Pobierz Układ krwionośny i więcej Notatki w PDF z Transport tylko na Docsity!
Układ krwionośny
Materiał składa się z sekcji: "1. Z czego składa się układ krwionośny?", "2. Z czego składa się krew?", "3. Jak pracują serce i naczynia krwionośne?", "4. Do czego służy krew?", "5. Jak mierzymy ciśnienie krwi?", "Podsumowanie", "Słowniczek", "Zadania".
Materiał zawiera 9 ilustracji (fotografii, obrazów, rysunków), 1 film " Droga krwinki przez układ krwionośny", 5 ćwiczeń, w tym 5 interaktywnych z możliwością sprawdzenia poprawności odpowiedzi.
Słownik pojęć zawiera wyjaśnienia terminów: "krwinki", "naczynia włosowate", "osocze", "serce", "tętnica", "tętno", "żyła"
Układ krwionośny
Przyjrzyj się wewnętrznej stronie swojego nadgarstka. Zobaczysz tam sieć cienkich, błękitnych linii – są to twoje żyły. System naczyń, którymi płynie krew, pełni tę samą funkcję co sieć dróg w miastach – zapewnia transport różnych materiałów. Na dzisiejszej lekcji dowiesz się, jakie to są materiały oraz jaki kolor ma naprawdę krew.
Źródło: Marcin Sadomski, licencja: CC BY 3.0.
Już wiesz
że układ krwionośny jest jednym z układów tworzących ciało człowieka; że pokarm jest trawiony, a następnie wchłaniany do krwi w jelicie cienkim; że podczas oddychania pobieramy z powietrza tlen, a usuwamy dwutlenek węgla.
Nauczysz się
opisywać rolę krwi w procesie oddychania i odżywiania; odróżniać tętnice i żyły; omawiać znaczenie serca w krążeniu krwi.
1. Z czego składa się układ krwionośny?
3. Jak pracują serce i naczynia krwionośne?
Jak już wiemy, na układ krwionośny składają się serce i naczynia krwionośne. Serce to narząd wielkości zaciśniętej pięści, położony w klatce piersiowej po jej lewej stronie. Pełni on funkcję pompy – rytmicznie się kurczy i dzięki temu tłoczy krew do tętnic. Ponieważ pompa ta jest bardzo silna, tętnice muszą być grube, wytrzymałe i sprężyste – inaczej siła tłoczonej krwi mogłaby je rozerwać. Tętnice rozgałęziają się na coraz cieńsze tętniczki, aż w końcu stają się naczyniami włosowatymi. Naczynia włosowate doprowadzają krew do wszystkich komórek ciała. Następnie krew znowu powraca do serca – tym razem już żyłami. W żyłach płynie znacznie wolniej i pod mniejszym ciśnieniem niż w tętnicach, dlatego ich ściany są cieńsze i delikatniejsze. Żyły, podobnie jak tętnice, tworzą system przewodów o różnej grubości – zaczynając od cienkich, które łączą się w coraz grubsze, aż do żył głównych doprowadzających krew do serca.
Serce kurczy się rytmicznie, dlatego krew wpływa do tętnic falami, co powoduje regularne, lekkie rozciąganie się ich tkanek. Wiedza ta jest pomocna przy mierzeniu tętna, czyli pulsu.
Przekrój poprzeczny przez tętnicę i żyłę
Obserwacja 1
Zmierzenie tętna.
Co będzie potrzebne
zegarek z sekundnikiem,
pomoc drugiej osoby.
Instrukcja
- Przyłóż palce wskazujący i środkowy do miejsc na ciele drugiej osoby, gdzie płytko pod skórą przebiega jedna z tętnic: na szyi poniżej żuchwy z boku tchawicy lub powyżej nadgarstka.
- Ułożonymi palcami lekko uciśnij tętnicę, by wyczuć tętno. Licz uderzenia przez 1 minutę (czas odmierzamy za pomocą sekundnika).
- Teraz niech druga osoba zmierzy tętno tobie, korzystając z tych samych wskazówek.
Podsumowanie
U zdrowego, zrelaksowanego człowieka w twoim wieku tętno wynosi około 90 uderzeń na minutę.
oplatających pęcherzyki płucne. Dochodzi tam do wymiany gazowej. Następnie krew utlenowana powraca do serca żyłami płucnymi.
Krew bierze też udział w ochronie naszego organizmu przed chorobami. Znajdujące się w niej komórki niszczą drobnoustroje chorobotwórcze, np. bakterie. Krew uczestniczy także w wytwarzaniu skrzepu – naturalnego opatrunku powstającego po tym, jak się zranimy.
Film dostępny na portalu epodreczniki.pl Animacja ukazuje drogę, jaką pokonuje czerwona krwinka w organizmie. Podróż przez oba obiegi krwi zajmuje jej około 30 sekund
Erytrocyt znajduje się w sercu w lewej komorze - kolor krwinki czerwony. Erytrocyt przesuwa się do tętnicy, następnie zbliża się do naczynia włosowatego oplatającego komórkę. Zbliżenie z widoku ogólnego na sieć naczyń włosowatych oplatających komórki. Erytrocyt dociera do naczynia włosowatego. Zmienia kolor z czerwonego na niebieski. Płynne oddalenie z widoku naczyń włosowatych do widoku ogólnego. Erytrocyt przesuwa się wzdłuż naczyń włosowatych do żyły. Erytrocyt dociera do prawej komory. Erytrocyt przesuwa się do prawego przedsionka, a następnie poprzez pień płucny do tętnicy płucnej. Erytrocyt dociera do naczyń włosowatych. Płynne zbliżenie na naczynia włosowate oplatające pęcherzyki płucne. Erytrocyt zmienia barwę na czerwoną. Płynne oddalenie z widoku naczyń włosowatych do widoku ogólnego. Erytrocyt przesuwa się do żyły płucnej. Erytrocyt przesuwa się do lewego przedsionka.
Ciekawostka
Łączna długość wszystkich naczyń krwionośnych człowieka wynosi około 100 tysięcy kilometrów.
Ciekawostka
Wiele zwierząt, np. owady i pająki, nie mają naczyń krwionośnych – ich krew bezpośrednio omywa narządy. Jest to sposób mało wydajny – porównać go można do sytuacji, gdy samochody nie poruszają się po drogach zgodnie z przepisami, lecz jeżdżą chaotycznie we wszystkie strony.
5. Jak mierzymy ciśnienie krwi?
Krew w naczyniach płynie pod ciśnieniem, którego wartość się zmienia. Podczas skurczu serca jest ono wyższe, a podczas rozkurczu – niższe. Ciśnienie krwi mierzy się w jednostkach zwanych milimetrami słupa rtęci (mmHg). Przed pomiarem ciśnienia należy odpocząć i powstrzymać się od jedzenia – po posiłku lub pod wpływem wysiłku ciśnienie rośnie, co zaburza pomiary. Średnie ciśnienie krwi u dorosłego to 120/80 mm Hg.
Ciśnienie krwi mierzy się ciśnieniomierzem. Warto udać się do szkolnej pielęgniarki, by dowiedzieć się, czy nasze ciśnienie krwi mieści się w normie. Pomiar jest zupełnie bezbolesny
Podsumowanie
serce
narząd zbudowany głównie z mięśnia sercowego, którego skurcze wywołują przepływ krwi w układzie krwionośnym
tętnica
naczynie krwionośne transportujące krew (pod dużym ciśnieniem) od serca do tkanek
tętno
inaczej puls; rytmiczne rozciąganie naczyń krwionośnych w następstwie skurczów i rozkurczów serca; liczba skurczów serca w ciągu jednej minuty; bada się je na tętnicy szyjnej około 1,5 cm w bok od krtani
żyła
naczynie krwionośne transportujące krew od tkanek do serca
Zadania
Ćwiczenie 1
Uzupełnij luki w zdaniach. Uważaj - niektóre wyrazy nie pasują do żadnej luki!
tętnice, tlen, serce, żyły, tlenowy, mały, duży, płuca, pęcherzyki
Czerwone krwinki transportują ...................... do komórek ciała. Naczynia, którymi płynie krew od serca do komórek ciała to ......................, zaś te, którymi płynie krew z komórek ciała do serca, to ....................... Obieg pomiędzy sercem a komórkami ciała to ...................... obieg krwi, zaś między sercem a płucami to ...................... obieg krwi.
Źródło: Barbara Szydzik, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
Źródło: Barbara Szydzik, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
Źródło: Barbara Szydzik, licencja: CC BY 3.0.
Wskaż funkcję, jaką pełnią płytki krwi.
Budują ściany naczyń włosowatych.
Żadną, to pozostałości po uszkodzonych czerwonych krwinkach.
Transportują mikroelementy.
Tworzą skrzep w razie urazu.
Od czego zależy kolor krwi?
Od wieku i płci.
Od niczego, zawsze jest taki sam.
Od tego, czy znajduje się w tętnicy, czy w żyle.
Od zawartości transportowanego tlenu.
