krymskich, Streszczenia z Język polski

Pobierz krymskich i więcej Streszczenia w PDF z Język polski tylko na Docsity!

Romantyczna podróż na Wschód w Sonetach

krymskich

Wprowadzenie Przeczytaj Mapa interaktywna Sprawdź się Dla nauczyciela

Podróż była częścią romantycznego stylu życia. Romantycy chętnie wyruszali w drogę, nie tylko w poszukiwaniu egzotyki i przygód, ale także po to, by podczas wędrówki móc wejrzeć w głąb samych siebie. Szczególnie ważnym kierunkiem podróży okazał się Wschód. Orient fascynował romantyków odmiennością natury, kultury oraz zaskakiwał specyficzną filozofią życia mieszkańców.

Twoje cele

Poznasz okoliczności powstania Sonetów krymskich. Utrwalisz wiedzę na temat sonetu i gatunków związanych z literaturą podróżniczą. Zrekonstruujesz literacką trasę podróży Adama Mickiewicza. Scharakteryzujesz przestrzeń poetycką Sonetów krymskich. Przeanalizujesz funkcjonowanie motywu podróży w cyklu Sonety krymskie.

Walenty Wańkowicz, 1827-1828, Adam Mickiewicz na Judahu skale Źródło: domena publiczna.

Romantyczna podróż na Wschód w Sonetach

krymskich

wyprawy – podobnie jak towarzystwo – był więc dla Mickiewicza niezwykle intrygujący. Podróż rozpoczęła się 19 sierpnia 1825, a zakończyła 27 października tego samego roku. Wyprawa obfitowała w wiele wrażeń i była dla Mickiewicza ogromnym przeżyciem – poeta po raz pierwszy płynął statkiem, po raz pierwszy zetknął się z tak dziką i nieoswojoną naturą, a przede wszystkim poznał ludzi Orientu: muzułmańskich Tatarów, którzy zamieszkiwali Krym. W podróży na Krym brał udział także Aleksander Boszniak - entomolog będący najprawdopodobniej carskim szpiegiem.

Mickiewicz notował swoje wrażenia, a także ciekawe informacje na temat kultury i historii Krymu. Po powrocie do Odessy wykorzystał zdobyte inspiracje, tworząc 18 sonetów poświęconych wyprawie i zadedykowanych „towarzyszom podróży krymskiej”. W 1826 roku poeta wydał w Moskwie zbiór zatytułowany Sonety. W jego skład wchodziły Sonety krymskie oraz 22 sonety miłosne nazwane Sonetami odeskimi, adresowane prawdopodobnie do Sobańskiej.

Polecenie 1

Zapoznaj się z tytułami sonetów wchodzących w skład cyklu i informacjami na temat utworów. Następnie wybierz jeden z sonetów i opisz przedstawioną w nim sytuację liryczną.

Teksty sonetów pochodzą ze strony hps://literat.ug.edu.pl/amwiersz/index.htm. [data dostępu: 20.03.19].

Słownik

egzotyzm

(gr. eksotikos – daleki, obcy) wprowadzanie do utworu elementów nawiązujących do odległych krajów i kultur. W romantyzmie najczęściej nawiązywano do świata Orientu i krajów arabskich (np. Algierii, Egiptu)

koloryt lokalny

obecność w utworze elementów charakterystycznych dla opisywanego kraju czy obszaru. Służy ukazaniu odmienności i egzotyki danego miejsca

marynistyka

twórczość, której przewodnim tematem jest morze

mirza

szlachcic tatarski (dawniej tytuł książęcy)

orientalizm

(łac. orientalis – wschodni) powszechna w romantyzmie fascynacja Orientem (Wschodem)

sonet

utwór poetycki zbudowany z dwóch strof czterowersowych (o rymach okalających w układzie ABBA) i dwóch trzywersowych (o układzie rymów CDC DCD lub CDE CDE). W klasycznej formie dwie pierwsze strofy mają charakter opisowy, a dwie ostatnie – refleksyjny. W języku polskim od okresu baroku stosowano dwie odmiany sonetów: włoski i francuski. W obu wersjach dwie początkowe strofy (kwadryny) rymuje się tak samo, czyli ABBA ABBA (czasem ABAB ABAB). W odmianie włoskiej sonetu podkreśla się odrębność tercetów (przykłady układu rymów powyżej), natomiast w sonecie francuskim wyodrębnia się parę wersów o układzie rymów: CC DED lub CDCD EE

Polecenie 2

Wybierz jeden z sonetów, których nagrania znajdują się na powyższej mapie. Spróbuj określić, w jaki sposób emocje doświadczane przez podmiot liryczny wpływają na opis miejsc. Zapisz swoje refleksje poniżej.

Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸 醙 難

Ćwiczenie 1

Wskaż elementy typowe dla literatury podróżniczej:

elementy tragizmu

elementy komizmu

budowanie kolorytu lokalnego poprzez opis

motyw konfliktu

motyw podróży

opisy odwiedzanych miejsc, innych kultur, obyczajów

opis wrażeń podróżnika

motyw miłości

Ćwiczenie 4

Zastanów się, jakie ograniczenia i możliwości stworzył Mickiewiczowi wybór formy wypowiedzi. Następnie oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń.

Stwierdzenie Prawda Fałsz Forma sonetu umożliwia drobiazgowy opis prezentowanego tematu. Tworząc cykl utworów, należy je urozmaicić, by forma nie stała się monotonna dla odbiorcy. Nieprzekraczalna liczba 14 wersów wymusza zwięzłość wypowiedzi.

Ćwiczenie 5

Uzupełnij tabelę przedstawiającą różne typy przestrzeni poetyckiej w Sonetach krymskich.

morze, step, góry, miasto, „Już góra z piersi mgliste otrząsa chylaty...”, „Spojrzyj w przepaść — niebiosa leżące na dole, To jest morze...”, „Szum większy, gęściej morskie snują się straszydła...”

Typ przestrzeni Tytuł utworu Cytat

morze

step

góry

miasto

Ćwiczenie 6

Przeredaguj treść wybranego sonetu na kartkę pamiętnika z podróży.

Ćwiczenie 7

Na podstawie analizy wybranego sonetu odpowiedz na pytania:

O czym jest mowa w części opisowej sonetu (dwie pierwsze strofy)?

Czego dotyczy część refleksyjna (dwie kolejne tercyny)?

Na czym polega romantyczna mowa uczuć w całym sonecie?

Ćwiczenie 8

Rozważ sens sformułowania Aliny Witkowskiej o tym, że Adam Mickiewicz w Sonetach krymskich ukazuje zmienne nastroje bohatera, od zachwytu nad bogactwem orientalnych pejzaży (stepowego, morskiego, górskiego) do pełnego tęsknoty nadsłuchiwania głosów z ojczyzny, melancholijnej refleksji nad przemijaniem, powstrzymywanej rozpaczy, ukrywanego samotnego bólu. Sformułuj argumenty, którymi uzasadnisz swoje stanowisko w wypracowaniu.

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1. wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

6. rozpoznaje rodzaje stylizacji (archaizacja, dialektyzacja, kolokwializacja, stylizacja środowiskowa, biblijna, mitologiczna itp.) oraz określa ich funkcje w tekście;

7. rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1. formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

2. wyjaśnia, w jaki sposób użyte środki retoryczne (np. pytania retoryczne, wyliczenia, wykrzyknienia, paralelizmy, powtórzenia, apostrofy, przerzutnie, inwersje) oddziałują na odbiorcę;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

10. w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów.

IV. Samokształcenie. Uczeń:

6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje w zakresie wielojęzyczności; kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

odczytuje główną myśl tekstów literackich, wyszukuje i selekcjonuje informacje w tekstach literackich, rozpoznaje budowę wybranego gatunku literackiego, analizuje funkcjonowanie motywu kulturowego (podróż) w cyklu poetyckim, dostrzega wartości uniwersalne literatury.

Strategie nauczania:

konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

rozmowa kierowana, przekład intersemiotyczny, metoda ćwiczeń przedmiotowych, mapa mentalna.

Formy zajęć:

praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki, zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale, tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda, mapy, atlasy, przewodniki, karty pracy, atrybuty sztuki teatralnej (elementy scenografii, kostiumy, rekwizyty).

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Mapa mentalna. Nauczyciel pisze na tablicy wyraz PODRÓŻ. Uczniowie, pracując w grupach, na dużych arkuszach papieru rysują schematyczną drogę, umieszczają na niej samotnego wędrowca i zapisują po obu jej stronach określenia miejsc i uczucia bohatera Sonetów krymskich, a także cel i motywy podróży. W swojej pracy mogą korzystać z mapy interaktywnej (multimedium). Uczniowie zachowują kolejność utworów. Prezentują wyniki swojej pracy (np. w formie wystawy na ścianie). Ustalenia uczniów nauczyciel nazywa pejzażem mentalnym bohatera romantycznego, mówi

WNIOSEK: ...

Powstają następujące przykładowe zapisy:

Przykładowy wniosek:

Personifikacja okrętu w sonecie Żegluga Adama Mickiewicza służy wyrażeniu stanu psychicznego podmiotu lirycznego, którego możemy utożsamić z Adamem Mickiewiczem. Metaforyzowany obraz żeglugi łączy się z metaforycznym ukazaniem „mowy uczuć” romantycznego poety. Poeta wyznaje: „Lekko mi! rzeźwo! lubo! wiem, co to być ptakiem.”

Faza podsumowująca

1. Wybrani przez nauczyciela uczniowie prezentują swoje ustalenia na forum klasy. Nauczyciel podsumowuje wypowiedzi uczniów, uogólniając je. Wybrany uczeń formułuje wniosek. Przykład: W Sonetach krymskich pojawia się myśl o znaczeniu podróży dla romantyków. Człowiek to istota poszukująca, błądząca, przemieszczająca nowe etapy tułaczki, pielgrzymowania czy zwykłej podróży. Adam Mickiewicz ukazuje zmienne nastroje doznawane w trakcie podróży na Wschód.

Zadanie domowe:

Nauczyciel przedstawia uczniom tematy zadania domowego do wyboru.

1. Prosi, by napisali wypracowanie na podstawie ćwiczenia 8 w e‐materiałach. (Sformułuj argumenty, którymi uzasadnisz swoje stanowisko w wypracowaniu zredagowanym na podstawie wypowiedzi Aliny Witkowskiej.)
2. Wybierz dowolne miejsce, w którym ostatnio odpoczywałeś. Opisz je dwukrotnie. Za pierwszym razem, zachowując obiektywnie relacjonujący charakter wypowiedzi, za drugim zastosuj uniezwyklający styl.
3. Na podstawie mapy podróży po Oriencie w e‐materiale opracuj krótki, ale konkretny przewodnik takiej wędrówki.

Materiały pomocnicze:

Alina Witkowska, Mickiewicz – słowo i czyn, Warszawa, 1998. Czesław Zgorzelski, O sztuce poetyckiej Adama Mickiewicza, Warszawa 1976.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

doznania podmiotu lirycznego określenia z sonetu Żegluga poczucie mocy wznosi kark, zdeptał fale, dąsa się poczucie radości, dynamiki przewala się, nurkuje, obłoki sieka poczucie wolności leci, wiatr chwyta pod skrzydła

Wybrany uczeń lub uczniowie mogą się zapoznać z mapą interaktywną przed zajęciami i na jej podstawie przygotować prezentację dotyczącą podróży Adama Mickiewicza.