Pobierz biznesplan cała prezentacja i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity! Biznesplan Biznesplan „To znakomity pomysł! Ale czy będzie z tego biznes?". Pomysły można rzucać garściami, ale przetworzenie ich w dobrze funkcjonujący biznes to zupełnie inna historia. Gdzie więc kryje się sekret powodzenia pomysłu? Napisanie biznesplanu to najlepszy sposób, by dowiedzieć się, czy innowacyjna koncepcja ma szansę powodzenia. Pisanie biznesplanu jest niezbędnym i ważnym procesem umożliwiającym ocenę pomysłu, analizę rynku i konkurencji oraz określenie grupy klientów docelowych. Jest to elastyczny dokument. W biznesie, tak jak w podróży, zdarzają się „objazdy", lecz dobry plan pomaga uniknąć kosztowych pomyłek, które mogą zniweczyć zamysł, zanim jeszcze podejmie się konkretne działania. Kompletny i przemyślany biznesplan pokazuje, jak mają się zamierzenia do rzeczywistości już po otwarciu firmy. Jeśli biznesplan jest wykorzystywany jako plan wewnętrzny, może określać perspektywy rozwoju firmy, sposoby lepszego jej prowadzenia lub konieczność zmiany celów w odpowiedzi na coraz bardziej konkurencyjne środowisko rynkowe. Powinien być przewodnikiem podczas prowadzenia działalności, z którego można korzystać na bieżąco, aby dowiedzieć się, co należy robić dalej. Proces pisania biznesplanu pozwala precyzyjnie określić cele i ryzyko, dokonać odpowiednich przemyśleń, ustalić priorytety, rozdysponować zasoby, skoncentrować się na najważniejszych punktach i przygotować się na problemy i szansę. Pokazuje osobom, które mogą sfinansować pomysł - inwestorom, bankierom i zarządowi - że pomysł jest wart wsparcia finansowego i organizacyjnego. Biznesplan można wykorzystać jako narzędzie efektywnej komunikacji z dostawcami, agencjami reklamowymi, rewidentami, konsultantami, prawnikami i klientami. Korzyści uzyskane z biznesplanu Wiele osób sądzi, że biznesplany przydają się jedynie przed rozpoczęciem działalności. Rzeczywiście, biznesplany potrzebne są do pozyskania kapitału od inwestorów lub pożyczenia pieniędzy z banku. Mają jednak też inne zastosowania. Mogą na przykład pomóc w doskonaleniu działania już istniejących firm, proponowaniu kierunków rozwoju dla działu lub jednostki organizacyjnej albo modyfikacji priorytetów firmy. Dla różnych odbiorców można pisać różne dokumenty. Pisanie biznesplanu zmusza do myślenia o biznesie w sposób kreatywny, tak jak nigdy dotąd. Biznesplan zmusza także do wyznaczenia celów i zapewnia narzędzia kontroli wyników. Krótko mówiąc - pozwala przełożyć pomysły na działania. Dobry biznesplan wymienia mocne strony, jednocześnie chroniąc przed ignorowaniem słabych. Zmusza do przeanalizowania działań konkurencji, zbudowania właściwego zespołu, poznania klientów i zdefiniowania produktu. Najczęstsze przyczyny upadku 80% nowych firm w ciągu 5 lat to: • wyczerpanie się funduszy, • niezdolność do tworzenia dokładnych prognoz finansowych, • brak dostatecznego finansowania, • zła lokalizacja, • słaba płynność finansowa. Prawidłowo opracowany biznesplan uwzględnia możliwość zaistnienia takich sytuacji. Można się przed nimi chronić, przygotowując dobre prognozy finansowe i realistyczną strategię sprzedaży i dystrybucji. Dobry, przemyślany plan zmniejsza możliwość porażki, zwiększając szansę sukcesu. Bez biznesplanu zbyt wiele rzeczy pozostawia się przypadkowi. Trzy typy biznesplanów Biznesplan może przyjmować różną postać. Tak różną jak różne są firmy. Nie istnieje jeden schemat pasujący do wszystkich kontekstów. Różne typy biznesplanów to między innymi plany strategiczne, inwestycyjne, rozszerzające, operacyjne, roczne, wewnętrzne, produktowe, plany wykonalności czy wzrostu. To, jaki biznesplan należy pisać, zależy od tego, do czego będzie on służył i jaka jest obecna sytuacja. Jeśli celem planu jest pozyskanie pieniędzy, dla inwestorów bardzo ważny będzie zespół zarządzający, a dla bankierów historia finansowa. Biznesplany możemy ogólnie podzielić na trzy typy: (wstępny, pełny, wewnętrzny) Biznesplan wstępny Nazywany czasem miniplanem, biznesplan wstępny jest zwykle wykorzystywany do ustalenia kroków niezbędnych do rozpoczęcia nowej działalności. Zajmuje około 10 stron i może stanowić wartościowy wstęp do późniejszych prac nad planem pełnym. Jego zadaniem jest szybkie przetestowanie koncepcji biznesu lub zmierzenie poziomu zainteresowania inwestorów. Zawiera krótki opis firmy, jej celów, zespołu zarządzającego, produktów lub usług, klientów, docelowego segmentu rynku i strategii rynkowej. Wśród spraw finansowych uwzględnia prognozowaną sprzedaż, zestawienia zysków i strat oraz przepływy gotówkowe - ale tylko za pierwszy rok. Plan wstępny nie powinien zastępować pełnego biznesplanu. Najważniejszym zadaniem planu wstępnego jest przedstawienie ogólnego opisu działalności, z zarysem misji, podaniem warunków osiągnięcia sukcesu oraz analizą rynku i progu rentowności. Stanowi dobre narzędzie pozwalające sprawdzić, czy w ogóle warto rozpoczynać działalność (odpowiada na pytanie „To świetny pomysł, ale czy będzie z tego biznes?"). Nie jest jednak wystarczająco dokładny, by można było na jego podstawie prowadzić działalność. Należy go wydrukować na papierze bardzo dobrej jakości, na kolorowej drukarce laserowej. W pełnym planie powinny także znajdować się elementy graficzne, taki jak wykresy, tabele i ilustracje, a całość powinna być czytelna i mieć trwałą postać. Biznesplan wewnętrzny Biznesplan wewnętrzny pisze się po to, by pozyskać zasoby z własnej firmy. Potrzebny jest do planowania wzrostu, wprowadzania nowej usługi lub poszerzania profilu produkcji. Skupia się na jednym aspekcie działalności firmy. Służyć może także do uaktualnienia zamierzeń. Jeśli na przykład rynek szybko się zmienia, biznesplan można aktualizować w odstępach rocznych, półrocznych lub nawet miesięcznych. Plany takie mają zastosowanie wyłącznie wewnętrzne i mogą być albo bardzo krótkie (nie więcej niż 20 stron), albo dość długie (ponad 40 stron). Wszystko zależy od celu. W wewnętrznych planach nie pojawiają się szczegółowe informacje o firmie i jej zarządzie. Prognozy finansowe ograniczają się do działu lub oddziału, dla którego plan jest sporządzany, nie trzeba też uwzględniać tylu informacji co w standardowych biznesplanach i prezentacjach. Wewnętrzne plany uwzględniają analizę progu rentowności i zestawienie przepływów gotówkowych, zwykle nie zawierają jednak założeń pro forma ani bilansu obejmującego okres 3-5 lat. Istotny jest dobór zagadnień, które chce się zaprezentować, a także kolejność ich prezentacji oraz język, jakim się posługujemy. Już po napisaniu podsumowania można pokazać je osobie nie związanej z piszącymi żadnymi interesami i nie znającej danej tematyki. Jeżeli podsumowanie zostanie zrozumiane i nie będzie budzić wątpliwości, oznacza to, że jest napisane poprawnie i nie wywoła negatywnych reakcji oceniających. Treść podsumowania wykonawczego – niezbędne elementy Powinno informować o istocie przedsięwzięcia, jego celach, sposobach realizacji, kosztach i przewidywanych wynikach. 1. Opis przedsięwzięcia/firmy. W podsumowaniu wykonawczym musi być wyraźnie podkreślony cel, jaki chce się osiągnąć. Cel ten powinien mieć charakter wymierny, a jego realizacja powinna oferować znaczne korzyści realizującym przedsięwzięcie (a także inwestorom), Np. nasza firma chce w ciągu najbliższych trzech lat zwiększyć swój udział w krajowym rynku z 7 do 15%, co oznacza roczne przychody rzędu 200 mln zl i zysk netto w granicach 25 mln zł. 2. Krótka charakterystyka firmy (w przypadku istniejącej) Obejmująca przedmiot działalności, wielkość mierzoną obrotami i zatrudnieniem. np. nasza firma powstała w 1991roku w Radomiu. Przedmiotem jej działalności jest produkcja wysokiej jakości damskiego obuwia skórzanego. W ciągu ostatnich pięciu lat wartość sprzedaży obuwia firmy wzrosła z 15 min zł do 29 min zł, a zatrudnienie z 30 do 40 osób. 4. Docelowy rynek Jakie są przewidywania wzrostu rynku, jaki będzie udział przedsiębiorstwa w rynku, perspektywy wzrostu sprzedaży. Podać strategię cenową, jaką będzie stosować firma, Np. w naszym regionie będziemy jedyną firmą zajmującą się nadawaniem samochodom sportowego wyglądu. Przeprowadzone badania wskazują, że popyt na tego typu usługi rośnie w tempie 5-7% rocznie. Nasze usługi będą atrakcyjne cenowo w stosunku do konkurencji z innych części kraju, a także w stosunku do cen usportowionych samochodów kupowanych od producentów. Naszym celem jest opanowanie 75% lokalnego rynku na tego typu usługi. 5. Przewaga konkurencyjna Należy zaznaczyć, jaką przewagą w stosunku do innych podmiotów oferujących podobne produkty lub usługi dysponować będzie dane przedsiębiorstwo. Może to być niższa cena, wyższa jakość, wzornictwo, miejsce działania, dostęp do surowców, kontakty z nabywcami itd. Pisząc o przewadze konkurencyjnej, pośrednio informujemy czytelnika, dlaczego nabywca będzie wybierał nasz produkt lub usługę, Np. nasze sadzonki będą pochodzić z najzdrowszych w Europie obszarów leśnych - Puszczy Białowieskiej i Puszczy Augustowskiej a ich cena będzie porównywalna ze średnią ceną rynkową. 5. Krótka charakterystyka zespołu - założycieli biznesu lub kierownictwa przedsiębiorstwa Np. obaj właściciele siłowni ukończyli Akademię Wychowania Fizycznego, a jeden z nich jest absolwentem podyplomowych studiów z zakresu organizacji i zarządzania. W przypadku biznesplanów pisanych dla dużych, od dawna istniejących firm o ugruntowanej pozycji, zamieszczanie danych o kierownictwie w podsumowaniu wykonawczym jest niepotrzebne. Wiele wskazuje na to, że w najbliższych latach wzrost sprzedaży nie będzie już tutaj tak dynamiczny ze względu na recesję gospodarczą oraz nasycenie rynku. W związku z tym właściciele firmy zdecydowali się na rozpoczęcie ekspansji firmy na sąsiednie rynki. Spośród kilku rozważanych regionów (między innymi rynków dawnych województw chełmskiego, przemyskiego, bialskopodlaskiego) zdecydowano się na rozpoczęcie działalności na rynku lubelskim. W regionie dawnego województwa lubelskiego jest bowiem najwięcej użytków rolnych, na które przypada największa ilość zużywanych środków ochrony roślin i nawozów sztucznych w porównaniu z innymi analizowanymi regionami. Jednym z argumentów przemawiających za wyborem rynku lubelskiego był również fakt, iż do hurtowni w Zamościu przyjeżdża wielu klientów z regionu lubelskiego, co sygnalizuje, że hurtownie działające na rynku lubelskim nie są w stanie w pełni zadowolić miejscowych klientów. Przeprowadzona analiza konkurencji wykazała, że na rynku lubelskim funkcjonują obecnie trzy firmy świadczące usługi konkurencyjne w stosunku do Agrotexu. Dwie z nich są stosunkowo małe i oferują do sprzedaży ograniczony asortyment produktów. Trzecia jest znacznie większa, ale ma mato atrakcyjną lokalizacją, a ponadto nie oferuje usług transportowych. Wyroby do nowej placówki Agrotexu będą dostarczane z hurtowni macierzystej w Zamościu. Sprzedaż będzie się odbywać na terenie hurtowni lub -pozłożeniu odpowiedniego zamówienia - w miejscu wskazanym przez klienta. Doświadczenie i znajomość branży właścicieli firmy, a także posiadane umowy z dostawcami, pozwolą lubelskiej hurtowni utrzymać płynność zaopatrzenia w artykuły, na które występuje szczególny popyt w danym okresie. Firma Agrotex w Lublinie będzie usytuowana w centrum handlu hurtowego przy głównym szlaku komunikacyjnym Warszawa - Zamość, w pobliżu dwóch małych, konkurencyjnych hurtowni. W ten sposób klienci będą dostrzegać kontrast między dużym i dobrze utrzymanym obiektem Agrotexu a małymi i źle zaopatrzonymi konkurentami. Cele i opis przedsięwzięcia 1. Dobór treści W tej części biznesplanu zawarte są podstawowe informacje o firmie lub przedsięwzięciu oraz najważniejsze cele i zadania, które będą realizowane. Po przeczytaniu tego rozdziału czytelnik powinien wiedzieć, w jakim celu opracowano biznesplan. Układ i struktura tego rozdziału jest uzależniona od typu przedsięwzięcia i przede wszystkim od tego, czy mamy do czynienia z firmą już istniejącą, czy z zupełnie nowym podmiotem. Struktura rozdziału dla firmy funkcjonującej: 1.1. Historia firmy • Nazwa oraz miejsce i data założenia firmy • Pierwotne cele firmy - typ realizowanej produkcji lub świadczonych usług • Dotychczasowe najważniejsze osiągnięcia • Sytuacja finansowa firmy za ostatnie 3-5 lat 1.2. Obecna sytuacja firmy • Opis majątku firmy • Obecne produkty i usługi firmy • Obecna pozycja rynkowa • Bieżąca sytuacja finansowa 1.3. Charakterystyka przedsięwzięcia • Zakładane cele • Środki realizacji celów • Przewidywane efekty 2. Dotychczasowe osiągnięcia firmy i cele przedsięwzięcia Ze względu na ograniczoną objętość dokumentu zagadnieniom tym nie powinno się poświęcać więcej niż jedną-dwie strony maszynopisu. Historia firmy informuje oceniającego o tym, jakimi doświadczeniami i umiejętnościami dysponują pracownicy firmy i czy będą one przydatne w projektowanym przedsięwzięciu. Niejednokrotnie firma w ciągu swojej historii przechodzi całkowite „przebranżowienie". O tego typu procesach należy również wspomnieć w biznesplanie — mogą one świadczyć o zakumulowanej w firmie wiedzy i umiejętności wprowadzania zmian. Istotna i warta podkreślenia jest także renoma, jeżeli firma taką posiada. 4. Wybór nazwy Nazwa jest pierwszą wizytówką firmy i może być zarówno istotną siłą, jak i słabością firmy/przedsięwzięcia. Wybierając nazwę firmy, powinniśmy pamiętać o tym, że może ona informować o rodzaju prowadzonej działalności oraz promować firmę. „Elektroland" - sieć sklepów oferujących elektryczne artykuły gospodarstwa domowego, „Dywanoland" - sklep z dywanami, „1001 drobiazgów" - drobne artykuły różnych branż, „TTW Dom i Ogród" - artykuły wyposażeniowe, „Mlekovita" - mleczarskie itd. Zdecydowana większość przedsiębiorców wybiera jednak niewiele mówiące, obco brzmiące zbitki słów, które nie tylko o niczym nie informują, ale są trudne do zapamiętania. Tego typu nazwa zazwyczaj nie razi, ale i nie pełni roli informacyjnej. Pewna grupa przedsiębiorców użycza własnego nazwiska swojej firmie. Takie nazwy mają wywołać u nabywcy wrażenie pewności, solidności i bezpieczeństwa, gdyż przedsiębiorca swoim nazwiskiem gwarantuje jakość wyrobów i usług (Smorawiński, Zasada). Może to również świadczyć o dominującej pozycji jednego z partnerów (np. kancelaria prawna Wardyński) lub o historii i tradycji firmy (E. Wedel, Blikle). Nazwa nie powinna wywoływać negatywnych skojarzeń ani być kontrowersyjna. Znane są przypadki zmian nazw, które „źle się klientom kojarzyły" lub przypominały niechlubną przeszłość. Np. firma Datsun zmieniła markę swoich samochodów na Nissan, gdyż poprzednia mogła kojarzyć się nabywcom z niską jakością. Powinno się również zwrócić uwagę na możliwość zastrzeżenia nazwy przez już istniejący podmiot — wówczas możemy z niej korzystać wyłącznie za zgodą tego podmiotu (najczęściej odpłatnie). co zamierzają osiągnąć docelowo i w krótkim okresie? ...nie chcemy być restauracją „przy skansenie", chcemy stać się punktem docelowym dla turystów; ...w pierwszym roku działalności zamierzamy osiągnąć zysk w wysokości 55 tyś. zł jak zamierzają to osiągnąć? ...w naszej restauracji serwowane będą dania kuchni staropolskiej, przy ich przygotowywaniu będzie mógł uczestniczyć sam klient... Nie należy jednak w tej części szczegółowo charakteryzować technik i procedur gdyż będą one charakteryzowane w rozdziale drugim, charakteryzującym produkt i technologię. Natomiast w tym miejscu zasygnalizujemy oczekiwane wyniki przedsięwzięcia w ujęciu rynkowym i finansowym. 6. Wybór formy prawnej Bardzo ważnym problemem jest wybór formy prawnej dla przedsięwzięcia. Obowiązujące prawo oferuje kreatorowi spory wybór. Poszczególne formy przedsiębiorstw znacznie się jednak od siebie różnią. Ze względu na podmiot kreujący przedsiębiorstwo, specyfikę przyszłej działalności, możliwości finansowe kreatora, kwestie podatkowe i inne, wybierana jest jedna spośród wielu istniejących form prawnych prowadzenia działalności gospodarczej. 7. Lokalizacja firmy Jednym z podstawowych problemów jest lokalizacja firmy. Dla firm działających w takich branżach, jak gastronomia, handel czy hotelarstwo, lokalizacja może być (i często jest) najważniejszym czynnikiem decydującym o sukcesie lub porażce całego przedsięwzięcia. Rozpatrując możliwe lokalizacje firmy/przedsięwzięcia (zakładając, że w ogóle istnieją możliwości wyboru), powinno się wziąć pod uwagę następujące zagadnienia: cenę - czy lokalizacja jest najkorzystniejsza pod względem ceny zakupu bądź wynajmu nieruchomości (w zależności od tego, jakie mamy zamierzenia i możliwości), Analiza rynku Kolejność części biznesplanu nie pokrywa się najczęściej z kolejnością prac realizowanych przy jego tworzeniu. Analiza rynku jest jedną ze środkowych części dokumentu, jednak czynności związane z badaniem rynku i opracowywaniem zebranych informacji powinny być wykonane na samym początku. Niezależnie od tego, czy biznesplan dotyczy nowego czy istniejącego już przedsięwzięcia, od wyników analizy zależy, czy w ogóle będą podejmowane dalsze czynności planistyczne i wykonawcze. Na tym etapie weryfikowane są bowiem wstępne założenia dotyczące celowości całego przedsięwzięcia. Analiza rynku ma dać odpowiedź na pytanie, czy oferowany przez firmę produkt/usługa znajdą nabywców na rynku? Czy na rynku istnieją, potencjalni nabywcy danego produktu/usługi, ilu ich jest i na ilu z nich można liczyć, biorąc pod uwagę istnienie konkurencji? Prowadzone badania powinny wykazać, czy intuicja lub doświadczenie inicjatorów przedsięwzięcia znajdują poparcie w faktach. Jeżeli badania wykażą, że popyt na dany produkt lub usługę jest zbyt mały lub konkurenci dysponują poważną przewagą, wówczas: należy gruntownie zmodyfikować wstępne założenia dotyczące projektowanego przedsięwzięcia (produktu, usługi, rynku, cen) lub nawet zaniechać dalszych prac. Jeśli zaś okaże się, że na rynku istnieje miejsce, należy przystąpić do dalszych czynności planistycznych i weryfikacyjnych. Ta część planu i związane z nią działania są więc kluczowe. Analiza rynku jest chyba również najbardziej pracochłonną czynnością towarzyszącą przedsięwzięciu. Prowadzenie takich badań może być czasochłonne, kosztowne i męczące, zwłaszcza, gdy ma się do czynienia z rynkiem popularnych dóbr konsumpcyjnych, a większość prac wykonują sami inicjatorzy przedsięwzięcia i zarazem autorzy biznesplanu. Marketing Dysponując informacjami o strukturze i potrzebach rynku, należy przystąpić do tworzenia planu marketingowego. Ma on na celu dobranie i zaprojektowanie działań, które pozwolą osiągnąć zakładaną pozycję na rynku. Cechą charakterystyczną działań marketingowych jest bezpośrednie nakierowanie na odbiorcę. W planie marketingowym ustala się, co jest do zrobienia, jak to robić, kiedy będzie to robione i kto jest za to odpowiedzialny. Niezależnie od tego, czy plan tworzony jest przez firmę istniejącą, czy na potrzeby nowego przedsięwzięcia, w planie marketingowym powinny znaleźć się następujące elementy: 1. Cele marketingowe 2. Mieszanka marketingowa • produkt • cena • dystrybucja • promocja 3. Koszty działań promocyjnych Zarządzanie W tej części biznesplanu zamieszcza się zazwyczaj wybrane informacje o sposobie kierowania przedsięwzięciem. Większość założeń dotyczących organizacji przedsięwzięcia zawarto w poprzednich częściach planu. Rozdział poświęcony zarządzaniu jest zazwyczaj stosunkowo krótki i zawiera dane będące niezbędnym dopełnieniem do zagadnień już przedstawionych i scharakteryzowanych. Praca nad harmonogramem pozwala: • wyróżnić najważniejsze składowe procesu (czynności niezbędne do uruchomienia przedsięwzięcia projektowanego w biznesplanie), • określić czas trwania poszczególnych czynności, • ustalić kolejność realizacji poszczególnych działań, • zdefiniować odpowiedzialność za realizację poszczególnych działań. Wyznaczone zadania stają się bowiem osobistymi zobowiązaniami osób za nie odpowiedzialnych. Proces tworzenia harmonogramu pozwala też upewnić się twórcom przedsięwzięcia, czy żadna z istotnych czynności nie została pominięta w dotychczasowych rozważaniach. Analiza szans i zagrożeń Każdy, nawet najlepiej przygotowany projekt obarczony jest ryzykiem niepowodzenia. Na powodzenie przedsięwzięcia ma wpływ wiele zewnętrznych czynników, częściowo lub całkowicie od niego niezależnych. Niektóre z nich można uznać za szansę, inne mogą stanowić zagrożenie. Podstawowym celem tej części planu jest zaprojektowanie działań, które pozwolą wykorzystać szansę i zneutralizować zagrożenia. Biznesplan nie powinien ograniczać się do enumeracji szans i zagrożeń, lecz również wskazywać sposób reakcji przedsięwzięcia na pojawiające się impulsy z otoczenia. Impulsy mogą pochodzić zarówno z bliskiego, jak i dalekiego otoczenia. W praktyce oznacza to najczęściej trzy warianty: optymistyczny, średni i pesymistyczny. Do każdego z nich powinna istnieć symulacja finansowa. Najważniejsze szanse i zagrożenia mogą zostać ujęte w formie tabeli, która będzie zawierała opis poszczególnych zjawisk i planowane przez kierownictwo przedsięwzięcia sposoby reakcji. W łatwiejszej sytuacji są autorzy biznesplanów tworzonych dla przedsięwzięć realizowanych w ramach istniejących już struktur, dla określonych inwestycji lub projektów restrukturyzacyjnych. Dysponują oni bowiem nie tylko niezbędnymi informacjami gromadzonymi i tworzonymi przez istniejące służby finansowe, ale i niezbędnym doświadczeniem przy tworzeniu tego typu projekcji. Część finansowa takich biznesplanów jest najczęściej bardziej rozbudowana i złożona. Załączniki do biznesplanu W końcowej części biznesplanu zamieszcza się załączniki. W załącznikach podaje się informacje, które uzupełniają właściwy tekst biznesplanu. Najczęściej pełnią one rolę: • uszczegóławiającą i wzbogacającą, • uwiarygodniającą, • uzmysławiającą. Załączniki uszczegóławiające prezentują te informacje, na które brak miejsca w podstawowych rozdziałach biznesplanu. Krótka charakterystyka zespołu kierowniczego przedsięwzięcia, zamieszczona w planie, może być wzbogacona w załącznikach o życiorysy zawodowe wyżej wymienionych osób, kserokopie dyplomów potwierdzających ich wykształcenie, kwalifikacje itd. Do załączników wzbogacających należą dodatkowe symulacje finansowe, które są niekiedy przeprowadzane w ramach analizy finansowej przedsięwzięcia, a wykraczają poza standardowe wymogi części finansowej biznesplanu. Bardzo często w załącznikach zamieszcza się wzory ankiet, za pomocą których prowadzono badanie rynku, oraz statystykę odpowiedzi respondentów na podstawowe pytania zawarte w ankietach.