67ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 6/98
Telewizja. Chociaż dzisiaj brak telewi−
zora wydaje się rzeczą niepojętą, był taki
czas kiedy jego braku nie zauważano, i to
z bardzo prostego powodu. Nikt telewizo−
ra jeszcze nie skonstruował. Nikt nie wie−
dział, że czegoś mu brakuje. Potem tele−
wizor wymyślono i dzisiaj już wiemy, cze−
go nam brakuje. Abrakuje nam też czasu,
na wykonanie tego, czego nie zdążyliśmy
zrobić pleśniejąc w fotelu przed telewizo−
rem. I chyba dlatego, że twórcy tego wy−
nalazku bali się o swoją skórę, i o to że
dostaną ścierką po plecach za zabieranie
młodzieży czasu na naukę, nie zostawili
po sobie takiej dokumentacji jak wynalaz−
ca radia Marconi. Co prawda opierali się
dokładnie na tych samych prawach fizyki
i elektrotechniki co on, jednak trudniej
jest dotrzeć do udokumentowanych in−
formacji o pierwszych transmisjach tele−
wizyjnych. Bo radiowe to pestka. Sam
widziałem zdjęcie notatnika Guglielmo
Marconiego z zapisanymi pod datą 12
grudnia 1901 r. informacjami o odebra−
nych sygnałach radiowych. Między nami
mówiąc, to Naczelny strasznie mnie mę−
czył, chcąc wydusić ze mnie wiadomość
kto telewizję wymyślił, a jeszcze lepiej
abym przyznał się, że to ja telewizor wy−
myśliłem. Stawiłem mu odpór i się nie
przyznałem.
To nie ja.
To rosyjski uczony Borys Rosing. To
on. To on wpadł na pomysł, że jeżeli wy−
korzysta się elektronową lampę katodo−
wą, wynalezioną w 1897 roku przez nie−
mieckiego fizyka Karla Brauna, to można
uzyskać obraz. A ściślej rzecz ujmując, je−
żeli wykorzysta się światło rzucane przez
tę lampę na ekran. Rok później inny uczo−
ny o nazwisku Campbell−Swinton stwier−
dził, że taka lampa jest uniwersalna. Moż−
na ją stosować jako element przetworni−
ka jak i odbiornika obrazu. Prace nad prze−
syłaniem obrazu trwały na wielu płasz−
czyznach i różne pomysły wcielano w ży−
cie. Odrobina czasu minęła od opubliko−
wanego przez Campbella−Swintona po−
mysłu wykorzystania lampy, i w roku
1926 pewien uczony Szkot, John Logie
Baird, pracujący nad zupełnie innym, bo
mechanicznym sposobem składania
i analizy obrazu, zaprezentował członkom
Royal Institution swoje urządzenie. I ono
działało. Szkoci, jak wiesz Czytelniku, są
narodem oszczędnym, w związku z tym,
aby nie dawać pie−
niędzy za występ in−
nym ludziom, nasz
John Logie Baird
podczas pokazu wystę−
pował z lalką. Poważnie.
Występował z lalką i uda−
wał, że to ona do niego mówi. Taka lalka−
brzuchomówca. Honorarium za poga−
duszki pewnie zatrzymał dla siebie. Ale
nic to. W końcu, dzięki między innymi i je−
go pracy, dzisiaj możemy oglądać w akcji
innych bohaterów małego ekranu. No,
ale wróćmy do lat dwudziestych naszego
wieku. W tych to latach, Baird pracowicie
spędza czas nad swoimi badaniami, które
doprowadzają do tego, że w 1929 roku
z nadajników BBC może przesłać pierw−
sze obrazy telewizyjne. A pierwsze tele−
wizory Anglicy mogli sobie kupić w rok
później. To działo się u potomków Franci−
sa Drake’a. Ale prace nad przesyłaniem
obrazów trwały nie tylko na wyspach Bry−
tanii. W Ameryce, uczeń wspomnianego
już Borysa Rosinga, opracował lampę za−
jmującą się przetwarzaniem obrazu
w sygnał elektroniczny, którą nazwał iko−
noskopem. Ten uczeń nazywał się Władi−
mir Zworykin i potwierdził swą pracą
słuszność wysnutego 15 lat wcześniej
przez Campbella−Swintona wniosku
o wykorzystaniu lampy katodowej do
przesyłania obrazu. Generalnie rzecz
ujmując, to Rosjanie, lub osoby pocho−
dzące z Rosji, mają olbrzymi udział
w stworzeniu telewizji. Twierdzenie to
bronić można argumentem, że następny
z nich, emigrant Isaac Shoenberg, pracu−
jąc w angielskiej firmie EMI zbudował po−
dobne w pomyśle do lampy Zworykina
urządzenie, które nazwał emitronem. Tak
więc mieliśmy u progu ery telewizji dwa
działające pomysły. Opierający się na me−
chanicznym sposobie analizy i składania
obrazu pomysł Johna Logie Bairda, oraz
wykorzystujący elektroniczny sposób
analizy i składania obrazu, pomysł na−
szych... hm.. rosyjskich znajomych. Ist−
niejąca już wtedy firma Marconi Compa−
ny połączyła się z EMI, która nie ustawa−
ła w wysiłkach przy pracy nad wizją. Dzię−
ki fuzji tych dwóch przedsiębiorstw, zo−
stał opracowany system obrazu wysokiej
rozdzielczości. A że nic jeszcze nie było
w tym czasie przesądzone, więc opierają−
cy się na rozdzielczości 240 linii system
Bairda jak i ten stworzony przez
EMI−Marconi były testowane jako
rozwiązania alternatywne. Okazało się
jednak, że urządzenia Bairda są zawodne
a jakość uzyskiwanego obrazu była bar−
dzo niska w porównaniu z efektami uzys−
kiwanymi przez urządzenia EMI−Marconi.
Szala zwycięstwa przechyliła się na stro−
nę systemu reprezentowanego przez tę
firmę i w 1937 roku przyjęto system op−
racowany w EMI−Marconi. Należałoby tu−
taj dodać z historycznego obowiązku, że
w Niemczech pierwsze transmisje tele−
wizyjne nadane zostały w marcu 1935 ro−
ku z rozdzielczością 180 linii. Niemcy wy−
korzystywali kamery mechaniczne, a pro−
gram nadawany był nieprzerwanie przez
trzy dni w tygodniu, aż do zbombardowa−
nia przez aliantów urządzeń telewizyj−
nych w 1943 roku. W Anglii stosowano
system wysokiej rozdzielczości a pierw−
sza oficjalna transmisja odbyła się 2 listo−
pada 1936 roku. Chociaż to w Ameryce
pracował w latach dwudziestych, znany
ci już Czytelniku, Władymir Zworykin
i wymyślał podstawy urządzeń telewizyj−
nych, to ze względu na trudności natury
prawnej, Ameryka pozostała w tyle, jeże−
li chodzi o stacje nadawcze i programy te−
lewizyjne. Niemniej jednak, udało się roz−
wiązać kłopoty ochrony patentowej, fi−
nansowania i inne z tym związane na
tyle, by 30 kwietnia 1939 roku, w dniu ot−
warcia Wystawy Światowej w Nowym
Jorku uruchomić telewizję amerykańską.
Kiedy wrócimy na nasze, polskie podwór−
ko to okaże się, że Polska wcale nie była
do tyłu przy wprowadzaniu telewizji. Pra−
ce nad jej uruchomieniem zostały zapo−
czątkowane w 1935 roku a zakończone
w 1937. Potem niestety nastąpiła wojna
i przerwane przez nią prace wznowiono
w 1947 roku, by pierwszy program tele−
wizyjny nadać 25 października 1952 roku.
Te pierwsze programy trwały pół godziny
i nadawano je raz w tygodniu. Po wybu−
dowaniu Pałacu Kultury i Nauki, znajdują−
cy się tam nadajnik telewizyjny od 1956
roku znalazł codzienne zajęcie, pracowi−
cie emitując do naszych mieszkań wiado−
mości codzienne i wydarzenia kulturalne.
