Gospodarka regionalna, Notatki z Polityka regionalna

Pobierz Gospodarka regionalna i więcej Notatki w PDF z Polityka regionalna tylko na Docsity! Sektor publiczny dzieli się na: -Sektor rządowy -Sektor samorządowy Zajmujemy się terytorium na poziomie regionu, terytorium które jest zarządzanie przez władze samorządowe. Organy należące do sektora rządowego to : organizacje i instytucje rządowe, jednostki obrony narodowej, Skarb państwa, policja i inne. Sektor samorządowy (będzie głównym analizowanym sektorem) to :administracja samorządowa na poziomie lokalnym i regionalnym, przedsiębiorstwa komunalne i zakłady budżetowe, podmioty świadczące usługi publiczne na poziomie lokalnym i regionalnym Zarządzanie w regionach: lokalny (gminy, powiaty), regionalny (województwa), ogólnopaństwowy (rząd) Gospodarka regionalna – Zbiór podmiotów gospodarczych zarządzanych przez różne ośrodki decyzyjne, niekoniecznie zlokalizowane w danym regionie oraz całokształt stosunków między nimi. Samorząd pełni rolę zarządzania tylko do sektora samorządowego. Nie jest obojętny wobec pozostałych elementów systemu gospodarki regionalnej, nie może nimi zarządzać ale może je wspierać – przedsiębiorstwa, inwestorzy zagraniczni. Władze regionalne i lokalne mogą wykonywać część zarządzania rządowego ( decentralizacja). Zarządzanie na poziomie samorządów to element gospodarki regionalnej. Gospodarka regionalna: - Podmioty, które wchodzą w jej skład -Zarządzanie tymi podmiotami na różnych poziomach decyzyjnych, -Relacje które zachodzą miedzy podmiotami w danym regionie występują Region: -Obejmuje stosunkowo dużą powierzchnię i zaludnienie ( Kundera i Szmyt, 2008) -Posiada specyficzne cechy wyróżniające ją na tle innych części kraju (Korenik, 2003, Tomaszewski 2007) -Zajmuje nadrzędne miejsce w podziale administracyjnym kraju (Chądzyński i inni, 2007) -Jednostka, która została wyodrębniona na bazie złożonych kryteriów przy wykorzystaniu określonej procedury (Domański,2006; Kosiedowski,2001) -Element pośredni między poziomem mikro- i makroekonomicznym, tzw. Poziom mezo-ekonomiczny Na slajdzie są wybrane definicje regionu, Nawiązują do ostatniej definicji regionu nie można traktować jako czystej agregacji przedsiębiorstw (bo cele regionów i przedsiębiorstw różnią się ), Nie można regionu traktować jako zeskalowanej wersji krajów bo do całego kraju odnoszą się inne reguły niż w przypadku regionów ( np. inna siła wpływu migracji między krajowej i między regionalnej) Region jako kategoria ekonomiczna – wyodrębniona w przestrzeni struktura, zamieszkała przez ludność, kontrolowana przez społeczność, łącząca w sobie obywateli, podmioty gospodarcze, gospodarstwa domowe, władze regionalne i lokalne Definicje Regionu: - W ujęciu prawnym: jednostka podziału administracyjnego najwyższego stopnia, wyodrębniona przez ustawodawcę ze względu na cechy różniące ją od pozostałych jednostek tego samego stopnia - W ujęciu geograficznym: zwarta pod względem terytorialnym jednostka przestrzenna, cechująca się wewnętrzna spójnością, wynikającą z położenia geograficznego, czy wspólnej historii rozwoju. - W ujęciu ekonomicznym: wyodrębniany na podstawie cech związanych z działalnością gospodarczą (region górniczy, przemysłowy, rolniczy) -W ujęciu etnicznym: „etniczność” jako zjawisko kulturowe, lingwistyczne lub psychospołeczne Pojęcie regionu jest odmiennie rozumiane w zależności od dyscypliny naukowej, podział obszaru na regionu geograficzne ma charakter wertykalny ( kolejne szczeble wyznaczane są od góry, regiony wybranego poziomu stanowią część wyższego szczebla), Mówiąc o regionach ekonomicznych to myślimy o obszarach, które są spójne wewnętrznie i mają określony obszar gospodarczy. Etniczny – Szczególnie istotne ze względu obserwowane na świecie próby odrywania się regionów od państw z powodów finansowych, historycznych. Ważne znaczenie dla definicji regionów ma sposób określenia nacji(?). Można ją ujmować w kategoriach mniejszości etnicznej czy prawdziwego narodu np. próby hiszpańskiej, Kaszuby, Śląsk. Istnieją regiony, które stanowią kategorię samą w sobie ze względu na położenie i są to regiony przygraniczne, które określane są jako takie które posiadają własną regionalną tożsamość i one starają się artykułować i realizować działania Region jako kategoria ekonomiczna -Stanowi wyodrębnioną w przestrzeni strukturę, zamieszkaną przez ludność, kontrolowaną przez społeczność, która agreguje w sobie obywateli, podmioty gospodarcze, gospodarstwa domowe, władze regionalne i lokalne (Nazarczuk, 2013;18) -Posiada zespół sił wytwórczych, określoną specjalizację, powiązania wewnętrzne i zewnętrzne (Korenik,1999;53) Region posiada jakieś siły wytwórcze, określoną specjalizacje, powiązania wewnętrzne i zewnętrzne, Jest to wyodrębniona struktura zamieszkała przez ludność, kontrolowana przez społeczność (władze samorządowe) Typologia regionów: Obok regionalnych rachunków ekonomicznych prowadzona jest także statystyka społeczna ( NUTS 3) – stopa bezrobocia, wskaźniki dotyczące stanu zdrowia ludności itp. Nuts uwzględniają istniejące podziały administracyjne, granice regionów są wyznaczane zgodnie z kompetencjami, Nie obejmują obszarów o tzw. charakterze specjalnym ( przy ustalaniu klasyfikacji nuts wyklucza się obszary które są charakterystyczne tylko dla jednego typu działalności np typu górnicze, hutnicze) Wyróżnienie takich obszarów mogłoby prowadzić do braku porównywalności danych i niewłaściwej oceny zjawisk ekonomicznych. Nomenklatura jednostek terytorialnych do celów statystycznych w Polsce: NUTS 1 Regiony (7 jednostek – grupują jednostki szczebla wojewódzkiego) NUTS 2 województwa – 17 jednostek NUTS 3 podregiony ( utworzone z powiatów) – 73 NUTS 4 powiaty (314) i miasta na prawach powiatu (66) – razem 380, LAU1 NUTS 5 3757 gmin i ich części (2478 gmin, 621 części miejskich gmin miejsko-wiejskich, 621 części gmin miejsko- wiejskich, 18 dzielnic Warszawy i 19 delegatur czterech miast – Krakowa, Łodzi, Poznania i Wrocławia, LAU2 Nuts 1 to grupy województw ( 7 jednostek) Nuts 2 to województwa plus region warszawski (17 jednostek) Nuts 3 to grupy powiatów (73 jednostki) Jest rozporządzenie, które mówi że nuts 3 muszą się dzielić na LAU 1 i LAU 2, NUTS 1 i NUTS 2 W Polsce przed 1 stycznia 2018 Ten jest przed wyodrębnieniem Warszawy NUTS 1 i NUTS 2 w Polsce (2018) Ten, obowiązuje do dziś Poziom sztuczny, nie odpowiadający poziomowi administracyjnemu w Polsce Regiony w wybranych relacjach funkcjonalnych: -Relacja Państwo- Region Zasada Pomocniczości (Subsydiarności) – W kontekście narodowym zasada ta oznacza, że wszelkie decyzje powinny zapadać na szczeblu możliwie najbliższym obywatelom, a więc raczej w gminach, regionach itp. Niż w centrum administracyjno-rządowym -Relacja Region-Region -Relacja Region- NGO’s Państwo-Region Regiony nie funkcjonują w oderwaniu od sąsiadów, nawiązują współpracę, występują w różnych relacjach. Są państwa w których region jest bardzo trudno wyróżnić (Luksemburg) albo państwa w którym jest kilka rodzajów regionów (Niemcy), Zasada subsydiarności – wszelkie decyzji powinny zapadać na jak najniższym szczeblu, jest jedną z podstawowych zasad UE Na szczeblu wspólnotowym powinny być podejmowane tylko te działania które zapewniają większą skuteczność, większą efektywność niż w przypadku pozostawienia tych działań kompetencji rządów, Pierwsza relacja jest realizowana tylko wtedy gdy władze lokalne, regionalne nie są w stanie podjąć odpowiednich działań, wtedy wkracza centrum administracyjno-rządowe. Strategia rozwoju strony Polskiej euroregionu Bałtyk przewiduje rozbudowę, modernizacją infrastruktury komunikacyjnej, rozwój turystyki, kształtowanie i ochrona środowiska, poprawa bezpieczeństwa Euroregion Sprewa – Nysa Bóbr w 2007 roku Euroregion Puszcza Białowieska Klasyfikacja Krajów UE -Państwa Federalne (Austria, Niemcy, Belgia) -Państwa Regionalne (Włochy, Hiszpania) -Państwa Unitarne (Francja, Holandia, Dania, Grecja, Finlandia, Portugalia, Wielka Brytania, Irlandia, Szwecja, Luksemburg) Uprawnienia i zadania regionów w dużej mierze zależy od rodzaju państwa w jakim się znajduje Największe uprawnienia regionów mają państwa federalne, najmniejsze mają unitarne Można jeszcze wyróżnić ewoluujące państwa unitarne: i tam należy Polska, w naszej konstytucji istnieje zapis o wyodrębnieniu regionów a w państwach unitarnych to rzadkość. Państwa Federalne -Autonomia jednostek wewnątrzpaństwowych, każda z nich ma określone kompetencje i swój własny system organów ustawodawczych, wykonawczych i sądowniczych -Zasada podziału kompetencji centrum/ jednostki (regiony) -Zasada subsydiarności Państwa Regionalne: -Forma pośrednia między państwem federalnym a unitarnym -Struktura zdecentralizowana -Konstytucja jako gwarancja prawna istnienia regionów -Ograniczenie uprawnień w zakresie prawodawstwa i sądownictwa Regiony mają ograniczone uprawnienia w zakresie prawodawstwa i sądownictw, one były wcześniej unitarne Państwa Unitarne: -Wewnętrznie jednolite ( zdecentralizowane i scentralizowane) -Jednostki administracyjno- terytorialne ściśle podporządkowane organom centralnym -Brak gwarancji konstytucji -Brak kompetencji legislacyjnych Zdecentralizowane- Wielka Brytania Scentralizowane – Urzędnicy wyznaczani są przez organy centralne - Finlandia Region nie posiada żadnej autonomii administracyjnej, istnienie regionów nie jest wpisane do konstytucji (wyjątkiem są Polska, Holandia, Portugalia). Brak kompetencji legislacyjnych Kompetencje w zakresie prawa Państwo Federalne Państwo regionalne Państwo unitarne Podział kompetencji ustawodawczych miedzy członków federacji a centrum Kompetencje centrum w zakresie tworzenia prawa. Regiony – prawo tworzenia tzw. Ustaw regionalnych precyzujących ustawy centralne Kompetencje w zakresie tworzenia prawa posiada centrum Kompetencje w zakresie współdecydowania o państwie Państwo Federalne Państwo regionalne Państwo unitarne Interesy regionów reprezentowane w drugiej izbie parlamentu Brak bezpośredniej reprezentacji interesów regionalnych. Obowiązek kierowania się interesem państwa. Uczestnictwo w decyzjach państwa za pośrednictwem reprezentacji w parlamencie, lobbingu Modele podziału kompetencji między różne poziomy decyzyjne Model I : Kompetencje poszczególnych poziomów określone są na szczeblu centralnym Powierzone- zadania przekazywane w drodze umów czy porozumień między JST, z umów wynika jaki będzie zakres zadań i wielkość środków przekazywanych w dotacji celowej GMINA (NUTS 5) - Posiada osobowość prawną -Organy wykonawcze: Gmina miejska: Rada miasta, Burmistrz (lub prezydent miasta) Gmina wiejska : Rada gminy, wójt Wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, Do obowiązków gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym (te które nie zostały zastrzeżone w drodze ustawy na rzecz innych podmiotów) O ustroju gminy decyduje statut, ustalanie granic, tworzenie, łączenie itp. Występuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze i mogą to być sołectwa, dzielnice, osiedla i inne, i decyduje o tym w drodze uchwały rady gminy Rada wybierana w drodze wyborów powszechnych wybierana na 5 lat, w skład rady wchodzą radni (nie może ich być więcej niż 45) ich liczba zależy od liczby mieszkańców. Wójt i burmistrz wybierani są także w wyborach powszechnych (powyżej 100 tys mieszkańców jest prezydent). Wykonują uchwały rady i zadania gminy przy wykorzystaniu urzędu gminy. W zakresie zadań własnych organ wykonawczy podlega wyłącznie radzie gminy. Od 2018 roku wybierani są na 2 lata. Zadania własne Gminy: -Drogi gminne, ulice,mosty, place -Wodociągi, zaopatrzenie w wodę, kanalizacja, oczyszczalnie ścieków komunalnych, wysypiska śmieci, utylizacja odpadów, zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną oraz gaz -Lokalny transport zbiorowy -Edukacja publiczna, w tym przedszkola, szkoły podstawowe -Kultura (biblioteki gminne) -Targowiska i hale targowe -Cmentarze gminne -Kultura Fizyczna i Turystyka (tereny rekreacyjne) -Polityka prorodzinna: opieka socjalna, medyczna i prawna dla kobiet w ciąży - Gminne budownictwo mieszkaniowe … Ma charakter otwarty, Do zadań zleconych gminy należą: - Wypłata zasiłków -Wydawanie dowodów osobistych - Prowadzenie Urzędów Stanu Cywilnego itp. POWIAT (NUTS 4) -posiada osobowość prawną -Prawa powiatu przysługują mniastom powyżej 100 000 mieszkańców, a także miastom, które przestały być siedibami województw -Obejmuje całe obszary graniczących ze sobą gmin (powiat ziemski) albo obszar miasta ( miasto na prawach powiatu) -Starosta pełni najważniejszą funkcję w samorządzie powiatowym -Prezydent miasta pełni rolę organu wykonawczego w miastach powyżej 100 000 mieszkańców Prawa powiatu przysługują miastom powyżej 100 tys mieszkańców, Rada Powiatu (nie więcej niż 29) od 15 + Zarząd ( od 3 do 5 członków) – Ile ich jest decyduje rada powiatu, przygotowuje projekty uchwał, gospodaruje mieniem i wykonuje budżet Starosta – pełni najważniejszą funkcję, Wybierany przez Radę powiatu, kieruje jego pracami i reprezentuje powiat na zewnątrz, pełni rolę organu administracyjnego pierwszej instancji i podejmuje decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu lokalnej administracji publicznej Miasto na prawach powiatu jest dodatkowo gminą która wykonuje zadania powiatu, organami są : Rada miasta i prezydent miasta Warszawa jest wyjątkowa bo jest stolicą i tam jest obowiązkowy podział na dzielnice, które mają wspierać działania rady miasta stołecznego Warszawa, Zadania własne powiatu: - Edukacja publiczna w sferze szkolnictwa średniego -Ochrona zdrowia: prowadzenie szpitali ogólnych -Pomoc społeczna: Powiatowe domy pomocy społecznej -Polityka prorodzinna: powiatowe centra pomocy rodzinie -Transport zbiorowy i drogi publiczne: Drogi powiatowe, wydawanie prawa jazdy, ewidencja pojazdów, -Gospodarka nieruchomościami, administracja architektoniczno-budowlana -Przeciwdziałanie bezrobociu: powiatowe urzędy pracy -Rolnictwo, leśnictwo i rybactwo śródlądowe -Ochrona dóbr kultury, kultura fizyczna i turystyka ……. Zarząd powiatu wykonuje zadania własne i realizuje je za pomocą starostwa powiatowego, Zadania zlecone powiatu: ustanowienie aktów prawa miejscowego w zakresie zdrowia, bezpieczeństwa publicznego, zarządzanie mieniem zarządu, finansowanie działalności policji, państwowej straży pożarnej, nadzór nad lasami prywatnymi, WOJEWÓDZTWO ( NUTS 2) -Posiada osobowość prawną Wojewoda – przedstawiciel Rady Ministrów w województwie, organ nadzorujący jednostki samorządu terytorialnego Marszałek Województwa – Najważniejszy przedstawiciel samorządu województwa, wybierany przez sejmik województwa Województwo jest największą jednostką, Sejmik jest organem stanowiąco-kontrolnym w którego skład wchdodzą radni od 30 do 50, Zarząd województwa jest organem wykonawczym na czele z marszałkiem ( 5 członków w tym marszałek i jeden lub dwóch wice marszałków), Marszałek – jest najważniejszym przedstawicielem samorządu, jest wybierany przez sejmik bezwzględną większością głosów, organizuje prace, kieruje bieżącymi sprawami i reprezentuje województwo na zewnątrz Urząd Marszałkowski – stanowi jednostkę organizacyjną samorządu wojewódzkiego i jest aparatem pomocniczym który będzie służył do pomocy realizacji zadań wyznaczonych przez marszałka, zarząd i sejmik Kompetencje sejmiku województwa: -Stanowienie aktów prawa miejscowego -Uchwalanie planu zagospodarowania przestrzennego i budżetu -Podejmowanie uchwał w pozostałych sprawach które do kompetencji sejmiku należą Zarząd Województwa: -Przygotowanie projektu uchwał -Gospodarowanie mieniem województwa -Podejmowanie decyzji związanych z działaniami bieżącymi Zadania własne województwa: -Edukacja publiczna w tym szkoły wyższe -Ochrona zdrowia (psychiatryczne zakłady opieki zdrowotnej) -Kultura i ochrona jej dóbr -Pomoc społeczna (kształcenie służb, programy pomocy społecznej) -Polityka prorodzinna (programy pomocy osobom niepełnosprawnym) -Modernizacja terenów wiejskich -Zagospodarowanie przestrzenne -Ochrona środowiska Modele Systemu dochodów JST Zdecentralizowany: Szwecja Wydzielenie części wpływów publicznych jako dochodów jst i one powinny być wydajnymi źródłami zasobów finansowych. Mały udział dotacji i subwencji itp. Przykład Szwecji która odchodzi od zdecentralizowanego na scentralizowany wynika to z dużych różnic w potencjale jst i konieczności wyrównywania ich za pomocą dotacji centralnych. Scentralizowany : Holandia Nie ma jakiś podatków dla gmin itp. Wszystkie pieniądze płyną z centrum dotacje i subwencje od państwa i przez to nie wyodrębnia się podatków i opłat przypisanych gminom Mieszany: Niemcy Łączy w sobie rozwiązania dwóch poprzednich, z jednej strony wydzielono wpływy publiczne które są przypisane samorządom, z drugiej strony centrum będzie wspomagał je, finansował je. Skąd się wzięło takie rozwiązanie? Brak środków mógłby uniemożliwić samorządom realizację wszystkich działań do których zostały powołane, po drugie ze względu na wagę niektórych zadań w państwie konieczne jest ich dotowanie ponieważ w niektórych przypadkach organy samorządowe nie były by w stanie ich realizować np. przedsięwzięcia infrastrukturalne W Europie struktura dochodów jednostek lokalnych jest zróżnicowana im większa autonomia samorządu tym mniejsze jest zasilanie jego z budżetu centralnego. Udział podatków i opłat lokalnych wacha się w zależności od kraju (od 10 do 70 ). Zgodnie z europejskimi standardami władze lokalne powinny być uniezależnione od pochodzących z budżetu państwa pieniędzmi. Zasady budżetowe: -Zasada równowagi budżetowej - wydatki powinny być tak uchwalane aby nie przekraczały dochodów (muszą być ukazane źródła wydatków które nie będą pokrywane dochodami) -Zasada zupełności (powszechności) - – konieczność ujęcia wszystkich dochodów i wydatków -Zasada jedności formalnej- Uchwała budżetowa jst w zakresie jej dochodów i wydatków -Zasada jedności materialnej - Spełniona tylko wtedy gdy dochody wpływające do budżetu nie mają z góry określonego celu. Teoretycznie dochody nie mają celu ale są odstępstwa np. dotacje celowe -Zasada szczegółowości (specjalizacji) - Podział dochodów i wydatków na działy i rozdziały klasyfikacji budżetowej -Zasada jawności - Mieszkańcy są informowani o założeniach budżetu -Zasada uprzedniości - – Budżet uchwalamy przed rozpoczęciem roku który dotyczy -Zasada roczności - – Budżet jest uchwalany na rok budżetowy który jest też rokiem kalendarzowym Są to ogólne zasady i nie muszą być ściśle przestrzegane Procedura uchwalania budżetu: Do 15 listopada przedstawiają ją organowi stanowiącemu. Organy stanowiące nie może wprowadzać zmian bez zgody organu wykonawczego. Powinien być uchwalony do końca roku poprzedzającego rok budżetowy. Dopuszcza się możliwość do 31 marca trwającego roku budżetowego, ale musi być do końca roku. Podstawą finansów jest projekt budżetu jak rok się zaczął a budżet nie uchwalony. Dochody JST ( według źródła) -Podatki -Udziały w podatkach budżetu państwa -Opłaty -Dochody z majątku -Transfery z budżetu państwa -Środki zagraniczne -Inne Podatki lokalne - zasilają budżety gminne: od nieruchomości, środków transportowych, czynności cywilnoprawne takiej jak umowa sprzedaży, karta podatkowa od działalności gospodarczej osób fizycznych, takich dochodów nie maja ani powiaty, ani województwa Udziały – w Podatkach dochodowym od osób fizycznych, od osób prawnych, Wszystkie szczeble korzystają, władze lokalne i regionalne nie mają udziału w VAT i akcyzie Opłaty – przypisane gminom, targowa, uzdrowiskowa, targowa, dzielone między państwo i szczebel tylko w szczególnych wypadkach np. z wydania tablic rejestracyjnych, praw jazdy, Majątek- umowy najmu, sprzedaży, dywidendy ze sprzedaży majątku, podatek od nieruchomości itp Środki zagraniczne – dotacje z UE, pochodzące z funduszach europejskich bezzwrotne dotacje, Inne – Dochody których nie da się zaliczyć do wcześniejszych grup – odszkodowania, darowizny, kary pieniężne, grzywny Dochody JST – podatki lokalne Podatki lokalne to dochody podatkowe samorządów, którymi nie dzielą się one z innymi podmiotami tzn. otrzymują je w całości i są ich jedynymi dysponentami. -Podatek od nieruchomości – opodatkowaniu podlegają budynki i ich części (mieszkalne i związane z działalnością gospodarczą, ale nie rolniczą i leśną) oraz grunty -Podatek rolny- opodatkowaniu podlegają użytki rolne: bruny orne, łąki, pastwiska, sady -Podatek leśny- opodatkowaniu podlegają grunty leśne -Podatek od środków transportowych: samochody ciężarowe, ciągniki siodłowe, przyczepy, naczepy, autobusy Te dochody samorządów, którymi nie dzielą się z innymi i jako jedyni nimi dysponują -Podatek od posiadania psów -Karta podatkowa- ryczałtowa forma podatku dochodowego od osób fizycznych, dotyczy ściśle określonych rodzajów działalności -podatek od spadków i darowizn -podatek od czynności cywilnoprawnych- przedmiotem podatku jest umowa sprzedaży, pożyczki, dożywocia, ustanowienie hipoteki itp. Zastąpienie podatku – opłatą oznacza że o jej zastosowaniu decyduje rada gminy Karta podatkowa- dotyczy ściśle określonych rodzajów działalności: usługowa, handel detaliczny, transportowa, rozrywkowe, weterynaryjne, kwota podatku nie wynika bezpośrednio z wysokości osiąganego zysku, Podatek jest określany w specjalnej decyzji, zależy od rodzaju działalności, licznie zatrudnionych, miejscowości gdzie prowadzą działalność Umowa dożywocia – polega na tym ze właściciel nieruchomości zobowiązuje się że przekaże jej własność ale pod warunkiem że nabywca zapewni tej osobie godne dożycie. Dochody JST- Udziały w podatkach budżetu państwa Udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych Udziały w podatku dochodowym od osób prawnych Gmina 39,34% 6,71% Powiat 10,25% 1,4% Województwo 1,6% 15,9% Powyższe rozwiązania stymulują samorządy lokalne do przyciagania osób fizycznych (jakoś usług w zakresie gospodarki komunalnej, oświaty), a władze regionalne do przyciągania inwestorów (promowanie województwa) Dochody SJT- Opłaty -Kwoty z tytułu udzielonych poręczeń lub gwarancji -5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej -Dotacje z budżetów innych JST -Inne należne JST na podstawie odręnych przepisów (np. samoopodatkowanie) Wydatki JST Kryterium funkcjonalne Wydatki według działów Rolnictwo, Przetwórstwo przemysłowe, działalność usługowa, handel, turystyka, oświata i wychowanie… Kryterium rodzajowe Rodzaj wydatku określający jego charakter i przeznaczenie Dotacje z budżetu, świadczenia na rzecz osób fizycznych, wydatki bieżące jednostek budżetowych, wydatki majątkowe i wydatki na obsługę długu publicznego Kryterium charakteru zadań Wydatki na zadania własne (obligatoryjne i fakultatywne) i wydatki na zadania pozostałe Deficyt Budżetowy i Samorządowy Dług Publiczny Źródła finansowania deficytu: -Własne źródła pokrycia niedoborów ( przychody z prywatyzacji JST, nadwyżki budżetowe z lat ubiegłych, wolne środki na rachunku bieżącym) -Obce źródła pokrycia niedoborów: Sprzedaż papierów wartościowych wyemitowanych przez JST, kredyty (preferencyjne) i pożyczki ( na prefinansowanie) Źródła własne występują rzadko, Prawo do emitowania obligacji nie jest wykorzystywane przez samorządy, w obligację najczęściej inwestują banki, fundusze inwestycyjne Głównym źródłem pokrycia długu będą kredyty i pożyczki od Skarbu Państwa, pożyczki na prefinansowanie służą na finansowanie przedsięwzięć w czasie pozyskania środków z UE Kredyty preferencyjne mogą być przeznaczone na pokrycie kosztów przygotowania projektów inwestycyjnych, udzielane są przez Bank Gospodarstwa Krajowego (?) Zadłużenie JST stale rośnie. Zakres Działalności gospodarczej samorządu terytorialnego – pojęcie wywołuje wiele kontrowersji Dwa typy działalności gosodarczej: - w sferze użyteczności publicznej – oznacza zapakajanie potrzeb o charakterze zbiorowym, oparta na majątku publicznym, brak ekwiwalentności, nie nastawiona na osiąganie zysku, wymagajaca zasilenia finansowego ze środków publicznych -Pozostała (gmina może tworzyć spółki prawa handlowego lub przystępować do nich) jeśli łacznie zostaną spełnione dwa warunki: -> istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej ->występujące w gminie bezrobocie wpływa ujemnie na poziom życia mieszkańców, a inne działania zawiodły Jednostką która ma największe możliwości prowadzenia działalności gospodarczej jest gmina, w przypadku powiatu nie ma on możliwości prowadzenia działalności gospodarczej który wykracza poza sferę użyteczności publicznej, województwa mogą prowadzić pewien typ działalności np. edukacyjna, rozrywkowa, która będzie służyła rozwojowi województwa. Jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych -Jednostka budżetowa – działa w oparciu o plan finansowy’ nie posiada uprawnień do dysponowania wypracowanymi przez siebie dochodami, a podstawowym parametrem finansowym jest kwota przyznanego limitu wydatków -Zakład budżetowy- Odpłatnie wykonuje zadania publiczne, koszty działalności pokrywa z przychodów własnych; cała wygospodarowana nadwyżka przekazywana jest do JST, czego konsekwencją jest finansowanie inwestycji bezpośrednio z budżetu, -Instytucje gospodarki budżetowej- wykonują odpłatnie wyodrębnione zadania oraz pokrywają koszty swojej działalności oraz zobowiązania z uzyskiwanych przychodów Jednostki budżetowe są pozbawione samodzielności ekonomicznej i świadczą głównie usługi niematerialne. Przykłady: Szkoły, MOPS, Ośrodki Zdrowia Zakład budżetowy – jednostka prowadzi działalność gospodarczą, działa odpłatnie ale koszty pokrywane są z własnych środków, w przypadku straty otrzymuje dotacje, inwestycje finansowane są bezpośrednio z budżetu, Przykłady: przedszkole, baseny, teatry, infrastruktura, domy kultury, Inne – hotele pracownicze, stołówki, tworzy się je tam gdzie jest możliwość wygenerowania nadwyżki finansowej, 50 % przekazuje się do podmiotu powołującego i 50 % pozostaje w dyspozycji jednostki budżetowej, Partnerstwo Publiczno-Prywatne Definicja: Przedsięwzięcie o charakterze użyteczności publicznej, prowadzone przez współpracujące podmioty prywatne i publiczne, przy wzajemnym zaangażowaniu instytucjonalnym i kapitałowym oraz solidarnym podziale korzyści i ryzyka z niego wynikających Podstawowy cel: Zapewnienie stronie publicznej źródła finansowania rozwoju infrastruktury, rozłożenie ryzyka inwestycyjnego i zwiększenie standardów świadczenia usług infrastrukturalnych Jest odpowiedzią na problemy samorządów, które związane są z brakiem pieniędzy na niezbędne inwestycje infrastrukturalne, Formy współpracy Sektora publicznego i prywatnego: Kontraktowanie usług – zlecenie wykonania zadania publicznego podmiotom prywatnym czyli kontrakt na usługi Umowa menadżerska (kontrakty na zarządzanie) – Kontrakt na zarządzanie, Podmiot prywatny bierze odpowiedzialność za kompleksowe świadczenie określonych usług (ona nie musi być ograniczona tylko do utrzymania i eksploatacji infrastruktury, może też dotyczyć świadczenia usług) nie ma zaangażowania kapitału podmiotu prywatnego, inaczej outsourcing funkcji zarządzania Umowa dzierżawy – prywatny wykonawca przekazuje na rzecz samorządu opłaty za wyłączne prawo do ich użytkowania ponosząc ryzyko handlowe prowadzonej działalności, po okresie dzierżawy wszystko co otrzymała prywatna jednostka musi zwrócić w stanie nie pogorszonym Umowa koncesji – wykonawca ponosi odpowiedzialność za finansowanie określonego zakresu inwestycji. Po wygaśnięciu umowy majątek wraca do samorządu, wymagają dłuższego okresu czasu, Umowa typu BOT( Build- Operate- Transfer) – sfinansowanie, użytkowanie i eksploatacja w czasie obowiązywania kontraktu a potem przejęcie go na własność przez władze publiczne. Prywatny inwestor ustala ceny za korzystanie z urządzeń infrastrukturalnych Nie ma jednego wzorca takich umów Główne sektory realizacji projektów PPP Najbardziej popularne przykłady to umowy koncesji przyznawane na budowę płatnej autostrady Przykład: Francja koncesja na 60 lat, poziom opłacalności inwestycji też powinien być dla firmy wystarczająco wysoki, PKP per capita < 70% średniej unijnej to regiony które najczęściej korzystają z funduszy unijnych Regiony które w największym stopniu korzystają z funduszy UE : to stara 15, Hiszpania, Portugalia, Grecja, Włochy, Nowe kraje członkowskie czyli kraje Europy środkowej i wschodniej. Przez Warszawę całe mazowieckie traciło fundusze UE bo bogate było dlatego wydzielono region Warszawa stołeczna. Procesy konwergencji wymagają kilkudziesięciu lat. Widać wyraźne zróżnicowanie Włoch. Sytuacja województwa mazowieckiego diametralnie się zmieniła po wyodrębnieniu miasta stołecznego Warszawa i pozwoliło im korzystać z funduszy UE, które wcześniej się nie należały Postrzeganie problemów regionalnych 1. Austria, Dania, Luksemburg, Holandia 2. Belgia, Francja, Irlandia, Wielka Brytania 3. Finlandia, Szwecja 4. Niemcy, Włochy 5. Grecja, Hiszpania, Portugalia 6. Pozostałe kraje UE Ue w podziale na państwa i ich problemy regionalne 1 grupa – Państwa które nie mają jakiś dużych problemów regionalnych. Są problemy regionalne ale na tle uni są one nie wielkie i nie przywiązuje się do nich zbyt dużej wagi. 2 grupa – Mamy doczynienia z pewnymi różnicami i problemami regionalnymi w większym stopniu niż w przypadku grupy pierwszej. Widać skalę problemów regionalnych ale są rozwiązywane w zależności od potrzeb, 3 grupa – Kraje w których istnieje bardzo duży problem jeśli chodzi o problemy regionalne a mianowicie problem z zaludnieniem. Mają duże pkb, stworzono dla nich specjalny cel regionalny związany z zaludnieniem, Problemy są rozwiązywane i finansowane. 4 grupa – Kraje gdzie problemy regionalne są istotne z uwagi na podział Niemiec, podział Włoch na obszary północny czyli przemysłowy i południowy czyli turystyczne i rolnicze. 5 grupa – Kraje które należą do biedniejszych krajów UE, kraje gdzie występuje zróżnicowanie regionalne, borykają się jako całe kraje dlatego polityka krajowa ma pierwszeństwo, głównym celem jest poprawa rozwoju kraju jako całości. 6 grupa – Zróżnicowana polityka w zależności od kraju w jakim się znajdujemy, Im niższe prawa regionów tym mniejsza możliwość prowadzenia polityki. Jeśli rozpatrujemy tylko kraje i NUTS 3 w tych krajach to większość z nich w tym Polska boryka się z problemami wewnątrzregionalnymi. Output - Efektywność rynku pracy – Niski poziom bezrobocia Polska jest poniżej średniej unijnej, ten wskaźnik pokazuje relatywną konkurencyjność W większości przypadków (krajów) regiony stołeczne znacznie przekraczają konkurencyjność pozostałych regionów, a czasami są nawet powyżej średniej unijnej np. Słowacja W przypadku regionu gdzie konkurencyjność jest niska każda zmiana zostanie odnotowana. EN | FIGURE 1: Distributian of RCI 2019 scores within countries. The name of the best region in the country is shown. Shedowed boxes irciuce 50 % of the regions within each country. TL. Ony CaLntries with Mare than one regan are dzęiayed n Figure 1. mw nr a m mm U e u m «u nm a m w m m a REGIONAL INNOVATION SCOREBOARD 2019 — Regional Innovation Scoreboard 2021 Dysproporcje między regionem stołecznym a pozostałymi regionami, najwyższy poziom innowacyjności jest w regionie stołecznym, Największe rozbieżności występują w krajach gdzie są terytoria zamorskie Regionalny system innowacyjności: -region można określić mianem RSI, jeśli stanowi zbiór wzajemnie oddziałujących prywatnych i publicznych interesów, formalnych instytucji i innych organizacji, które funkcjonują zgodnie z organizacyjnymi i funkcjonalnymi porozumieniami i relacjami, sprzyjający generowaniu, wykorzystaniu i rozpowszechnianiu wiedzy -obecnie, RSI coraz częściej postrzegany jest jako czynnik rozwoju gospodarczego, rodzaj polityki regionalnej (Cooke, Boeckholt & Toedtling, 2000), definiowany jako system stymulujący zdolności innowacyjne firm w regionie i wzmacniający jego potencjał wzrostu i konkurencyjność -RSI powinno być systemem otwartym, zintegrowanym z systemem narodowym, powiązanym z innymi RSI i zawierającym w sobie technologiczne i sektorowe systemy innowacji (Markard i Truffer, 2008; Malerba, 2005) W centrum znajdują się przedsiębiorstwa i klienci tych przedsiębiorstw, mowa tu nie tylko o klientach indywidualnych ale także samorządach itp., Środowisko innowacji tworzą te jednostki które zapewniają wkład w innowacje czyli środki, kapitał ludzki, polityki i działania władz samorządowych, Regionalny system innowacji powinien być efektywny, można analizować strukturę, funkcjonalność, efektywność systemu, Otwarty – czyli regiony wchodzą we współpracę z innymi regionami Zintegrowany systemem narodowym – to te zależności państw federalnych, unitarnych itp. Zależności między regionalnym, narodowym i globalnym systemem innowacji Technologiczny i sektorowy system innowacji stanowią element regionalnego systemu innowacji Sektory RSI ich elementy składowe • sektor przedsiębiorstw: przedsiębiorstwa i ich potencjał przedsiębiorczy i innowacyjny • sektor naukowy: - naukowo-badawczy: uczelnie wyższe i inne jednostki realizujące prace badawczorozwojowe, bez względu na ich formę prawną i formę własności (np. rządowe i prywatne laboratoria badawcze, szpitale kliniczne w zakresie, w jakim prowadzą prace badawcze itp.); - edukacyjno-szkoleniowy: uczelnie wyższe i inne jednostki realizujące specjalistyczny program kształcenia zawodowego i ustawicznego; • sektor organizacji wspierających działalność innowacyjną: centra transferu technologii, parki naukowo-technologiczne, inkubatory technologiczne, instytucje finansujące działalność innowacyjną: fundusze venture capital, sieci aniołów biznesu, fundusze poręczeniowe, fundusze mikropożyczkowe; • sektor instytucjonalny: - sektor administracyjny kreujący i wdrażający polityki innowacyjne na szczeblu krajowym i regionalnym; - instytucje nieformalne: ustalone normy i wzorce społeczne • niski stopień kooperacji regionalnej, • Przykład Midi Pyrénées.‐ Jest centralnie finansowany, W przeciwieństwie do lokalnych występuje wysoki stopień specjalizacji i niski stopień kooperacji Zintegrowane Sieci • finansowanie innowacji z różnych źródeł, • badania podstawowe i stosowane, • średni stopień specjalizacji, • dominacja sieci kooperacji • Przykłady: Steiermark, Baden Württemberg.‐ Typologie Regionalnych Systemów Innowacji 1.regiony peryferyjne: brak dynamicznych klastrów i organizacji wspierających (wychudzenie organizacyjne). Działalność innowacyjna często jest tu na niższym poziomie niż w aglomeracjach. Jeśli istnieją klastry to często w tradycyjnych branżach o niskim poziomie działalności badawczo- rozwojowej. Sieci współpracy, zwłaszcza z bardziej wyspecjalizowanymi dostawcami wiedzy jak uniwersytety, czy instytuty badawcze są tu słabo rozwinięte. Jednostki transferu wiedzy są często nieefektywne a ich usługi niedostosowane do potrzeb przedsiębiorstw (Asheim i inni, 2003) W każdym RSI mogą wystąpić braki, słabiej generują innowacje i dochodzi do dyfuzji innowacji, traktujemy je jako brak dynamicznych klastrów, brak instytucji na B+R, słaba współpraca przedsiębiorstw z tymi przedsiębiorstwami, innowacje jakie będą tam powstawać będą o charakterze przyrostowym czyli takie które stanowią modernizację, udoskonalenie, a nie drastyczną zmianę, i nie będą one wtedy patentowane, generują innowacje mniej spektakularne ale o dużym znaczeniu dla innowacyjności regionu 2. stare regiony przemysłowe, w których pomimo oznak odnowy, innowacje są niewystarczające. W przeciwieństwie do regionów peryferyjnych, problemem starych regionów przemysłowych jest zbyt silna klasteryzacja w dojrzałych i upadających branżach przemysłowych. Specjalizacja w tych branżach doprowadziła je do utraty regionalnych przewag konkurencyjnych i potencjału innowacyjnego (przemysły ciężkie: Zagłębie Ruhry, Styria, Walia). Dominującym typem innowacji są innowacje przyrostowe i procesowe (Tӧdtling, 1990). Regiony posiadają dobrze rozwinięty i wyspecjalizowany system generowania i dyfuzji technologii, niestety ukierunkowany na tradycyjne branże i obszary technologii, niedostosowany do potrzeb MSP Istnieją klastry, jest duża specjalizacja ale w tych starych przemysłach, mają wysoko wyspecjalizowany kapitał ludzki ale na dziedziny techniczne a nie na ekonomię, klastry wymagają restrukturyzacji, 3.fragmentaryczne regiony metropolitalne: Nie wszystkie regiony metropolitalne można uznać za centra innowacji. W niektórych z nich brakuje dynamicznych klastrów skupiających innowacyjne firmy, pomimo istnienia firm technologicznych i ośrodków badawczych. Obszary te mają zwykle dobrze rozwiniętą strukturę organizacyjną publicznych jednostek badawczych i gęstą sieć, często skomercjalizowanych, usług transferu wiedzy. Podstawową barierą innowacji w tych regionach jest fragmentacja związana z brakiem sieci współpracy i procesu interaktywnego uczenia. Podsystemy tworzenia i zastosowania wiedzy działają tutaj osobno, co jest wynikiem słabych powiazań między uczelniami i przedsiębiorstwami. Utożsamiamy je z siedzibą korporacji transnarodowych, z dużym nasyceniem klastrów, ośrodków badawczo-rozwojowych, Jest fragmentaryczny bo nie ma współpracy, procesu uczenia się, one istnieją osobno, słabe powiązania lub ich brak między uczelniami a przedsiębiorstwami, lub między samorządami i przedsiębiorstwami, Nie wszystkie regiony metropolitalne można uznać jako centra innowacji Region Metropolitalny • W ujęciu przestrzennym, określany jest jako terytorium wykraczające poza granice miasta, obejmujące przyległe miejscowości (gminy), przy założeniu ich ścisłego powiązania z centrum. • Metropolie i obszary metropolitalne wyróżniają pełnione przez nie funkcje, które powinny być nowoczesne, tj. bazować na wiedzy i nowych technologiach, służyć działalności gospodarczej; wspierać sieci zewnętrznych powiązań i konkurencyjność metropolii w skali ponadnarodowej. • Funkcje te generowane są głównie w wyniku obecności struktur międzynarodowych korporacji gospodarczych, światowych instytucji finansowych, ważnych placówek naukowych i kulturalnych, szybkich i częstych połączeń komunikacyjnych (Parysek, 2000). Region ten powinien pełnić określone funkcje, nowoczesne, wyższego rzędu, powinien bazować na innowacjach, powinien pełnić nie tylko funkcje typowo gospodarcze ale także społeczne, technologiczne, kulturowe, powinien zawierać istotne węzły komunikacyjne, informacyjne, powinien mieć odpowiednią wielkość Regiony Metropolitalne i Nie-Metropolitalne (różnice) Metropolitalne Nie-Metropolitalne • motory rozwoju, • silnie zróżnicowane pod względem branż przemysłowych i usługowych oraz wielkości zlokalizowanych w nich firm , • koncentracja działalności innowacyjnej w regionach metropolitalnych wynika z korzyści skali, lokalizacji i urbanizacji w działalności B&R oraz postrzegania innowacji jako procesu stymulowanego przez popyt zgłaszany przez konsumentów o wysokich dochodach i branże przemysłowe wymagające wysokich kwalifikacji, • firmy zlokalizowane w metropoliach powinny czerpać korzyści z dostępu do: gęstej sieci firm i instytucji badawczych, wysoko wykwalifikowanej siły roboczej, najbardziej wymagających klientów, siedzib firm, korporacji transnarodowych, głównych organów administracji publicznej, najważniejszych dostawców oraz źródeł wiedzy poza regionem • niższa koncentracja wysoko wykwalifikowanych pracowników, • mniej innowacyjne w porównaniu z aglomeracją, • firmy inwestują mniej w działalność B&R i są zorientowane bardziej na modyfikację niż innowację produktu Makroregiony Metropolitarne w Polsce (ESPON) • Mazowieckie (MEGA 3): potencjalna europejska metropolia, • Słabo rozwinięte europejskie metropolie (MEGA 4) - Zachodniopomorskie (Szczecin), Ocena władz regionalnych • Quality of Government Institute (QOG) Uniwersytetu w Goeteborgu; • Łączny indeks to wypadkowa jakości, bezstronności i stopnia skorumpowania procesu świadczenia usług w trzech obszarach: edukacji, ochronie zdrowia i egzekwowania prawa (Charron i inni, 2018); • Wysoka wartość wskaźnika powinna sprzyjać wzrostowi gospodarczemu, rozwojowi społecznemu, ułatwiać interakcje gospodarcze i wzmacniać społeczne zaufanie (Rodríguez-Pose i Garcilazo, 2015). Im wyższa wartość wskaźnika tym lepiej bo wysoka pozycja sprzyja rozwojowi społeczno- gospodarczemu, Wskaźnik autonomii lokalnej Wykres 4.1 Skuteczność rządzenia, 1996 i 2015 A 0 OB 0% i6 14 2 2% mk u M. m 128 + mis + n . =E +a DE - uk +a tu — e . AT _— R » BE — PT = ur — Es +— w ——a e — e + cr . a e mr + = = + a » ak — HU — r — a +... EB —+ RO] B— ue 25 OB as ia ls 20 25 Wyk odcyśaia stado Wykres 4.2 Zaufanie obywateli da instytucji, 1996 i 2015 ao 05 on os ip 15 20 zs na u. E nioo w20i5 st a + N — Lu .+ xt » uk = e + se + se »* m . EE +. ur m FT « a + e + a ko s — a se u —— w — « — nu — n — a — a E—+ so + 6 + ap 45 QB 05 18 15 20 15 W ody adne Źródło: Siódmy raport na temat spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, UE 2017 Klasa Kreatywna, Florida (2002,2005) • kapitał kreatywny, • obejmuje osoby, których praca polega na tworzeniu nowych rozwiązań (naukowcy, inżynierowie, profesorowie pracujący na uczelni, pisarze, poeci, artyści, aktorzy, projektanci, architekci, tzw. super- creative core) oraz kreatywnych profesjonalistów (tzw. creative professionals), czyli pracowników sektorów opierających się na wykorzystaniu wiedzy (sektor zaawansowanych technologii, usługi finansowe, zdrowia, zarządzanie) Czynniki konkurencyjności regionu – Kapitał Społeczny W ujęciu mikrospołecznym oznacza więzi zaufania, lojalności i solidarności, które znajdują swój wyraz w tworzeniu wspólnot i samorządności, zapewniając właściwe warunki funkcjonowania zbiorowości (Putnam, 1995). • W ujęciu mezo-społecznym, kapitał społeczny oznacza umiejętność współpracy grupy ludzi dążących do wspólnego celu (Coleman, 1988). • W perspektywie makrospołecznej istotną rolę odgrywają sformalizowane powiązania infrastrukturalne, normy prawne, system sądownictwa, czy prawa obywatelskie (North, 1990) Miary pośrednie – Długość życia co świadczy o jego jakości, dłużej żyją bo są zdrowsi, Wskaźnik samobójstw, rozwodów, podejmowania działalności innowacyjnej, przestępczości Wymiar ekonomiczny kapitału społecznego to np. obniżenie kosztów transakcyjnych, im mniej rozwodów, przestępczości tym mniejsze koszty utrzymania sądów czy zakładów karnych Jak go mierzyć? - poziom zaufania do władz publicznych, stopień zaangażowania obywateli w działalność organizacji pozarządowych, kompetencje i znaczenie władz i innych organizacji w tworzeniu życia społeczno- gospodarczego regionu, poziom praworządności wszystkich uczestników lokalnego rynku. • Jakie są jego rezultaty? - wzrost produktywności i skrócenie czasu działania, wzrost kompetencji pracowników wskutek scedowania większej odpowiedzialności na pracownika, redukcja kosztów biurokracji, obniżenie ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej itp. Kapitał Relacyjny • Kapitał relacyjny wyznaczają stosunki przedsiębiorstwa z podmiotami z bliskiego otoczenia (Urbanowska-Sojkin, 2004). • Odpowiednio kształtowany może być źródłem istotnych korzyści dla przedsiębiorstwa w postaci dostępu do unikatowych zasobów wiedzy, zmniejszenia ryzyka i niepewności działań, czy poprawy możliwości organizacyjnego uczenia się (Zakrzewska-Bielawska, 2016). • Jego znaczenie podkreśla się przede wszystkim w otwartym modelu innowacji 14.04.2023 Wykład 26 maja się nie odbędzie – prześle info na portalu studenta Wszystkie prezki wrzuci na koniec – na jej stronie na ug Termin egzaminu – stacjonarnie 19 czerwca godzina 10 – na ostatnim wykładzie powie jeszcze czy na pewno stacjonarnie czy zdalnie, obowiązują slajdy i jej komentarze Poprawka będzie zdalnie ale jeszcze w czerwcu przed obroną Ostatni wykład to będzie podsumowanie Teorie rozwoju Regionalnego Rozwój Społeczno-Gospodarczy Regionu Wzrost Gospodarczy – Poprawa relacji ilościowych w zakresie wzrostu produkcji i usług, konsumpcji, potencjału produkcyjnego itd. Rozwój Gospodarczy – oprócz zmian ilościowych obejmuje również zmiany jakościowe Rozwój Społeczno-Gospodarczy – poza wzrostem i rozwojem obejmuje zmiany społeczne i instytucjonalne Wzrost (Relacje ilościowe które liczone są w odniesieniu do mieszkańca danego regionu np. produkcji, konsumpcji) -> Rozwój Gosp (oprócz zmian ilościowych obejmuje też zmiany jakościowe np. zmiany struktury produkcji lub konsumpcji, będzie obejmował sferę działań gospodarczych ale też sferę działań podziału dóbr, jest rozpatrywany przedewszystkim przez miany strukturalne) -> Rozwój Społ- Gosp ( obejmuje też zmiany społeczne np. w zakresie kultury, ustrojowe, warunkiem koniecznym jest rozwój gospodarczy dlatego są powiązane) Współczesne czynniki rozwoju regionalnego  Czynniki Ekonomiczne (Wewnętrzne i zewnętrzne)  Czynniki Społeczno-Kulturowe  Czynniki techniczne i technologiczne  Czynniki ekologiczne  Czynniki przestrzenne Czynniki ekonomiczne – zmiany popytu, jego dynamika, specyfika pracy, wielkość kapitału zaangażowanego ; Makro sytuacja w kraju – tempo wzrostu gospodarczego, polityka pieniężna, kurs walutowy, fundusze unijne, napływ inwestycji spoza regionu/ zagranicznych -Społeczno-kulturowe – np. przyrost naturalny, zmiany w strukturze produkcji, stylu życia, jak wygląda przedsiębiorczość społeczeństwa, czy społeczeństwo ma wpływ na podejmowanie decyzji lokalnych, regionalnych -Techniczne i technologiczne – Zaplecze techniczno – badawcze, infrastruktura, jakość produkcji, innowacje które powstają w regionie (produktowe, procesowe, radykalne, procesowe), rozwój i doskonalenie infrastruktury technicznej -Ekologiczne – postęp w zakresie ochrony środowiska, świadomość społeczeństwa w tym zakresie, instrumenty ochrony środowiska -Przestrzenne – zagospodarowanie terenu, dostępność przestrzenna, urbanizacja, procesy powstawania miast, metropolizacja, Sustainable development • trwały i zrównoważony, samopodtrzymujący się rozwój, (ekorozwój); • brak jednoznacznej definicji; • większość definicji podkreśla zachowanie równowagi między społecznymi, ekologicznymi i ekonomicznymi wymiarami rozwoju; • zasada zrównoważonego rozwoju wprowadzona została Traktatem Amsterdamskim, jako zasada powszechnie obowiązująca w UE. Pozwala na zachowanie równowagi pod względem rozwoju i dób społecznych i ekologicznych Nie ma jednoznacznej definicji ale powinny być zachowane trzy aspekty: eko rozwój, rozwój społeczny, rozwój ekonomiczny Priorytetowo traktowane są projekty pro społeczne i pro ekologiczne Minimum neutralny wpływ tylko takie projekty otrzymają dotacje/ dofinansowanie Sustainable Development Polska Dwa typy korzyści aglomeracji • związane ze specjalizacją i powiązane z efektami lokalizacji efekty dyfuzji MAR (Marshall, Arrow, Romer), ograniczone do określonych lub ściśle powiązanych ze sobą branż. • wynikające z wielkości i zróżnicowania aglomeracji miejskiej efekty dyfuzji Jacobs dotyczące sytuacji, w której branże przemysłowe wykorzystują korzyści zakresu (economies of scope), międzygałęziowe spillovers. Aglomeracje miejskie przyciągają duże firmy, korporacje transnarodowe dlatego będzie więcej innej innowacji i będzie więcej spin off i w większym stopniu będzie rozwijała się kultura przedsiębiorczości MAR- Spilovers – On prowadzi do tego że minimalizowane będą koszty transportu, koszty transakcyjne dóbr, efekty dyfuzji i korzystania z tych efektów firm z tych samych branż Jacobs – wpływ wielkości aglomeracji i zróżnicowania aglomeracji z działalnością badawczo rozwojowe, wykorzystanie na poziomie międzygałęziowym (nie same branże jak wcześniej) Trzeba zwrócić uwagę na to do czego prowadzi aglomeracja? Konwergencja czy polaryzacja Jej odpowiedz to raczej niekorzystny proces polaryzacji, ponieważ utrwalają się nierówności między regionami Wpływ aglomeracji na lokalizację ( Efekty rozprzestrzeniania i przesączania) Rozpoznanie dwóch efektów: polaryzacji (zasysania, wiru) i rozprzestrzeniania (przesączania). (Hirschman, Myrdal, 1957) • Przyczyny efektu polaryzacji: - wzrost konkurencji, który prowadzi do spadku tempa produkcji i eksportu innego regionu, - migracja wysoko wyspecjalizowanych pracowników, dopóki utrzymują się różnice w płacach wynikające z wyższej produktywności pracy i niedostatku siły roboczej w lepiej rozwiniętych regionach i niższej produktywności oraz gorszych warunków pracy w regionach słabiej rozwiniętych, • Przyczyny efektu rozprzestrzeniania: - wzrost popytu na import w regionie lepiej rozwiniętym, tzw. centrum, - następstwo dyfuzji technologii do obszarów słabiej rozwiniętych. Efekt polaryzacji (wiru)- będzie wysysał, wysysanie zasobów z regionów gospodarczo zacofanych i wsysania ich do aglomeracji, centrów wzrostu, czyli przemieszczanie się kapitału ale także siły roboczej, towarów z regionów słabiej rozwiniętych i wsysania ich do centrów wzrostu (aglomeracji) Jak efekt polaryzacji dominuje nad efektem rozprzestrzeniania to można spodziewać się dywergencji czyli powiększania się różnic w rozwoju między regionami Jak efekt rozprzestrzeniania dominuje nad efektem polaryzacji to można spodziewać się zmniejszania dysproporcji Nowa Geografia ekonomiczna Głównym jej celem jest wyjaśnienie przyczyn koncentracji produkcji przemysłowej w postaci układu rdzeń–peryferia (core-periphery pattern). • Pięć założeń wyróżniających modele nowej geografii ekonomicznej: rosnące korzyści skali, konkurencja niedoskonała, koszty handlu, endogeniczny charakter lokalizacji przedsiębiorstw oraz popytu (Head, Mayer, 2004). • Według P. Krugmana lokalizacja działalności gospodarczej w przestrzeni jest rezultatem występowania dwóch opozycyjnych wobec siebie sił: siły aglomeracji (centripetal forces), czyli sił dośrodkowych oraz sił dyspersji (centrifugal forces), czyli sił odśrodkowych. Siły odśrodkowe – utrudnienia które mogą występować w przypadku lokalizacji czyli np. zanieczyszczenie środowiska, przeludnienie, Siły dośrodkowe – siły aglomeracji odpowiadają za efekt polaryzacji i wpływają na przemieszczanie się siły roboczej i produkcji do centrum Podstawowy model NEG opracował P. Krugmana w 1991 r. Założenia modelu: • istnienie dwóch identycznych regionów z dwoma rodzajami produkcji. • Sektor rolniczy wytwarza jedno homogeniczne dobro w warunkach konkurencji doskonałej i stałych korzyści skali. Sektor przemysłowy działała w warunkach konkurencji monopolistycznej z rosnącymi efektami skali. • Istnieją dwa rodzaje pracowników: zatrudnieni w sektorze rolnym są niemobilni, natomiast w sektorze przemysłowym mogą się przemieszczać pomiędzy regionami. • Koszty transportu w rolnictwie są zerowe, w przemyśle typu iceberg, tym samym koszty transportu dóbr przemysłowych odgrywają główną rolę w modelu. • Według modelu migracja siły roboczej może doprowadzić do koncentracji przemysłu w postaci układu rdzeń–peryferia. Teorie rozwoju regionalnego – czynniki wpływające na powstawanie i wzrost ośrodków w przestrzeni Pytania: Czy miejsca wyboru lokalizacji charakteryzują się większymi możliwościami rozwoju? Czy przewaga tych regionów zwiększa się w stosunku do pozostałych? Czy po okresie prosperity pojawiają się oznaki stagnacji, a funkcje wiodące przejmowane są przez inne regiony? -Teorie Biegunów wzrostu -Teorie Grawitacji -Teorie dotyczące innowacji i innowacyjności -Rola eksportu we wzroście regionalnym Teorie biegunów wzrostu •Perroux (1950, 1955): wzrost regionów nie następuje wszędzie w tym samym czasie, pojawia się w pewnych punktach (biegunach) i z odmienną intensywnością. Dominujące (napędowe) dziedziny przemysłu (duże przedsiębiorstwa-liderzy postępu) tworzą aglomeracje, w których zlokalizowane są bieguny wzrostu. • Przyczyną polaryzacji rozwoju jest powstawanie wiązek przemysłów skoncentrowanych w biegunach wzrostu. Ekspansja jednej gałęzi kompleksu przemysłowego powoduje rozwój całego kompleksu. • Tinbergen (1967): przewagę uzyskują centra, w których zlokalizowany został przemysł o największym znaczeniu dla wszystkich ośrodków. O tym czy dany ośrodek stanie się biegunem wzrostu będzie decydowała siła aglomeracji, podstawowego sektora gospodarczego który jest w tym regionie zlokalizowany, Teorie Grawitacji (Wzajemnego oddziaływania, ciążenia) Regionalna atrakcyjność inwestycyjna Mechanizm siły grawitacji przyciąga inwestycje do silnych centrów, zwiększając poziom nierówności regionalnych. • Mimo, że inwestycje bezpośrednie przyczyniają się do rozwoju ekonomicznego regionu, ich napływ może sprzyjać polaryzacji, a nie konwergencji (Ozawa 1992), Przyczyna: jakość inwestycji uzależniona od fazy rozwoju: - pierwszy etap (kierowany przez zasoby): napływ inwestycji w celu poszukiwania tanich źródeł zaopatrzenia w surowce i mniej kosztownych pracowników, a więc wybór mniej rozwiniętych regionów, - drugi etap (kierowany przez inwestycje): przepływ kapitału w kierunku regionów, w których dobrze rozwinięte są kapitałochłonne gałęzie przemysłu (surowcowego lub pracochłonnego), - trzeci i czwarty etap (kierowany innowacjami i etap dobrobytu): inwestorzy poszukują miejsc lokalizacji, które posiadają przewagę technologiczną i które dysponują wysoko kwalifikowanymi kadrami. Siła przyciągania będzie zależała od zakresu i funkcji jakie centra wzrostu będą pełnić, im więcej potrzeb centra zaspokajają tym więcej inwestorów będzie. Teoria dotycząca innowacji i innowacyjności • Lausen podkreślał związek wzrostu gospodarczego z urbanizacją. Wprowadził pojęcie skupiska (cluster), wyjaśniając, że innowacje występują w formie skupisk, tworząc regionalne lub sektorowe bieguny wzrostu. Dzięki powiązaniu podmiotów gospodarczych działających w biegunach wzrostu, rozwój gospodarczy ulega dyfuzji na peryferie. • Friedmann (1969): centrum rozwoju (obszar zurbanizowany) to obszar charakteryzujący się dużą koncentracja innowacji, pozostałe obszary to peryferie, które kopiują innowacje i nie mogą tworzyć własnych czynników wzrostu. Model Friedmanna pokazuje następujące tendencje: - przepływ środków z centrum do peryferii (efekt dominacji), - zwiększająca się liczba innowacji w centrum (efekt informacji), - indukowanie jednych inwestycji przez inne w centrum (reakcja łańcuchowa), - zmniejszające się ryzyko działania centrum w stosunku do peryferii. Klaster wg Portera – Terytorialna koncentracja powiązanych, specjalistycznych w danej branży firm wytwarzających, dostawców, poddostawców, kooperantów, Rola Eksportu we wzroście regionalnym Bieguny wzrostu- aglomeracja, klastry, ośrodki najprężniej rozwijające się, przyciągają najwięcej kapitału, przedsiębiorstw Typologia regionów wykres Wykres przedstawia (umiejscawia )różne grupy regionów jakie występują w zależności jaki jest poziom i tendencje w zakresie pkb per capita w regionie i jaka jest gęstość zaludnienia ( Świadczy o istnieniu procesów urbanizacji w regionie i o istnieniu miast) Regiony jako centra wiedzy charakteryzują się wysokim i długotrwałym wzrostem pkb per capita i wysokim poziomem urbanizacji Podstawowe koncepcje teoretyczne które odnoszą się do poszczególnych wcześniej pokazanych grup regionów Widzimy powiazania między różnymi teoriami ale widzimy także główną bazę teoretyczną dla regionów jako centra wiedzy Nowy regionalizm -Regiony uczące się -Klastry innowacyjne -Regionalne systemy innowacji -Środowisko innowacyjne Klastry – definicja • W literaturze przedmiotu istnieje wiele definicji klastrów (gron, wiązek przemysłowych, z fr., lokalnych systemów produkcyjnych). • Zgodnie z definicją Portera (1998) klastry oznaczają „geograficzną koncentrację wzajemnie powiązanych specjalistycznych firm wytwórczych, dostawców usług i zaopatrzenia, kooperantów oraz instytucji otoczenia biznesu (uniwersytetów, agencji, organizacji handlowych), które ze sobą jednocześnie konkurują i kooperują”. • Funkcjonowanie klastra wiąże się z występowaniem efektów wewnętrznych i zewnętrznych Klaster porterowski będzie miał kilka cech: -podmioty muszą być skoncentrowane geograficznie na jakimś niewielkim obszarze • obecnie, RSI coraz częściej postrzegany jest jako czynnik rozwoju gospodarczego, rodzaj polityki regionalnej (Cooke, Boeckholt & Toedtling, 2000), definiowany jako system stymulujący zdolności innowacyjne firm w regionie i wzmacniający jego potencjał wzrostu i konkurencyjność. • RSI powinno być systemem otwartym, zintegrowanym z systemem narodowym, powiązanym z innymi RSI i zawierającym w sobie technologiczne i sektorowe systemy innowacji (Markard i Truffer, 2008; Malerba, 2005). Regionalny System Innowacji Jeszcze raz gadała że jest ważny i że zawsze jest z niego jakieś pytanie Żadnej z funkcji nie da się stricte przypisać do jednej grupy elementów Kolorowe pola nie mają obramowania bo lista nie jest zamknięta i poszczególne pola można rozszerzyć o dodatkowe elementy Środowiska innowacyjne – GREMi (Aydalot, Millat, Camagni) • Oznacza ono „zbiór (sieć) w przeważającej mierze nieformalnych relacji społecznych w ramach ograniczonego geograficznie obszaru, warunkujący jego wizerunek zewnętrzny oraz wewnętrzne poczucie przynależności, który skutkuje poprawą lokalnych zdolności innowacyjnych w wyniku procesu kolektywnego uczenia się”. • Składają się na nie trzy elementy: -sieci powiązań nieformalnych kontaktów społecznych na gruncie profesjonalnym i prywatnym, które wzmacniają wzajemne zaufanie lokalnych aktorów i umożliwiają wymianę wiedzy milczącej (tacit knowledge), - bliskość przestrzenna, istotna z punktu widzenia kapitału ludzkiego, bardziej mobilnego wewnątrz niż między regionami i ułatwiająca transfer wiedzy oraz proces uczenia się, - wizerunek zewnętrzny i wewnętrzne poczucie przynależności, skutkujące koordynacją sposobu zachowania lokalnych aktorów, np. poprzez wspólne reguły postępowania, czy systemy wartości. Środowisko innowacyjne różni się od Regionalnego Systemu innowacji: są takie same pod względem duże znaczenie interakcji w regionie i bliskości(, która ma znaczenie dla wymiany wiedzy) i jej sieciowy charakter, Różnice wynikają z relacji między innowacją a terytorium, w RSI podkreśla się znaczenie bliskości w procesie wymiany wiedzy i relacje między użytkownikiem a producentem, w środowisku innowacyjnym bardziej wskazuje się na relacje między innowacjami a terytorium, środowisko innowacyjne jest zasobem regionu, który jest konieczny aby powstały procesy innowacji 21.04.2023 Polityka regionalna w Polsce Polityka regionalna • całokształt czynności państwa w zakresie świadomego oddziaływania na rozwój społeczno- ekonomiczny regionów kraju (rozwój społeczno-ekonomiczny - zmiany ilościowe, jakościowe, strukturalne, nie tylko w zakresie gospodarki, ale również w zakresie szeroko pojętych aspektów społecznych, kulturowych...) • realizowana przez: - państwo (rząd centralny): polityka interregionalna - region (władze samorządowe): polityka intraregionalna - organy ponadnarodowe (UE). Rząd – Polityka międzyregionalna Władze samorządowe – Polityka wewnątrzregionalna Podstawowym podmiotem polityki regionalnym są regionalne władze samorządowe które będą ją realizowały samodzielnie w oparciu o dostępne środki i zasoby. Regiony muszą być samorządne i muszą mieć pewien zakres swobody w podejmowaniu decyzji. Władze muszą też mieć możliwość realizacji podejmowanych decyzji czyli muszą mieć też odpowiednie instrumenty i środki. Władze lokalne muszą się charakteryzować zdolnościami świadomego działania czyli muszą mieć pewne kompetencje i muszą mieć świadomość podejmowanych decyzji. Krąg stagnacji społeczno-gospodarczej Obszarami problemowymi są regiony o słabszym poziomie rozwoju bo to one wymaga wsparcia. To co dzieje się w tych regionach przedstawione jest na grafie. Regiony w ramach swoich budżetów mogą posiłkować się pożyczkami. W Polsce mamy pewien próg zapożyczenia się samorządów i większość albo jest blisko albo już osiągnęło ten próg. Nie mają wpływów do budżetu to się nie rozwijają, źle prowadzona polityka regionalna prowadzi do dalszej stagnacji i zamknięcia kręgu. Efektem polityki powinien być wzrost konkurencyjności konkretnych miejsc. Ważne jest zmniejszenie różnic wewnątrz regionów. Kategorie polityki regionalnej • bezpośrednie instrumenty finansowe, - bezpośrednie finansowe wsparcie podmiotów gospodarczych zlokalizowanych na terytorium regionu • rozbudowa infrastruktury technicznej i społecznej, - podejmowane przez władze rządowe z własnych środków, albo we współpracy z podmiotami gospodarczymi i jednostkami samorządu terytorialnego, partnerstwo publiczno-prywatne (ppp) • instrumenty niematerialne. – instrumenty miękkie, szkolenia, doradztwo, współpraca w zakresie działalności B+R, rozwoju technologii Mamy różne modele polityki regionalnej. Podziału instrumentów polityki jest znaczenie więcej ona się skupi na tych trzech widocznych. Bezpośrednie instrumenty to bezpośrednie finansowe wsparci podmiotów gospodarczych zlokalizowanych na terenie regionów. Rozbudowa infrastruktury jest podejmowana przez władze społeczne i rządowe z własnych środków, ale też budżetowanie/ partnerstwo publiczno-prawne. Mają swoje wady i zalety ale więcej zalet niż wad dlatego z tego korzystają. Instrumenty niematerialne czyli miękkie to są szkolenia, doradztwo, współpraca w zakresie badań i rozwoju Redystrybucyjny a konkurencyjny model polityki regionalnej Inteligentna specjalizacja to proces, który polega na identyfikacji działań gospodarki regionu, które będą stanowiły jego przewagę komparatywną, przewagę w stosunku do innych regionów krajowych oraz europejskich. Wybiera się te, które są:  zakorzenione w tradycji gospodarczej regionu,  widzimy połączenie, pokrewieństwo technologiczne, komunikacyjne z innymi sektorami co umożliwi rozwój klastrów i powiązań kooperacyjnych,  inteligentne specjalizacje muszą być oparte na wiedzy albo wykazywać możliwość rozwoju opartego na wiedzy, powinny być nastawione na działalność badawczo rozwojową i ich rozwój i funkcjonowanie powinny być również wspierane w regionie przez sferę nauki i edukacji,  powinny stanowić chłonny i atrakcyjny rynek pracy. PODZIAŁ INTELIGENTNYCH SPECJALIZACJI • oparte na wartościach - obszary w regionie które charakteryzują się pełną dojrzałością • oparte na technologiach (horyzontalne), • inne (przedsiębiorcze odkrywanie). Na wartościach to obszary charakteryzujące się pełną dojrzałością czyli mamy branże Horyzontalne – Technologie, może dojść do efektu łączenia się Inne – Dziedziny i obszary w ramach procesu np. optyka kwantowa . Gwarantują trwałe i aktywne zaangażowanie przedsiębiorstw w polityce innowacyjnej Krajowe Inteligentne Specjalizacje w Polsce Specjalizacje w ramach 5 obszarów: 1. zdrowe społeczeństwo, 2. bio-gospodarka rolno-spożywcza, leśno-drzewna i środowiskowa, 3. zrównoważona energetyka, 4. surowce naturalne i gospodarka odpadami oraz 5. innowacyjne technologie i procesy przemysłowe (ujęcie horyzontalne) Unikalne obszary to przemysł wydobywczy, tworzywa sztuczne, offshore, ekonomia wody ( została wybrana przez województwo warmińsko-mazurskie) Krajowe Inteligentne Specjalizacje w Polsce Regionalne inteligentne specjalizacje Podsumowując trzeba pamiętać że są różne poziomy realizacji polityki regionalnej, różne instrumenty od twardych po miękkie , różne modele i mixy, Inteligentne specjalizacje, ich wytypowanie było warunkiem na uzyskanie wsparcia na B+R w ramach kraju, regionu. Polityka spójności UE- Ostatni temat dzisiaj zaczniemy, skończymy w czerwcu POLITYKA SPÓJNOŚCI UE • ma za zadanie „zmniejszać dysproporcje między regionami i przeciwdziałać zacofaniu regionów znajdujących się w niekorzystnej sytuacji”, • Cel: spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna krajów członkowskich. • ma za zadanie promować zbilansowany, bardziej zrównoważony „rozwój terytorialny”, a tym samym zyskać szerszy zakres działania niż polityka regionalna, która jest ściśle związana z Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego i realizuje swoje zadania na szczeblu regionalnym. • realizowana za pośrednictwem Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych: EFRR, EFS, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EMFF). Polska korzysta z całkiem sporych środków Polityki Spójności UE. Kluczową zmianą było wejście w życie Traktatu Lizbońskiego. Zmiana było pojawienie się zapisu o spójności terytorialnej. Istotną zmianą jest wprowadzenie wymiaru terytorialnego, którego traktat Rzymski nie obejmował. Podstawowy instrument polityki spójności to EFRR. EUROPEJSKIE FUNDUSZE STRUKTURALNE I INWESTYCYJNE 2014-2020 Zapamiętać skróty powyżej, poniżej najważniejsze: EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, najważniejszy fundusz EFS – Europejski Fundusz Społeczny Fundusz Spójności Te trzy głównie realizują POLITYKA SPÓJNOŚCI UE POLITYKA SPÓJNOŚCI UE Środki wg funduszy EFSI 1989-2020 Symulacja uprawnień do pomocy Mapa na lata : 2014-2020 Alokacje na regionalne programy operacyjne w regionach słabiej rozwiniętych Środki unijne w Programach Regionalnych 2014-2020 Najwięcej pieniędzy otrzymują regiony najbiedniejsze. Wpływ programów polityki spójności na lata 2014-2020 na PKB POLITYKA SPÓJNOŚCI 2021-2027 1. bardziej inteligentna Europa, 2. bardziej przyjazna dla środowiska bez emisyjna Europa, 3. lepiej połączona Europa; 4. Europa o silniejszym wymiarze społecznym; 5. Europa bliżej obywateli. 1. Innowacje, cyfryzacja, restrukturyzacji gospodarczej i wsparcia MŚP 2. Wdrażanie porozumień paryskich i inwestycje w transformacje sektora energetycznego i OZE 3. Infrastruktura transportowa i sieci cyfrowe 4. Projekty związane z działaniami społecznymi, zatrudnieniem, edukacją, jakości zatrudnienia, integracji społecznej, dostęp do opieki zdrowotnej 5. Wsparcie obywatelskich strategii rozwoju, zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Głównym celem finansowania jest wzrost produktywności Polskiej gospodarki, Całkowite wydatki w Polsce na B+R utrzymują się na niskim poziomie w porównaniu do UE ( Polska poniżej 1 %, Unia ponad 2%) Brakiem w Polsce są słabe powiązania między przedsiębiorstwami i instytucjami badawczymi to oznacza że produktywność w Polsce jest stosunkowo niska, wyzwaniem dla Polski jest wdrażanie innowacji, Wskaźnik innowacyjności państw członkowskich UE Współpraca w zakresie realizacji projektów innowacyjnych w Polsce cały czas się rozwija ale nadal jest na niskim poziomie, Jeżeli spojrzymy na patentowanie polskich przedsiębiorstw wynika to z kilku kwestii, polskie przedsiębiorstwa nie patentują, chcą wykorzystać ten czas dopóki nie zostało coś opatentowane i zarobić niż borykać się z procedurami Zakres wsparcia CP1, Obszar: wzrost znaczenia badań i innowacji w strukturze gospodarczej kraju oraz wykorzystywanie zaawansowanych technologii o wsparcie prowadzenia działalności B+R przez przedsiębiorstwa i konsorcja z ich udziałem; o wsparcie wdrażania wyników prac B+R; o wsparcie rozwoju systemu ochrony własności intelektualnej; o wsparcie infrastruktury B+R - w szczególności w przedsiębiorstwach; o wsparcie rozwoju eksportu produktów innowacyjnych. Zakres wsparcia CP1, Obszar: wzmacnianie potencjału przedsiębiorstw i administracji publicznej na rzecz nowoczesnej gospodarki o transformacja cyfrowa gospodarki, (wdrożenie programów stymulujących wprowadzanie w przedsiębiorstwach i sektorze publicznym rozwiązań cyfrowych; budowa infrastruktury instytucjonalnej dla transformacji cyfrowej); o inwestycji w MŚP, w szczególności zwiększających ich zaawansowanie technologiczne, poziom robotyzacji i zdolność do wdrażania innowacji; o stymulowanie popytu na innowacje ze strony przedsiębiorstw, zwłaszcza z sektora MŚP i społeczeństwa; o wzrost internacjonalizacji przedsiębiorstw; o wsparcie rozwoju innowacyjnych usług dla przedsiębiorstw; o rozwój niezbędnych dla nowoczesnej gospodarki kompetencji i umiejętności przedsiębiorców, menadżerów i pracowników, w szczególności w zakresie nowych technologii, umiejętności cyfrowych, tzw. green skills oraz zarządzania innowacjami i nowymi modelami biznesowymi. Planowane rezultaty tych zadań to zwiększenie automatyzacji, robotyzacji przedsiębiorstw, umiędzynarodowienia, wzrost inwestycji w zakresie roziwązań technologicznych, dostęp do danych Działania powinny być ukierunkowane na zapewnienie bezpieczeństwa pracowników, wsparcie przedsiębiorstw z zakresie płynności finansowej Cel 2 „Bardziej przyjazna dla środowiska niskoemisyjna Europa”, obszary: o efektywność energetyczna; o wsparcie produkcji energii z odnawialnych źródeł; o wsparcie infrastruktury energetycznej i inteligentnych rozwiązań (smart grids); o przystosowanie do zmian klimatu; o zrównoważona gospodarka wodna i ściekowa; o gospodarka odpadami i efektywne wykorzystanie zasobów; o ochrona dziedzictwa przyrodniczego i różnorodności biologicznej; o transport niskoemisyjny i mobilność miejska; Cel 3 „Lepiej połączona Europa”, obszary: o rozwój lądowej infrastruktury transportowej (punktowej i liniowej) w ramach sieci bazowej i kompleksowej TEN-T oraz poza nią (transport drogowy, szynowy/kolejowy, wodny śródlądowy, morski, lotniczy); o poprawa dostępności transportowej regionów i subregionów; o przyspieszenie wprowadzania rozwiązań cyfrowych do polskiego systemu transportowego; Wskaźnik międzygałęziowej dostępności transportowej (syntetyczny) – wartość w 2017 r. REGIONALNE PROGRAMY OPERACYJNE: PODZIAŁ ŚRODKÓW INSTYTUCJE ZAANGAŻOWANE W PROCES WDRAŻANIA POLITYKI SPÓNOŚCI UE W POLSCE • Instytucja koordynująca na poziomie UP • Instytucja zarządzające • Instytucje pośredniczące • Instytucje wdrażające • Instytucja audytowa • Instytucja odpowiedzialna za płatności z KE • Instytucja odpowiedzialna za spełnienie warunku podstawowego UP – umowy partnerstwa Zarządzająca – różne poziomy jak regionalna to np. urząd marszałkowski, Pośrednicząca – czyli minister przekazuje część kompetencji dać jakieś innej instytucji KE – Komisja europejska, i tam mamy Ministra Finansów Publicznych Do tej ostatniej zalicza się ministrów właściwych do obszarów, albo władze regionalne (chyba) Kod do prezek : GR Egzamin w formie online 19.06 godzina 10:00 Test jednokrotnego wyboru ale mogą być też pytania otwarte Test z tego co na slajdach + jej komentarze Które województwo z którym graniczy Konwergencja i dywergencja pod jakimi warunkami może dojść do tych procesów Powiązania które występują pomiędzy elementami systemu Państwa unitarne, federalne, zregionalizowane Co należy do majątku, mienie komunalne Partenrstwo publicznoprawne, korzyści z różnych typów umów Polityka spójności polityka realizowana na poziomie krajowym będzie realizowała cele intraregionalne Konwergencja nie jest procesem samoistnym ale będzie celem polityki Subwencje ogólne Polityka regionalna, krajowa, spójności Polityka spójności UE Poprawa egzaminu jeszcze w czerwcu, w tym samym tygodniu, poprawka ustna 22 czerwiec ale to na razie tylko plany, wyniki będą do kolejnego dnia, tylko jedna odpowiedź, pytań nie wie ile ale około 30 mniej więcej, egzamin będzie na pe raczej