Zasady Oceniania Rozwiązań Zadań z Biologii na Poziomie Rozszerzonym - Matura 2016, Schematy z Biologia

Pobierz Zasady Oceniania Rozwiązań Zadań z Biologii na Poziomie Rozszerzonym - Matura 2016 i więcej Schematy w PDF z Biologia tylko na Docsity!

EGZAMIN MATURALNY

W ROKU SZKOLNYM 2015/

FORMUŁA DO 2014

(„STARA MATURA”)

BIOLOGIA

POZIOM ROZSZERZONY

ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ

ARKUSZ MBI-R

MAJ 2016

Uwaga: Akceptowane są wszystkie odpowiedzi merytorycznie poprawne i spełniające warunki zadania.

Zadanie 1. (0−1)

Obszar standardów Opis wymagań

Wiadomości i rozumienie Porównanie składu chemicznego głównych grup związków organicznych występujących w organizmach (I.2b.3)

Schemat punktowania 1 p. – za prawidłowe wpisanie w luki tekstu sześciu nazw pierwiastków. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

W skład węglowodanów, białek, lipidów i kwasów nukleinowych wchodzą trzy podstawowe pierwiastki: węgiel, wodór, tlen. Oprócz tych pierwiastków białka zawierają jeszcze dwa: azot i siarkę. W kwasach nukleinowych nie ma pierwiastka występującego w białkach, którym jest siarka, ale jest fosfor , którego nie ma w składzie białek (niemodyfikowanych potranslacyjnie).

Zadanie 2. (0−2)

Wiadomości i rozumienie Rozpoznanie na rysunku rodzajów siateczki śródplazmatycznej i określenie ich funkcji (I.1a.c.7)

Schemat punktowania 2 p. – za poprawne wpisanie w tabelę nazw obu rodzajów siateczki śródplazmatycznej i poprawne określenie ich funkcji (poprawne uzupełnienie obu wierszy tabeli).

1 p. – za poprawne wpisanie w tabelę nazwy jednego rodzaju siateczki śródplazmatycznej i poprawne określenie jej funkcji (poprawne uzupełnienie jednego wiersza tabeli).

0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi

Nazwa struktury Funkcja struktury

A.

szorstka siateczka śródplazmatyczna / wewnątrzplazmatyczna; szorstkie retikulum endoplazmatyczne

synteza białek / translacja; modyfikowanie białek; transport wyprodukowanych białek

B.

gładka siateczka śródplazmatyczna / wewnątrzplazmatyczna; gładkie retikulum endoplazmatyczne

synteza / metabolizm kwasów tłuszczowych / fosfolipidów / lipidów / steroidów; detoksykacja; magazynowanie jonów wapnia

Zadanie 5. (0−2) a) (0−1)

Tworzenie informacji Określenie znaczenia dla narządów organizmu człowieka występowania w cyklu komórkowym fazy G 0 (III.2a, I.4a.15)

Schemat punktowania 1 p. – za poprawne podanie znaczenia możliwości powrotu komórek fazy G 0 do cyklu komórkowego uwzględniające możliwość regeneracji lub wzrostu narządu.

0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi

Powrót komórek z fazy G 0 do cyklu komórkowego umożliwia:

• wzrost narządów.
• regenerację narządów.
• zastąpienie komórek obumarłych lub uszkodzonych przez komórki żywe.

Uwaga: Nie uznaje się ogólnych odpowiedzi odnoszących się do regeneracji całego organizmu.

b) (0−1)

Wiadomości i rozumienie Wskazanie fazy w cyklu komórkowym, w której zachodzi replikacja DNA (I.4a.15)

Schemat punktowania 1 p. – za podanie prawidłowej fazy cyklu komórkowego. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

faza S

Zadanie 6. (0−2)

Tworzenie informacji

Rozpoznanie przedstawionych na schemacie grup procesów metabolicznych i uzasadnienie ich anabolicznego lub katabolicznego charakteru (III.3a, I.4a.2)

Schemat punktowania 2 p. – za podanie poprawnej nazwy każdego z kierunków przemian metabolicznych wraz z uzasadnieniem odnoszącym się do złożoności substratów i produktów lub przemian energii. 1 p. – za podanie poprawnej nazwy jednego z kierunków przemian metabolicznych wraz z uzasadnieniem uwzględniającym jedną charakterystyczną cechę tego kierunku przemian. 0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi

Procesy A – katabolizm, ponieważ są to reakcje rozpadu związków złożonych na związki proste / podczas tych rekcji powstaje ATP.

Procesy B – anabolizm, ponieważ są to reakcje syntezy związków złożonych ze związków prostych / podczas tych reakcji wykorzystywany jest ATP.

Uwaga: Nie uznaje się odpowiedzi, w których zawarte jest stwierdzenie, że energia powstaje lub ginie.

Zadanie 7. (0−2) a) (0–1)

Tworzenie informacji Na podstawie opisu doświadczenia określenie i uzasadnienie próby kontrolnej (III.1a, I.4b.22)

Schemat punktowania 1 p. – za wskazanie grupy II i uzasadnienie uwzględniające bezpośrednio lub pośrednio brak mutacji / zmian w tej grupie.

0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowa odpowiedź

Grupa II , ponieważ myszy miały niezmutowany gen kodujący glikoproteinę.

b) (0–1)

Tworzenie informacji Przewidywanie wyników doświadczenia na podstawie jego opisu (III.1a. I.4b.22)

Schemat punktowania 1 p. – za wskazanie grupy I i poprawne uzasadnienie odnoszące się do syntezy niefunkcjonalnej glikoproteiny lub jej braku wskutek mutacji, i w konsekwencji nieusuwanie leków z komórek.

0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowa odpowiedź

W grupie I , ponieważ zmutowany gen może kodować niefunkcjonalną glikoproteinę, która nie będzie usuwać leków z komórek.

Zadanie 8. (0−3) a) (0−1)

Tworzenie informacji

Zinterpretowanie informacji przedstawionych na wykresie dotyczących wysycenia hemoglobiny tlenem w zależności od pH osocza krwi człowieka (III.2a, I.4a.5.7)

Schemat punktowania 1 p. – za podkreślenie w zdaniu dwóch prawidłowych określeń. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

W sytuacji obniżenia się pH osocza krwi, ( zwiększa się / zmniejsza się) powinowactwo

hemoglobiny do tlenu, co powoduje, że tlen przyłączony do hemoglobiny jest

( łatwiej / trudniej) odłączany od jej cząsteczki.

Zadanie 9. (0−2) a) (0−1)

Wiadomości i rozumienie Rozpoznanie wskazanych związków chemicznych na schemacie ilustrującym etapy oddychania tlenowego (I.4a.6)

Schemat punktowania 1 p. – za poprawne podanie nazw dwóch wskazanych na schemacie związków chemicznych. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

X. – dwutlenek węgla / ditlenek węgla / tlenek węgla(IV) / CO 2

Y. – acetylo-CoA

b) (0−1)

Wiadomości i rozumienie Określenie lokalizacji w komórce, wskazanych na schemacie, etapów oddychania tlenowego (I.4a.6)

Schemat punktowania 1 p. – za poprawne określenie lokalizacji w komórce wskazanych etapów oddychania tlenowego. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

Etapy oddychania Lokalizacja w komórce

I cytozol / cytoplazma (komórki)

II macierz mitochondrialna / matriks mitochondrium/ mitochondrium III macierz mitochondrialna /matriks mitochondrium/ mitochondrium

Zadanie 10. (0−2) a) (0−1)

Wiadomości i rozumienie Rozpoznanie rodzaju tkanki roślinnej przedstawionej na rysunkach (I.1a.1)

Schemat punktowania 1 p. – za podanie prawidłowej nazwy tkanki roślinnej przedstawionej na rysunkach. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

sklerenchyma / twardzica

b) 0−1)

Tworzenie informacji

Wykazanie związku między cechą budowy komórek a funkcją pełnioną przez przedstawioną na rysunkach tkankę roślinną (III.2a, I.2a.3)

Schemat punktowania 1 p. – za poprawne wykazanie związku widocznej na rysunkach cechy budowy przedstawionych komórek z funkcją pełnioną przez tę tkankę, uwzględniające zgrubienie lub lignifikację ściany komórkowej.

0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi

• Komórki mają (silnie) zgrubiałe / zdrewniałe ściany komórkowe, co warunkuje odporność / wytrzymałość rośliny na czynniki mechaniczne.
• Przedstawione komórki mają zgrubiałe ściany komórkowe, dzięki czemu wzmacniają roślinę / tkanka pełni funkcję wzmacniającą.

Uwaga:

Widoczne na rysunku zgrubienia komórek pozwalają wnioskować, że ich ściany komórkowe są zdrewniałe.

Uzasadnienie musi odnosić się do funkcji tkanki pełnionej w roślinie, a nie do znaczenia cechy dla tej komórki, lub dla tej tkanki.

Zadanie 11. (0−2) a) (0−1)

Wiadomości i rozumienie Rozpoznanie wskazanych na rysunku elementów budowy liścia (I.1a.1,9)

Schemat punktowania

1 p. – za poprawne podanie nazw dwóch wskazanych elementów budowy liścia. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

1. – naczynia / tracheje / ksylem / drewno
2. – aparat szparkowy / komórki szparkowe / szparka

Uwaga:

Uznaje się w punkcie 1. określenie „tkanka przewodząca wodę”.

Nie uznaje się odpowiedzi zbyt ogólnych: w punkcie 1. – tkanka przewodząca, wiązka przewodząca w punkcie 2. – skórka.

Przykładowe odpowiedzi

• NaCl obniża potencjał wody w roztworze i utrudnia pobieranie wody ze środowiska / probówki, ponieważ różnica między potencjałem wody roztworu a potencjałem wody komórki zmniejsza się. Ograniczone pobieranie wody powoduje obniżenie turgoru komórek (i więdnięcie liścia).
• Roztwór NaCl (w probówce) stanowi środowisko hipertoniczne i dlatego liść nie może pobrać z tego roztworu wody / woda z komórek liścia przechodzi do roztworu NaCl.

Zadanie 13. (0−1)

Wiadomości i rozumienie Opisanie budowy gametofitu sosny na podstawie rysunku i własnej wiedzy (I.4a.9, 1c.9)

Schemat punktowania 1 p. – za poprawną ocenę trzech zdań dotyczących budowy gametofitu sosny. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

1. – P , 2. – P , 3. – F

Zadanie 14. (0−2)

Korzystanie z informacji

Na podstawie tekstu porównanie sposobów i skutków działania toksyn dwóch szczepów bakterii w organizmie człowieka (II.1a, I.4a.4)

Schemat punktowania 2 p. – za poprawne wypełnienie tabeli uwzględniające: w kolumnie pierwszej – bezpośrednio lub pośrednio wnikanie bądź niewnikanie toksyny do komórek nabłonka jelita (cienkiego) i w kolumnie drugiej – zaburzenie gospodarki wodnej organizmu wskutek utraty wody lub upośledzenia jej wchłaniania. 1 p. – za poprawne wypełnienie jednej kolumny tabeli. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi

Szczep Escherichia coli

Miejsce działania toksyn wytworzonych przez bakterie

Wpływ toksyn na gospodarkę wodną człowieka

ETEC

wnętrze jelita (cienkiego) / powierzchnia komórek nabłonka / na zewnątrz komórek nabłonka

• organizm traci wodę
• komórki nabłonka jelita tracą wodę
• odwodnienie organizmu przez utratę wody

EPEC

wnętrze komórek nabłonka jelita (cienkiego) / komórki nabłonka

• organizm nie pobiera wody
• komórki nabłonka jelita nie pobierają wody
• odwodnienie organizmu przez upośledzenie pobierania wody

Uwaga: Wypełniając drugą kolumnę, wystarczy podać po jednym odpowiadającym sobie przykładzie wpływu toksyny na organizm. Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do jelita grubego.

Zadanie15. (0−1) Wiadomości i rozumienie Rozpoznanie i scharakteryzowanie typu przeobrażenia u przedstawionego na rysunku owada (I.4a.9)

Schemat punktowania 1 p. – za poprawne uzupełnienie obu zdań. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź U pasikonika występuje przeobrażenie (zupełne / niezupełne). Stadium larwalne jest zewnętrznie bardzo podobne do imago (kształt, narządy gębowe, odnóża), ale różni się od niego w budowie wewnętrznej niewykształceniem narządów układu (rozrodczego / pokarmowego / wydalniczego).

Zadanie 16. (0−2) a) (0−1) Wiadomości i rozumienie Rozpoznanie wskazanych na rysunku elementów budowy układu oddechowego owadów (I.1a.1)

Schemat punktowania 1 p. – za poprawne podanie nazw elementów wskazanych na rysunku. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź 1 – tchawka, 2 – przetchlinka

Uwaga: Nie uznaje się w punkcie 1. nazwy „tracheole”.

b) (0−1)

Tworzenie informacji

Wykazanie związku między budową i funkcjonowaniem układu oddechowego owadów a brakiem barwników oddechowych w ich hemolimfie (III.2a, I.1c.5)

Schemat punktowania 1 p. – za poprawne wykazanie związku braku barwników oddechowych w hemolimfie z budową i funkcjonowaniem układu oddechowego owadów, uwzględniające transport gazów oddechowych bezpośrednio do komórek (i z komórek) ciała za pomocą systemu rozgałęzionych rurek. 0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi

1. Uzupełnianie wody u ryb morskich kostnoszkieletowych jest konieczne, ponieważ, ryby tracą wodę na drodze osmozy (przez skrzela).
2. Uzupełnienie elektrolitów u ryb słodkowodnych jest konieczne, ponieważ są one tracone z dużą ilością moczu / elektrolity są wypłukiwane w związku z koniecznością usuwania nadmiaru wody, która osmotycznie napływa do organizmu.

Zadanie 19. (0−2)

Wiadomości i rozumienie Na podstawie informacji przedstawionych w tekście rozpoznanie procesów zachodzących w nefronie (I.4a.8)

Schemat punktowania 2 p. – za prawidłowe dokończenie obu zdań. 1 p. – za prawidłowe dokończenie jednego zdania. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawne odpowiedzi

1. – w procesie resorpcji.
2. – w procesie sekrecji.

Zadanie 20. (0−1)

Korzystanie z informacji

Opisanie mechanizmu regulacji przez erytropoetynę wytwarzania erytrocytów w organizmie człowieka (II.3a, I.4a.10, PP I.4b.11)

Schemat punktowania 1 p. – za właściwe wpisanie do schematu oznaczeń literowych czterech procesów. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

1 – A , 2 – D , 3 – C , 4 – B

Zadanie 21. (0−3) a) (0−2)

Korzystanie z informacji Na podstawie schematu określenie różnic w budowie między chymotrypsynogenem a chymotrypsyną (II.2b, I.2a.1)

Schemat punktowania 2 p. – za poprawne podanie dwóch różnic w budowie między chymotrypsynogenem i chymotrypsyną α , uwzględniające budowę obu porównywanych związków chemicznych.

1 p. – za poprawne podanie tylko jednej różnicy w budowie między chymotrypsynogenem i chymotrypsyną α , uwzględniające budowę obu porównywanych związków chemicznych.

0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi

1. Chymotrypsynogen zbudowany jest z pojedynczego polipeptydu / łańcucha polipeptydowego, natomiast w skład chymotrypsyny α wchodzą trzy (krótsze) polipeptydy / łańcuchy polipeptydowe.
2. Chymotrypsynogen składa się z 245 aminokwasów, a chymotrypsyna α zawiera w sumie 241 aminokwasów (cztery aminokwasy zostały wycięte podczas aktywacji) / jest krótsza o cztery aminokwasy / dwa dipeptydy.

Uwaga: Nie uznaje się odpowiedzi zawierających stwierdzenie, że chymotrypsynogen różni się od chymotrypsyny α obecnością mostków disiarczkowych. Nie uznaje się w porównaniu liczby łańcuchów określenia „kilka” zamiast „trzy”.

b) (0−1) Tworzenie informacji Zinterpretowanie przedstawionych na schemacie informacji dotyczących aktywacji chemotrypsynogenu (III.2a.I.4a.2)

Schemat punktowania 1 p. – za poprawne podanie nazwy narządu – dwunastnicy (jelita cienkiego), w którym zachodzi proces aktywacji chymotrypsynogenu do chymotrypsyny α i uzasadnienie odpowiedzi obecnością trypsyny w tym narządzie.

0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowa odpowiedź Aktywacja chymotrypsynogenu do chymotrypsyny α odbywa się w dwunastnicy / jelicie cienkim, ponieważ do zapoczątkowania procesu aktywacji niezbędna jest trypsyna, która występuje w tym narządzie / w tej części przewodu pokarmowego.

Zadanie 22. (0−2) a) (0–1)

Wiadomości i rozumienie

Opisanie funkcjonowania synapsy nerwowo-mięśniowej – rozpoznanie na rysunku wskazanego elementu jej budowy (I.4a.10, PP I.4b.5)

Schemat punktowania 1 p. – za rozpoznanie właściwego elementu budowy synapsy blokowanego przez toksynę botulinową. 0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź numer 2.

Poprawne odpowiedzi

1. – odwrotna transkrypcja
2. – synteza / dobudowanie komplementarnej / drugiej nici DNA
3. – transkrypcja
4. – translacja

Uwaga:

Nie uznaje się w punkcie 2. odpowiedzi „replikacja DNA”.

Nie uznaje się w punkcie 4. odpowiedzi, np. „translacja genów”. Translacja jest pojęciem samodzielnym i nie potrzebuje dopełnienia.

Zadanie 25. (0−2)

Korzystanie z informacji Na podstawie schematu opisanie przebiegu procesu replikacji u organizmów eukariotycznych (II.1b, I.4b.15)

Schemat punktowania 2 p. – za poprawny wybór dwóch zdań opisujących proces replikacji. 1 p. – za poprawny wybór jednego zdania opisującego proces replikacji. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawne odpowiedzi: B, C

Zadanie 26. (0−1)

Wiadomości i rozumienie Rozpoznanie skutków opisanych mutacji genowych (I.4b.21)

Schemat punktowania 1 p. – za poprawne przyporządkowanie trzech zmian w budowie łańcucha polipeptydowego do odpowiednich zmian w DNA.

0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

A – 2 , B – 3 , C – 1

Zadanie 27. (0−1)

Tworzenie informacji Zinterpretowanie informacji dotyczących podstawowych pojęć genetycznych (III.2a, I.4a.19, PP 1.4c.14)

Schemat punktowania 1 p. – za podkreślenie w tekście zdania zawierającego informację błędną lub tylko podkreślenie informacji błędnej i podanie prawidłowej jej formy.

0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

• podkreślenie zdania zawierającego błędną informację:

„Naukowcy i lekarze ostrzegają przed szerokim stosowaniem antybiotyków, ponieważ może to prowadzić do powstania szczepów bakterii opornych na te antybiotyki. W pojedynczej komórce bakteryjnej oporność na antybiotyk może powstać na drodze mutacji w jej kodzie genetycznym. Plazmidy zawierające zmutowane geny mogą być przekazywane innym bakteriom, które w ten sposób także uzyskują oporność na antybiotyk”.

• prawidłowa forma informacji: […] mutacji w materiale genetycznym / mutacji w DNA / na drodze mutacji zmieniającej informację genetyczną / mutacji w genomie.

Uwaga:

Nie uznaje się odpowiedzi „[…] mutacji w nukleoidzie”.

Zadanie 28. (0−1)

Tworzenie informacji

Wyjaśnienie związku między mutacją genu kodującego białko p53 a podatnością ludzi na choroby nowotworowe (III.2a, I.4b.21, PP I.4c.17)

Schemat punktowania 1 p. – za prawidłowe wyjaśnienie wpływu mutacji w genie kodującym białko p53 na rozwój nowotworów, uwzględniające brak czynnika hamującego podziały komórkowe lub brak apoptozy komórek.

0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi

• Mutacja genu kodującego białko p53 ułatwia rozwój nowotworów, ponieważ w komórkach brakuje czynnika hamującego podziały komórek z nieprawidłową informacją genetyczną, co prowadzi do rozwoju nowotworu / guza nowotworowego / nowotworzenia.
• U ludzi ze zmutowanym genem kodującym białko p53 brakuje czynnika przekierowującego komórkę z nieprawidłową informacją genetyczną na drogę apoptozy, co może skutkować tym, że komórki zaczną się namnażać w sposób niekontrolowany.

Uwaga:

Nie uznaje się określenia, że „białko p53 naprawia genom / uszkodzenia w genach”.

Zadanie 29. (0−2) a) (0−1)

Tworzenie informacji

Zinterpretowanie krzyżówki genetycznej opisanej w tekście – określenie sposobu dziedziczenia barwy upierzenia kur andaluzyjskich (III.2b, I.4b.17,18)

Schemat punktowania 1 p. – za wskazanie prawidłowego dokończenia zdania. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź: D

Zadanie 31. (0−1)

Tworzenie informacji Opisanie zjawisk genetycznych w populacjach, dotyczących dryfu genetycznego (III.2a, I.4b.27)

Schemat punktowania 1 p. – za poprawną ocenę wszystkich trzech stwierdzeń dotyczących skutków dryfu genetycznego.

0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

1 – P , 2 – P , 3 – F

Zadanie 32. (0−1)

Tworzenie informacji

Planowanie działania na rzecz ochrony środowiska – wskazanie działań ograniczających emisję dwutlenku węgla do atmosfery (III.2b, PP I.3a.6)

Schemat punktowania

1 p. – za zaznaczenie dwóch właściwych działań zwiększających udział energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych.

0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź: A i C

Zadanie 33. (0−3) a) (0−2)

Tworzenie informacji

Na podstawie schematu określenie roli okrzemek i roli kryla w ekosystemie Oceanu Południowego (III.2b, I.4a.13, PP 3b.2)

Schemat punktowania 2 p. – za poprawne przedstawienie roli każdego z organizmów uwzględniającej miejsce w łańcuchu pokarmowym i funkcję w sieci troficznej lub określenie bezpośrednio albo pośrednio ich roli jako gatunków kluczowych (zwornikowych).

1 p. – za poprawne przedstawienie roli jednego z organizmów uwzględniającej miejsce w łańcuchu pokarmowym i funkcję w sieci troficznej lub samo określenie poziomu troficznego obu gatunków.

0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi

• Okrzemki są pierwszym poziomem troficznym w tym ekosystemie, przeprowadzają fotosyntezę i są producentami / wytwarzają substancje odżywcze / są podstawą całego ekosystemu.
• Kryl zajmuje drugi i trzeci poziom troficzny i jest:

o pokarmem dla bardzo wielu różnych grup zwierząt, które z kolei są pokarmem dla organizmów z wyższych poziomów troficznych / dla drapieżników wyższego rzędu. o konsumentem, który stanowi pokarm dla większej części tej sieci troficznej / dla innych konsumentów. o wspólnym ogniwem dla wszystkich łańcuchów troficznych tej sieci.

b) (0−1)

Wiadomości i rozumienie Na podstawie schematu zapisanie^ łańcucha pokarmowego ekosystemu morskiego (I.1b.12, PP 3b.2)

Schemat punktowania 1 p. – za poprawnie zapisanie najdłuższego łańcucha pokarmowego w przedstawionym ekosystemie. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

okrzemki  zooplankton  kryl  małe ryby i głowonogi  pingwin cesarski  lampart morski  orka

Uwaga:

W zapisie łańcucha pokarmowego nie może znaleźć się samo określenie „foka”.

Nie uznaje się zapisu łańcucha pokarmowego ze strzałkami skierowanymi w niewłaściwą stronę lub bez strzałek.

Zadanie 34. (0−2)

Wiadomości i rozumienie Opisanie zależności między dwoma wskazanymi organizmami w ekosystemie morskim (I.4a.13)

Schemat punktowania 2 p. – za podanie poprawnych nazw dwóch zależności pomiędzy wskazanymi organizmami i poprawne określenie, na czym one polegają. 1 p. – za poprawne podanie jednej nazwy zależności i poprawne określenie, na czym ona polega. 0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi

Między orką i lampartem morskim zachodzi:

1. konkurencja – oba organizmy konkurują o ten sam pokarm (o krabojady).
2. drapieżnictwo – w układzie tym orka jest drapieżnikiem, a lampart jest ofiarą.