznie kontrola następcza.     輸 Ćwiczenie 4 Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj zadanie. Pozycja ustrojowa i organizacja Trybunału Konstytucyjnego Podstawowym zadaniem Trybunału Konstytucyjnego jest kontrola hierarchicznej zgodności norm prawnych, a więc rozstrzyganie o tym, czy normy prawne niższego rzędu są zgodne z normami prawnymi wyższego rzędu (a zwłaszcza z konstytucją), i w miarę potrzeby eliminowanie norm niezgodnych z systemu obowiązującego prawa. Wyłącznym punktem odniesienia dla tych rozstrzygnięć jest prawo (konstytucja), podejmowane są one na tle sporu o hierarchiczną zgodność tego prawa i zapadają w procedurze typu sądowego; działalność sądów konstytucyjnych jest czasem określana mianem negatywnego ustawodawcy – bowiem, tak jak polski Trybunał Konstytucyjny, eliminują przepisy niekonstytucyjnych ustaw z systemu obowiązującego prawa. Źródło: Pozycja ustrojowa i organizacja Trybunału Konstytucyjnego, dostępny w internecie: niezniknelo.pl [dostęp 25.02.2020 r.]. “ Rozstrzygnij, czy w polskim systemie prawnym Trybunał Konstytucyjny pełni funkcję veto playera. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do tekstu. Rozstrzygnięcie: tak Uzasadnienie: 醙 Ćwiczenie 5 Zapoznaj się z ilustracją i wykonaj zadanie. Źródło: blasty.pl, tylko do użytku edukacyjnego. Scharakteryzuj przedstawiony na ilustracji problem państwa demokratycznego. 醙 Ćwiczenie 6 Zapoznaj się z tekstem i wykonaj zadanie. Laura Żywica Kiedy Trybunał orzeka o zgodności celów partii politycznych? Szczególne zastosowanie ma tutaj art. 11 ust. 1, zgodnie z którym za parę polityczną może być uznana tylko organizacja zrzeszająca „na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa”, oraz art. 13 zakazujący istnienia pari „odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu”, a także takich, których „program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa. Źródło: Laura Żywica, Kiedy Trybunał orzeka o zgodności celów pari politycznych?, dostępny w internecie: infor.pl [dostęp 4.08.2020 r.]. “ Zaznacz sytuacje, w których Trybunał Konstytucyjny w Polsce może zakazać działalności pari politycznych. W sytuacji, kiedy nie wiadomo, jak skonstruowane są struktury partyjne i nie zostały ujawnione nazwiska jej członków. W programie pari można znaleźć odwołania do ideologii faszystowskiej i komunistycznej. Są to pare antysystemowe. Są to pare lewicowe.     難 Ćwiczenie 8 Zapoznaj się z tekstem i wykonaj zadanie. Komunistyczna Para Polski Socjalizm, czyli demokracja Istotą socjalizmu jest możliwość pełnego korzystania z efektów swojej pracy przez każdego, kto ją wykonuje. Oznacza to sprawiedliwe, odpowiednie do efektów pracy wynagrodzenie, dzięki społecznej własności środków produkcji, których powstanie jest efektem pracy całego społeczeństwa. Socjalizm oznacza prawdziwą demokrację, w której podstawowa dziedzina życia społecznego – gospodarka jest kontrolowana w sposób demokratyczny przez wszystkich. Tylko socjalizm może zapewnić wykorzystanie wielkich technicznych zdobyczy ludzkości dla dobra człowieka. Dzisiejszy ustrój, chociaż potocznie utożsamiany z demokracją, z prawdziwą demokracją ma niewiele wspólnego. Demokracja oznacza system, w którym decydujące zdanie należy do większości – do ludu. Demokracja to coś więcej niż możliwość oddawania głosu raz na 4 lata i to w warunkach, w których realnie nie ma się żadnego wpływu na kształt polityki i podejmowane decyzje. Demokracja musi być realizowana na co dzień, w szczególności w zakładach pracy, w samorządach, w najbliższym otoczeniu. Źródło: Komunistyczna Para Polski, Socjalizm, czyli demokracja, dostępny w internecie: kom-pol.org [dostęp 25.02.2020 r.]. “ Rozstrzygnij, czy Trybunał Konstytucyjny zezwolił na działalność Komunistycznej Pari Polski, z której strony pochodzi powyższy tekst. Uzasadnij swoją odpowiedź, podając dwa argumenty. 難 Rozstrzygnięcie: tak Uzasadnienie: Dla nauczyciela Autorka: Anna Wąsiel‐Alberska Przedmiot: wiedza o społeczeństwie Temat: Trybunał Konstytucyjny w Polsce jako przykład sądowej kontroli stanowionego prawa Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony Podstawa programowa: Zakres rozszerzony X. Kontrola władzy. Uczeń: 9) wykazuje znaczenie sądownictwa konstytucyjnego dla państwa prawa; przedstawia działania Trybunału Konstytucyjnego w Rzeczypospolitej Polskiej, odwołując się do przykładów rozstrzygniętych przez niego spraw. Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje obywatelskie. Cele operacyjne: Uczeń: ocenia znaczenie sądów konstytucyjnych dla funkcjonowania państwa demokratycznego; charakteryzuje kompetencje Trybunału Konstytucyjnego w Polsce; rozróżnia rodzaje kontroli prowadzonej przez Trybunał Konstytucyjny. Strategie nauczania: konstruktywizm; konektywizm; odwrócona klasa.